Εφημερίδα Συντακτών: Τσουνάμι αντιδράσεων για τις ιχθυοκαλλιέργειες.

Διαδικασία εξαλίευσης.

Πηγή: https://www.efsyn.gr

Της Βασιλικής Γραμματικογιάννη.

Οι περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) είναι μια υποχρέωση της χώρας μας που απορρέει από ευρωπαϊκή οδηγία. Δυστυχώς όμως ο σχεδιασμός γίνεται χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των τοπικών κοινωνιών αλλά και χωρίς να έχει προηγηθεί γενικό χωροταξικό για τον παράκτιο και θαλάσσιο χώρο.

Με 15.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής και με πολύ καλό ανάγλυφο η χώρα μας θεωρείται ιδανική για την ανάπτυξη υδατοκαλλιεργειών. Ωστόσο, όπως κάθε οικονομική δραστηριότητα έτσι και η υδατοκαλλιέργεια θα πρέπει να γίνεται με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον μέσα στο οποίο θα αναπτυχθεί.

Έννοιες όπως η φέρουσα ικανότητα, το οικοσύστημα, η βιοποικιλότητα και οι προστατευμένες περιοχές είναι οι παράμετροι στις οποίες πρέπει να προσαρμόζεται η κάθε οικονομική δραστηριότητα προκειμένου να μπορεί να επιβιώσει μακροχρόνια.

Οι τοπικές κοινωνίες αυτά τα γνώριζαν πολύ καλά και διαχειρίζονταν το φυσικό περιβάλλον τους με τρόπο σοφό. Δυστυχώς, όμως, τις τελευταίες δεκαετίες στο όνομα της ανάπτυξης οι τοπικές κοινωνίες δεν έχουν κανένα λόγο για το μέλλον του τόπου τους. Η έλλειψη πραγματικής διαβούλευσης δημιουργεί τις κοινωνικές αντιδράσεις που πολύ συχνά βλέπουμε -και όχι αδικαιολόγητα.

Μονάδα μικρής ιχθυοκαλλιέργειας στον Σαρωνικό.

Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών.

Οι Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) είναι μια υποχρέωση της χώρας μας που απορρέει από ευρωπαϊκή οδηγία με στόχο να ρυθμίσει το θαλάσσιο χωροταξικό πλαίσιο της υδατοκαλλιέργειας στην Ελλάδα. Οι ΠΟΑΥ θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τον Μάρτιο του 2021 και αποτελούν συνέχεια του «Ειδικού χωροταξικού Σχεδίου για τις Υδατοκαλλιέργειες».

Ωστόσο σε πολλές περιοχές της χώρας ο σχεδιασμός της υδατοκαλλιέργειας έχει σηκώσει τσουνάμι κοινωνικών αντιδράσεων, αφού παρά το γεγονός ότι πολλές ΠΟΑΥ βρίσκονται στο τελικό στάδιο της υλοποίησής τους, δεν έχουν τη σύμφωνη γνώμη των τοπικών κοινωνιών και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι τοπικές κοινωνίες του Πόρου και της Αιτωλοακαρνανίας, που είναι ανάστατες για τον τρόπο που σχεδιάστηκαν οι ΠΟΑΥ για τον τόπο τους. «Το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τις Υδατοκαλλιέργειες ψηφίστηκε σκανδαλωδώς το 2011 μέσα σε μια νύχτα», θα πουν οι Δήμαρχοι Πόρου, Γιάννης Δημητριάδης, και Ξηρομέρου Αιτωλοακαρνανίας, Γιάννης Τριανταφυλλάκης, που θεωρούν ότι το συγκεκριμένο μοντέλο των ΠΟΑΥ στηρίχτηκε πάνω στο χωροταξικό του 2011 και αποτελεί συνέχειά του· είναι ένα χωροταξικό που έχει «ιστορικό παραβατικότητας και εξαπάτησης της κοινωνίας που νομιμοποίησε παράνομα ιχθυοτροφεία».

Η περίπτωση του Πόρου.

Αγαπημένος τόπος προορισμού των ιστιοπλόων αλλά και τόπος σύντομης απόδρασης των Αθηναίων, το ειδυλλιακό νησί του Σαρωνικού βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο να μετατραπεί σε βιομηχανική περιοχή ιχθυοκαλλιέργειας αφού, όπως αναφέρει η ανακοίνωση του Δήμου, η ΠΟΑΥ δεσμεύει πάνω από 6.000 στρέμματα στη στεριά (χονδρικά το ¼ του νησιού) και 2.690 στη θάλασσα, από 95 που είναι σήμερα. Στη στεριά θα κατασκευαστούν ιχθυογεννητικοί σταθμοί, μονάδες συσκευασίας και μεταποίησης, πλυντήρια διχτυών, δρόμοι και λιμενικές εγκαταστάσεις.

Για να γίνουν όλα αυτά θα παραχωρηθούν εκτάσεις δάσους, αιγιαλού και παραλίας, ενώ σε όλη αυτή την περιοχή που περιλαμβάνει η ΠΟΑΥ κατοχυρώνεται η αποκλειστική χρήση της ιχθυοκαλλιεργητικής δραστηριότητας με αποκλεισμό κάθε άλλης χρήσης, όπως σκάφη, αλιεία και κατοικία. «Δεν νοείται ειδικό χωροταξικό σχέδιο για μια δραστηριότητα αν δεν γίνει γενικό χωροταξικό για τον παράκτιο και θαλάσσιο χώρο. Αυτό προβλέπει ο νόμος», θα πει ο Δήμαρχος Πόρου, Γιάννης Δημητριάδης.

«Σύμφωνα με τη Μελέτη, στον θαλάσσιο χώρο θα εγκατασταθούν ιχθυοτροφεία με ετήσια παραγωγή 8.000 τόνων. Τα απόβλητα που θα απορρίπτονται καθημερινά στη θάλασσα από αυτού του μεγέθους την παραγωγή ισοδυναμούν με τα απόβλητα τουαλέτας μιας πόλης 33.000 κατοίκων», λέει ο κ. Δημητριάδης, ενώ τονίζει ότι μετά από πέντε χρόνια η εταιρεία ΔΙΑΣ (πλέον ΣΕΛΟΝΤΑ) θα αξιολογήσει τις επιπτώσεις της επένδυσης στο περιβάλλον και θα έχει τη δυνατότητα να αυξήσει τα παραπάνω μεγέθη και να δημιουργήσει περισσότερες ΠΟΑΥ.

Διαδικασία ταΐσματος των ψαριών.

Με απλά λόγια, πρόκειται για ένα μοντέλο ακραίας ιδιωτικοποίησης του δημόσιου χώρου «αποικιοκρατικού χαρακτήρα», όπως θα το χαρακτηρίσει ο Δήμαρχος, αφού οι εταιρείες είναι ο επίσημος φορέας που δημιουργεί τις ΠΟΑΥ, παραχωρεί τις δημόσιες εκτάσεις και πραγματοποιεί ελέγχους στον εαυτό του.

Το δημοτικό συμβούλιο του Πόρου απορρίπτει συνολικά τον σχεδιασμό της ΠΟΑΥ για το νησί ως ανεπιθύμητο και απειλητικό για το θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον αλλά και για το τουριστικό προϊόν και καλεί την Πολιτεία να αναστείλει την έκδοση του σχετικού προεδρικού διατάγματος. Ο Δήμος Πόρου ζητά τη θεσμοθέτηση νέου χωροταξικού πλαισίου για τις υδατοκαλλιέργειες «με αδιάβλητες διαδικασίες και αφού έχει προηγηθεί η θεσμοθέτηση Γενικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Παράκτιο και Νησιωτικό Χώρο με τη γνώμη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να είναι δεσμευτική για κάθε άδεια ιχθυοκαλλιεργητικής δραστηριότητας».

Στα παράλια της Αιτωλοακαρνανίας.

Από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας οι Δήμοι της Αιτωλοακαρνανίας κάνουν οργανωμένη προσπάθεια για να βάλουν τον νομό στον τουριστικό χάρτη της χώρας. Πριν από δύο χρόνια, μάλιστα, και σε αυτό το πλαίσιο, οι Δήμοι Αγρινίου, Μεσολογγίου, Βόνιτσας και Ναυπάκτου φιλοξένησαν το Συνέδριο των Ευρωπαίων Δημοσιογράφων.

Η τότε υπουργός Τουρισμού Ελενα Κουντουρά είχε σταθεί αρωγός σε αυτή την προσπάθειά τους. Δυστυχώς, όμως, σήμερα οι κρατούντες έχουν άλλα σχέδια για τον όμορφο νομό που μέσα του κλείνει όλη την Ελλάδα. «Από τις εκβολές του Αχελώου μέχρι τον Αστακό και τον Μύτικα, και από το Μαραθάκι στο Πάλαιρο μέχρι τα νησάκια Καστό, Κάλαμο και Ατοκο προσδιορίζονται χωροταξικές ζώνες υδατοκαλλιέργειας χωρίς να περιλαμβάνονται άλλες δραστηριότητες όπως ο τουρισμός», θα μας πει ο Δήμαρχος Ξηρομέρου, Γιάννης Τριανταφυλλάκης, που βλέπει το όραμά του για βιώσιμη ανάπτυξη να ακυρώνεται πίσω από κλειστές πόρτες στα υπουργεία της Αθήνας.

«Το 2016 ο Δήμος Ξηρομέρου ψήφισε το πενταετές επιχειρησιακό σχέδιο, που στηρίχτηκε στον σχεδιασμό της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, και προορίζει την περιοχή για βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη όλων των μορφών. Δυστυχώς όμως τον Φεβρουάριο του 2019 η Επιτροπή Περιβάλλοντος της Περιφέρειας ανατρέπει το ίδιο της το σχέδιο και γνωμοδοτεί θετικά στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων των Υδατοκαλλιεργειών», δηλώνει ο κ. Τριανταφυλλάκης, που ως νέος Δήμαρχος βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο αφού η τότε διοίκηση της Περιφέρειας δεν είχε στείλει επίσημη πρόσκληση στον Δήμο για συμμετοχή στη διαβούλευση, αλλά e-mail στον προσωπικό λογαριασμό του προηγούμενου Δημάρχου κ. Γαλούνη, ο οποίος, επειδή δεν τα «πηγαίνει καλά με την τεχνολογία», δεν το είδε. Η διαβούλευση λοιπόν πραγματοποιήθηκε με την απουσία του Δήμου, η οποία θεωρήθηκε «σιωπηρή σύμφωνη γνώμη».

Ο κ. Τριανταφυλλάκης αντιλαμβάνεται τις ευθύνες του προκατόχου του, που βαρύνουν όμως τον Δήμο συνολικά, ωστόσο δεν θεωρεί ότι τόσο μεγάλες αποφάσεις που αφορούν το μέλλον μιας ολόκληρης κοινωνίας αλλά και των ίδιων των επενδύσεων δεν μπορούν να αξιολογηθούν από την αρχή. Ζητάει, λοιπόν, να ανασταλεί η ψήφιση της ΠΟΑΥ. Να ανοίξει ο διάλογος με την τοπική κοινωνία και την Τοπική Αυτοδιοίκηση και να διαφυλαχτεί το παράκτιο μέτωπο στο πλαίσιο της ισόρροπης βιώσιμης ανάπτυξης.

Στο πλευρό του κ. Τριανταφυλλάκη στέκεται και η Επιτροπή Αγώνα ενάντια στις ΠΟΑΥ. Ο Βασίλειος Σούλας, πτυχιούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και μέλος της Επιτροπής θα πει για τον γεωγραφικό προσδιορισμό της ΠΟΑΥ στην Αιτωλοακαρνανία: «Περιλαμβάνει τη θαλάσσια λεκάνη που ξεκινάει από τις νότιες Εχινάδες Οξειά-Μάκρη-Βρόμωνα, αγκαλιάζει τις νήσους Ατοκο-Καστό-Κάλαμο και ακουμπώντας τις ακαρνανικές ακτές στον Μύτικα θα διαβαίνει τις παραλίες της Βιρίνας Αρχοντοχωρίου, της Καμιλάφκας και του Ασπρογιαλιού Καραϊσκακίου, της Στενής Καμιλάφκας Αστακού, θα φτάνει στο Μαραθιά Αστακού και μέσω του κόλπου του Αγίου Παντελεήμονα Αστακού και της ακτής Καλαμάκι Αστακού θα συμπεριλάβει τις Κεντρικές και Βόρειες Εχινάδες, θα καταλήγει στον Πεταλά και το Διόνι και πάλι στην Οξειά».

Δεσμεύει μια τεράστια περιοχή 23.908 στρεμμάτων θαλάσσιου χώρου και αναρίθμητα στρέμματα στη χερσαία ζώνη μόνο για ιχθυοκαλλιέργεια, αποκλείοντας κάθε άλλη δραστηριότητα. «Στην ουσία αυτό που ζητάμε είναι να μην μπουν στην ΠΟΑΥ τα 6.736 στρέμματα ώστε να προστατευτεί το φυσικό κάλλος των Τηλεβοήδων Νήσων Καστού και Καλάμου και του Συμπλέγματος των Εχινάδων Νήσων», αναφέρει η Επιτροπή Αγώνα. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις Εχινάδες Νήσους έγινε η περίφημη Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1.571 μ.Χ., ενώ το νησάκι Καστός είναι το πρώτο μέρος που απελευθερώθηκε στην Ελλάδα.

Ο αγώνας συνεχίζεται…»

Τώρα οι δύο δραστήριοι Δήμαρχοι Πόρου και Ξηρομέρου ανέλαβαν πρωτοβουλία και καλούν όλους τους παράκτιους Δήμους, τις περιφέρειες, τις Περιφερειακές Ενώσεις Δήμων, την Κεντρική Ένωση Δήμων και την Ένωση Περιφερειών Ελλάδας ώστε να ενημερωθούν για τη διαδικασία αναθεώρησης του χωροταξικού σχεδιασμού για την ιχθυοκαλλιέργεια πριν βρεθούν και οι υπόλοιποι Δήμοι προ εκπλήξεων.

«Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αποτελούν τους νόμιμους συνομιλητές για την κατάρτιση ενός βιώσιμου Χωροταξικού Πλαισίου για τις ιχθυοκαλλιέργειες και όχι οι παράγοντες του κλάδου της ιχθυοκαλλιέργειας», αναφέρουν οι δύο Δήμαρχοι και στο ψήφισμα που ετοίμασαν καλούν την Πολιτεία «να διορθώσει τα λάθη του παρελθόντος αντί να συνεχίζει να χτίζει πάνω σ’ αυτά με έναν σχεδιασμό που θα προκαλεί εσαεί ακραίες συγκρούσεις των τοπικών κοινωνιών, τόσο στο εσωτερικό τους όσο και ανάμεσά τους αλλά και με την Πολιτεία και τον εν λόγω κλάδο».

Οι «επενδύσεις».

Τα τελευταία χρόνια η δραστηριότητα της υδατοκαλλιέργειας στη χώρα μας έχει συγκεντρωθεί σε δυο - τρεις μεγάλους ομίλους. «Παρά τα θετικά στοιχεία της χώρας που ευνοούν την ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας, δεν έχουμε δει επενδύσεις εδώ και πολλά χρόνια», θα μας αναφέρει γνωστός μελετητής υδατοκαλλιεργειών.

Ωστόσο για την έλλειψη επενδύσεων δεν φταίνε οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών, αλλά ότι η δραστηριότητα αυτή έχει περάσει στα χέρια μεγάλων ομίλων και έχει μετατραπεί από παραγωγική δραστηριότητα σε χρηματιστηριακή. «Από 350 μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στην Ελλάδα έμειναν μόνο 40 ανεξάρτητες», τονίζει ο μελετητής εξηγώντας ότι σκόπιμα οι μικρές μονάδες απαξιώθηκαν, με σκοπό την εξαγορά τους από μεγάλα οικονομικά funds.

Όπως είχαμε την ευκαιρία να δούμε κατά τη διάρκεια του ρεπορτάζ, οι Ελληνες υδατοκαλλιεργητές μικρών και μεσαίων μονάδων είναι πολύ συνειδητοποιημένοι επαγγελματίες σε ό,τι αφορά το περιβάλλον, την αειφόρο ανάπτυξη αλλά την ποιότητα του προϊόντος τους και του... ευ ζην των εκτρεφομένων ψαριών. Δυστυχώς μονάδες πολυεθνικών ομίλων δεν καταφέραμε να επισκεφτούμε, αφού απαγορεύουν την είσοδο με τη δικαιολογία του COVID-19.

«Δεν δαιμονοποιούμε τις εταιρείες ιχθυοκαλλιέργειας» θα πει Δήμαρχος Ξηρομέρου Γιάννης Τριανταφυλλάκης. «Οι εταιρείες αυτές στήριξαν την τοπική κοινωνία στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, έδωσαν δουλειές. Η επικοινωνία και η συνεργασία με τους επενδυτές είναι δεδομένη στην περιοχή εδώ και χρόνια και δεν πρέπει να καταστραφεί τώρα», συνεχίζει ο Δήμαρχος, κάνοντας σαφές ότι η ελληνική κοινωνία δεν είναι αρνητής των πάντων.

Το μόνο που ζητούν είναι «να μη στερήσουν από τις μελλοντικές γενιές τη δυνατότητα να καλύπτουν τις ανάγκες τους. Άλλωστε αυτό σημαίνει βιώσιμη ανάπτυξη», καταλήγει ο κ. Τριανταφυλλάκης.