Γεώργιος Βαρνακιώτης και Ελληνική Επανάσταση.

Του κ. Κώστα Μακρυγεώργου.

Συνταξιούχος Δάσκαλος.

Στις 21-03-2021, διάβασα στο «ΜΥΤΙΚΑΣ PRESS», μία ιστορική ανάρτηση της κας Μαρίας Αγγέλη, διδάκτορος κοινωνικής λαογραφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, που πραγματικά με συγκίνησε και με γέμισε χαρά και εθνική υπερηφάνεια.

Με κατέπληξε, βλέποντας μία νέα επιστήμονα να γράφει και να ασχολείται με την ιστορία και μάλιστα με την τοπική, που δυστυχώς σήμερα αυτό δεν το συναντάς εύκολα.

Την κα. Αγγέλη, ούτε καν τη γνωρίζω, ούτε τον τόπο καταγωγής, ούτε και τον τόπο διαμονής. Πιστεύω όμως να είναι Ξηρομερίτισσα διότι το γραπτό της δείχνει μία απεριόριστη αγάπη γι’ αυτόν τον τόπο.

Τα λίγα λόγια που θα ακολουθήσουν τα γράφω για δύο λόγους:

Πρώτον για να συγχαρώ ειλικρινά την κα Αγγέλη, που είχε τη γενναιότητα να φέρει στη δημοσιότητα και να υμνήσει τον πατριωτισμό και τον ηρωισμό του Ξηρομέρου με πρωταγωνιστή, την πιο διχασμένη και πολύμορφη προσωπικότητα της Ελληνικής Επανάστασης.

Και δεύτερον, να ζητήσω εκ των προτέρων, συγγνώμη και να πω ότι δεν έχω καμία διάθεση, ούτε να διαψεύσω, ούτε να διορθώσω αυτά που διάβασα στο γραπτό της κας Μαρίας Αγγέλη, αν και σε πολλά δεν συμφωνούμε. Διότι ούτε τις απαραίτητες γνώσεις έχω, ούτε άλλες ιδιαίτερες ικανότητες, να διαψεύδω και να διορθώνω συγγραφείς και ιστορικούς.

Μόνο να πω καλοπροαίρετα τη γνώμη μου, απλώς και συμπλήρωμα, μήπως μπορέσουμε να ερμηνεύσουμε τις πολλές απορίες και τα σκοτεινά σημεία που μας άφησε «ο αρματολός της Δυτικής Ρούμελης» Γεώργιος Νικολού Βαρνακιώτης.

Όσον αφορά το επώνυμο που αναφέρει η κα Αγγέλη, δεν ήταν αρχικά «Νικολού». Αυτό δεν το έμαθε κανένας και ούτε θα το μάθουμε ποτέ. Είναι μοναδικό φαινόμενο στην Επανάσταση του 1821, όπως θα δούμε και πολλά άλλα παρακάτω. Όλα τα επώνυμα των οπλαρχηγών που έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στα γεγονότα εκείνα και έτυχε να επικρατήσει κάποιο δεύτερο, είναι γνωστά με τη μεγαλύτερη ακρίβεια.

Τούτο με προβληματίζει και με κάνει να πιστεύω, ότι ούτε και ο ίδιος ο Γεώργιος Βαρνακιώτης το γνώρισε. Διότι αν το γνώριζε, ή κατά λάθος, ή κατά τύχη, ή «παρεμπιπτόντως», θα είχε ειπωθεί κάπου κάποτε η περιβόητη αυτή η λέξη. Κανένας ιστορικός και κανένας εύθυμηματογράφος δεν αναφέρει τίποτα και πουθενά περί αυτού.

Ακόμα πολύ σπουδαίο είναι, ότι δεν γνωρίζουμε ακριβώς πότε και που πέθανε. Μόνο υποθετικά οι ιστορικοί προσπαθούν να δώσουν κάποια κατατοπιστική απάντηση, στηριζόμενοι σε μία φράση του γραμματέα του Γ. Γαζή, που λέει ότι «απεβίωσε μετά το 1841». Όσο για τον τόπο, πιθανολογείται, ή στο Μεσολόγγι ή στο Αγρίνιο.

Το θλιβερότερο όμως απ’ όλα είναι, ότι ουδείς γνωρίζει πού βρίσκεται ο τάφος του, αν βρίσκεται!

Όλοι θα θέλαμε να βρίσκεται εκεί στον εξαγιασμένο χώρο της «Ιεράς Πόλεως», που οι ήρωες νεκροί το ονόμασαν «Ηρώον». Όλοι οι ήρωες εκεί βρίσκονται, όχι μόνο αυτοί της επικράτειας του «αρματωλού», αλλά και από άλλες επαρχίες και περιφέρειες, όπως ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης και τόσοι άλλοι.

Όλοι αυτοί εκεί επικοινωνούνε με τα ουράνια και τα γήινα, ανέβοκατεβαίνοντας τον ουρανόδρομο που χάραξε η μυθική εκείνη έξοδος και που δυστυχώς, ο δικός μας απουσίαζε.

Άλλοι τάφοι εκεί δεσπόζουνε του χώρου! Φαίνεται ότι οι ήρωες που άφησαν τα κόκαλά τους εκεί μέσα, πολεμούσαν από τη μέσα μεριά της σαθρής μάντρας, σ’ εκείνη την αδευτέρωτη θυσία και όχι από την έξω μεριά και πέραν της υφάλμυρης και αιματοβαμμένης τάφρου.

Τώρα όσο για την επαναστατική προκήρυξη, που καλούσε τους προεστούς και τους κατοίκους του Ξηρομέρου να αγωνιστούν για την ελευθερία, ήταν κάτι το άκαιρο, το ταπεινωτικό και το εξευτελιστικό, για τον ίδιο τον στρατηγό και για το ίδιο το Ξηρόμερο.

Διότι η έκρηξη της Επανάστασης δεν έγινε «’Εν μηνί Μαΐω», αλλά «έν μηνί Μαρτίω». Δύο μήνες μετά τις προκηρύξεις των οπλαρχηγών, όλων των άλλων επαρχιών της επαναστατημένης Ελλάδας και το τρομερό «των δικών του» (Μεσολόγγι - Αιτωλικό - Βραχώρι - Ναύπακτος).

Σ’ όλο αυτό το χρονικό διάστημα τον παρακαλούσαν και τον πίεζαν όλοι οι άλλοι οπλαρχηγοί επαναστάτες, όλοι οι φιλικοί με πρώτον τον Ιωάννη Ζαμπέλιο, που στη σύναξη της Λευκάδας, μέσα στο σπίτι τού οποίου ορκίστηκαν όλοι οι οπλαρχηγοί, μηδέ εξαιρουμένου και του ιδίου του Γεωργίου Βαρνακιώτη, να σηκωθούν ταυτόχρονα, παίρνοντας το σύνθημα απ’ την Πελοπόννησο.

Μάλιστα ο Ι. Ζαμπέλιος μία νύχτα μ’ ένα πριάρι, ήρθε κρυφά απέναντι απ’ τη Λευκάδα, στο χωριό Περατιά, κατόπιν συνεννόησης και συνάντησε τους δύο αρματολούς – οπλαρχηγούς, Βαρνακιώτη και Τσόγκα (Βόνιτσας). Τους επέπληξε καλοπροαίρετα βέβαια, ο μεν Τσόγκας απολογήθηκε λέγοντας, ότι αυτός είναι έτοιμος και περιμένει διαταγές απ’ το Βαρνακιώτη. Ο δε Βαρνακιώτης προσποιήθηκε ασθένεια κ.τ.λ. Μα θα μου πείτε, στους δύο αυτούς μήνες χάθηκε ο κόσμος; Όχι δεν χάθηκε ο κόσμος, αλλά ελευθερώθηκε και ξαναγεννήθηκε η Ελλάδα ενωμένη.

Σ’ αυτούς τους δύο μήνες είχαμε:

Καλάβρυτα και Καλαμάτες, Αλαμάνες και Γραβιές, Βαλτέτσια και Δολιανά, Μεσολόγγια και Αιτωλικά. (εδώ με γοητεύει ο πληθυντικός). Η ανατολική Στερεά απ’ άκρη σ’ άκρη πυρκαγιά. (Ανδρούτσος – Διάκος - Δυοβουνιώτης - Πανουργιάς - Σκαλτσάς κ.τ.λ.). «’Αλλ’ εν τη Δυτική Ελλάδι η Επανάστασις εισέτι εκοιμάτο…κ.τ.λ.» αναφέρεται στα βιογραφικά του Ζαμπελίου.

Ύστερα από όλες αυτές τις επιπλήξεις, ήρθε σαν κεραυνός η επιστολή των καπεταναίων του Ελληνικού στόλου, στο στρατηγό, που ήρθαν να απελευθερώσουν τη Ναύπακτο (δική του περιφέρεια), που τον σακάτεψε.

Την υπογράφουν δεκαπέντε (15) καπεταναίοι και φέρει ημερομηνία: «1821 Μαΐου 24 πλόκο επάκτου».

Τότε δεν μπόρεσε άλλο να αντισταθεί και αφού είδε την πλάστιγγα να γέρνει προς τη δόλια Ελλάδα διότι αυτό παρακολουθούσε και περίμενε «απηύθυνε την επαναστατική προκήρυξη».

Για το ότι «πήρε μέρος στην πολιορκία του Βραχωρίου», το θεωρώ θλιβερό κατάντημα αυτής της ιστορίας.

«Ο αρματολός της Δυτικής Ρούμελης» ο έχων το γενικό πρόσταγμα στη Δυτική Στερεά, (που του δόθηκε και επίσημα στη σύναξη της Λευκάδας), ο έχων όλους τους τίτλους που του πρόσφερε η Οθωμανική διακυβέρνηση, να παίρνει μέρος σε πολιορκία που γίνεται μέσα στο σπίτι του; Δεν μπορώ να το ερμηνεύσω! Μένω άναυδος, διότι τούτο ξεπερνά και τη λογική των αριθμών.

Ενώ αυτός έπρεπε να είναι ο ηγέτης και ο πολιορκητής, όχι μόνο του Βραχωρίου αλλά και των προηγούμενων. (Μεσολογγίου 20 Μαΐου - Αιτωλικού 21 Μαΐου).

Τούτο όμως το κάνανε μόνοι τους οι Μεσολογγίτες, αφού ο στρατηγός δεν ανταποκρίθηκε στις γοερές κραυγές τους, που τον καλούσανε.

Τώρα το τελευταίο που ρωτάω, αόριστα βέβαια, χωρίς να απευθύνομαι σε κανέναν.

Αφού ο στρατηγός απηύθυνε την προκήρυξη του στις 25 Μαΐου 1821, πώς «νωρίτερα ήταν στο Μακρυνόρος»; Τόσο νωρίς αναχαίτισε τον εχθρό; Ανεξήγητο!

Και τελειώνοντας θέλω να πω, ότι ο Γεώργιος Βαρνακιώτης, δεν ήταν ο πρώτος που σήκωσε τη σημαία «στο Ξηρόμερο», όπως αναφέρεται σε μία εκ των επιλεγμένων πηγών, αλλά ο τελευταίος στην Επαναστατημένη Ελλάδα, δύο μήνες αργότερα «έν μηνί Μαΐω …». Έτσι λένε οι αυθεντικές πηγές. Και τούτο δεν το λέω για να υποτιμήσω τις αναφερόμενες. Τις τιμάω και υποκλίνομαι, σ’ αυτές και στους συγγράψαντες. Αλλά αυθεντικές, είναι αυτές που εκφράστηκαν και γράφτηκαν από ανθρώπους που βίωσαν τα γεγονότα τις τραγικές εκείνες στιγμές.

Όσο για την κατάληψη του Βραχωρίου, οι Τούρκοι πέτυχαν αυτό που ζήτησαν. Να έρθει ο Βαρνακιώτης να παραδοθούν. Σ’ αυτόν είχαν εμπιστοσύνη, διότι τον γνώριζαν από παλιά.

Ιδού τώρα το αυθεντικό κλείδωμα της ιστορικής προκήρυξης, όσον αφορά τον χρόνο, τον τόπο και την υπογραφή αυτής :

«Το Αον έτος της Ελευθε΄ρίας εν μηνί Μαΐω Ξηρόμερον».

Ο αδελφός Σας

Γεώργιος Βαρνακιώτης

(υλικό για πολλή συζήτηση)

Ζητάω χίλιες φορές συγνώμη απ’ την κα Αγγέλη, που σε ορισμένα σημεία του άρθρου της έχω αντίθετη γνώμη.

Τούτο όμως, όπως είπαμε και παραπάνω δεν έχει καμία σχέση με διαψεύσεις, διορθώματα και συμβουλές. Αλλά όπως όλοι γνωρίζουμε, οι γνώμες και οι απόψεις των άλλων, απ΄ οπουδήποτε και αν προέρχονται, είναι καλοδεχούμενες και πάντα φέρουν κάτι καλύτερο.

Πάτρα 17-04-2021

Κώστας Μακρυγεώργος

Συνταξιούχος Δάσκαλος Π.Ε.

Υ.Γ.: Την επιστολή των καπεταναίων θα σας την παρουσιάσω σε επόμενη δημοσίευση.