Κυρ Κανέλλο... δεν τα λες καλά.

Ο Κανέλλος Δεληγιάννης, έργο αγνώστου ζωγράφου από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

Του Θοδωρή Ι. Λιβιτσάνη (Γκούρας).

Υπάρχουν δύο εκδοχές της ιστορίας. Η μία είναι η επίσημη, ωραιοποιημένη, που διδάσκεται στα σχολεία γεμάτη θριάμβους και δόξα. Είναι η ….. ιστορία μας.

Η άλλη είναι η ανεπίσημη, αφτιασίδωτη, που δεν διδάσκεται στα σχολεία, γεμάτη αίσχος και ντροπή. Είναι η αληθινή…..

Ονορέ Ντε Μπαλζάκ

--------------------------

Κυρ Κανέλλο... δεν τα λες καλά.

Ύδρα, Προφήτης Ηλίας, Μάρτιος 1825.

Στο αρχονταρίκι της μονής που τώρα έχει γίνει φυλακή, κουβεντιάζουνε και καπνίζουνε ή παίζουν τις χάντρες του κομπολογιού τους δεκατρείς κρατούμενοι. Επτά μέχρι χτες πλούσιοι άρχοντες και πρόκριτοι του τόπου και έξι οπλαρχηγοί από τις πιο μεγάλες κεφαλές του Μοριά.

Κανέλλος, Αναγνώστης, Δημητράκης και Νικολής Δεληγιάννης, Δημήτριος Παπατσώνης, Γεώργιος και Χρύσανθος Σισίνης. Από τους οπλαρχηγούς ο Θοδωρής Κολοκοτρώνης, Μητροπετρόβας, Δημητράκης - Δράκος Γρίβας, Μήτρος Αναστασόπουλος, Γιαννάκης Γκρίτζαλης και ο Αναστάσης Κατσαρός.

Τη συζήτηση είχε ανοίξει ο κυρ Κανέλλος από πολύ νωρίς το πρωί, παραπονούμενος ότι τη μεγαλύτερη ζημιά στο Μοριά, τον περασμένο χρόνο, την έπαθαν οι Δεληγιανναίοι από τους Ρουμελιώτες του Κωλέττη, που αφάνισαν την περιουσία τους, στο σπιτικό τους στα Λαγκάδια (ορεινό χωριό ΒΔ της Δημητσάνας, πατρογονικό το Δεληγιανναίων). Οι υπόλοιποι τον άκουγαν χωρίς να τον διακόπτουν, εκείνος συνέχισε:

«Εύρον εις τα οικίας μας, υπέρ τα δυο ήμισυ χιλιάδας στάρι, κριθάρι, αραβοσίτι, άφθονα βούτηρα, τυριά, λάδια, μέλια, όσπρια, ρύζια και άλλα τρόφιμα και οκτώ χιλιάδες μπότσες κρασί (μπότσα = 2 οκάδες = 2546 gr). Επήραν τα ποίμνια μας, υπέρ τα 1200 πρόβατα, υπέρ τα 1000 γίδια, ογδοήκοντα πέντε γελάδια και δαμάλια και άλλα μεν έφαγον, αλλά δε επώλησαν. Εσύναξαν δε και τα γεννήματα εκ των εισοδημάτων μας από τα ζευγολατειά μας (μικρά τσιφλίκια). Ήρπασαν δε και όλα τα έπιπλα των οικειών μας. Επτά αδελφών οικογένειες. Δεν μπορώ να ειπώ και ο κ. Σισίνης εδώ εζημειώθει και οι απόντες Ζαΐμης, Λόντος, Νοταράς και τίνες άλλοι, αλλά την μεγαλύτερη ζημίαν την υπέστημεν υμείς...».

Και συνέχισε να εξιστορεί μία - μία τις ζημιές και τα παθήματα της οικογένειας αλλά και τους αγώνες της, κατηγορώντας και πολλούς άλλους. Κόντευε μεσημέρι.

Την αφήγηση του διέκοψε ο Κολοκοτρώνης

''Κυρ Κανέλλο... δεν τα λες καλά.

Σ' ακούω από το πρωί να παραπονιέσαι πως καζάντησες έτσι, εσύ ένας πλούσιος άρχοντας, φυλακισμένος στο Μοναστήρι και για όλα σου φταίνε οι άλλοι. Θα σας πω μερικές αλήθειες και να με συμπαθάτε τώρα που μας έχουν εδώ, ανήμπορους, ξερμάτωτους, ξεδοντιασμένους και φυλακωμενους, μπορεί να καταλάβετε καλύτερα όσα θα σας ειπώ, γιατί τον καιρό που θέλατε και είχατε την εξουσία, ότι και αν σας έλεγα, από το ένα αυτί έμπαιναν από το άλλο αυτί έβγαιναν. Ο τόπος μας είναι μικρός. Όλοι γνωριζόμαστε από μικρά παιδιά. Κακό πράγμα τα λίγα σπίτια, έλεγαν οι παππούδες μας.

Το κακό Ξεκίνησε από τα Μπενλίκια σας που στέλνετε στην Πόλη έναν Βεκίλη (αντιπρόσωπος, εκπρόσωπος των προκρίτων) από κάθε οικογένεια προκρίτου, παιδί ή αδελφό σαν εγγυητή για την πίστη και την υπακοή της οικογένειας στο Σουλτάνο.

Οι Βεκιλήδες με τα χρόνια και τα γρόσια είχαν τέτοια δύναμη, που διόριζαν ακόμα και τον Μόρα Βαλεσή (στρατιωτικός διοικητής Μορένας). Το κλειδί που τους άνοιγε την πόρτα ήταν το μπαξίσι.

Βεκίλης ήταν ο Ασημάκης Ζαΐμης, ο Σωτηράκης και ο Ανδρέας Λόντος, ο Αθανάσιος Κανακάρης, τα παιδιά του Πετρόμπεη.

Συνεργαζόσασταν με κάθε καρυδιάς καρύδι για το νιτερέσο σας (συμφέρον).

Κυρ Αναγνώστη, ο Νικολής Ταμπακόπουλος από την Βυτίνα πεθερός σου δεν είναι; Δεν του έφαγε ο λήσταρχος Χονδρογιάννης με τους γιους του πέντε μουλάρια τζιβαΐρικα, ασήμια από το φόρο των κοπαδιών με την εντολή του Ασημάκη Ζαΐμη στις αρχές του 1821;

Βρίζατε και απειλούσε του Ζαΐμηδες, δες αλλά μετά από ένα μήνα εσύ Κυρ Κανέλλο προσέλαβες το Χονδρογιάννη για σωματοφύλακα και για να σου φυλάει τα στενά στην Λυκούρια, εκεί που έγινε η χωσιά (ενέδρα) και τα γιοφύρια για την Γκερπίνη (ορεινό χωριό 10 χιλιόμετρα Βόρεια των Καλαβρύτων). Ο Χονδρογιάννης όμως τα γρόσια κοίταγε και το 1824 πήγε με τους Ρουμελιώτες και ρήμαξαν και το αρχοντικό του Ζαΐμη, του πρώην αφεντικού του και τα δικά σας.

Κυρ Κανέλλο, ο Σωτήρης Κούγιας, πεθερός του αδερφού σου του Θεοδωράκη δεν ήταν, που ζούσε σαν Αγάς και μαζί τρωγοπίνατε στα αρχοντικά σας πριν την επανάσταση; Δεν ήξερες ότι αυτός πρόδωσε το μυστικό της Φιλικής Εταιρείας στον Καϊμακάμη (Αναπληρωτής Διοικητής) του Μόρα Βαλεσή, Σαλίχ και έτσι μαθεύτηκε το πράγμα; Το ήξερες, αλλά η υπόσχεση του Πασά να τον κάνει Μοραγιάννη (φοροεισπράκτορα), ήταν καλή και επικερδής και για σας, αν η παράσταση πνιγόταν.

Τα επίχειρα της προδοσίας του όμως τα πλήρωσε, τη μέρα που μπήκαμε στην Τριπολιτσά, τον βρήκε λουφαγμένο στο Σεράι ο Γιαννακάς Νταγρές από το Άργος και τον μακέλεψε.

Κυρ Κανέλλο με τους Λονταίους σε πόλεμο δεν ήσασταν. Για τες δημοπρασίες και τες προσόδους των ραγιάδων; Όταν Μορά Βαλεσής ήταν ο Βελή Πασάς (γιος του Αλή των Ιωαννίνων) τα είχε με όλους σας καλά, αλλά περισσότερο με το Σωτήρη Λόντο που τον επηρέαζε και κέρδιζε τις πιο επικερδείς δημοπρασίες. Ο Σωτηράκης από το 1807 ως το 1812. Τότε όμως ο Σουλτάνος το τσούγκρισε με τον Αλή και με μπουγιουρντί (διαταγή  με δυσάρεστο περιεχόμενο) έφυγε ο Βελής. Μόλις αναχώρησε δολοφονείται ο Σωτηράκης Λόντος, ο πιο πιστός του φίλος. Όλοι ανακάτεψαν αυτή τη δολοφονία με την οικογένειά σας.

Ο Θεός μόνο ξέρει.

Μετά το θάνατο του Λόντου, ο γιος του Ανδρέας φεύγει για την Κωνσταντινούπολη. Τι έκανε εκεί; Μπορούμε να γνωρίσουμε από τα υστερνά και τα προηγούμενα.

Σας τη φύλαγε ο Λόντος και το 1816 ήρθε άλλο μπουγιουρντί του Σουλτάνου: «Στείλτε μου του Ντεληγιάννη το κεφάλι».

Σάββατο βράδυ ήταν που μου είπανε, που ήρθε ο Τσαούσης (λοχίας) στα Λαγκάδια. Ο Γερο Γιάννης ήταν άρρωστος και καθότανε στο τζάκι. Του έδειξαν το φιρμάνι και το ασπάστηκε για να δείξει την υποταγή του στον Σουλτάνο. Μάταια. Το αίμα από το κομμένο κεφάλι γιόμισε το πάτωμα και πιτσίλισε τους τοίχους. Το πάστωσαν και το κάρφωσαν σε ένα κοντάρι, αφού πρώτα το κλώτσαγαν στο χιόνι.

Η σφαγή του γέρο Ντεληγιάννη συντάραξε το Μοριά, αλλά όλοι ξέρουμε ότι δουλειά δεν ήταν των Τούρκων.

Ε... εσύ Κυρ Κανέλλο, πήγες τον Μάιο του 21 στο Μοναστήρι στις Καλτετζές (ορεινός οικισμός 33 χιλιόμετρα Νοτιοδυτικά της Τρίπολης) για να μιλήσεις με τους φονιάδες του πατέρα σου και να μοιράσετε την εξουσία, όταν θα ελευθερωνόντανε η πατρίδα. Σας την έφερε σε όλους όμως ο Πετρόμπεης, που ήθελε να είναι Αρχιστράτηγος της Γερουσίας αντί του Υψηλάντη και ο Λόντος, ο Ζαΐμης, ο Μπενιζέλος Ρούφος, οι Νοταραίοι δεν ήρθαν να σας στηρίξουν καν. Από τις Καλτετζές και ένα χρόνο μετά δεν είδε άσπρη μέρα ο τόπος. Τα άσπρα γρόσια ρίχνουνε και κάστρα που λέει ο λαός.

Έτσι είναι Κυρ Κανέλλο, τον μύθο τον ήξερες: Βρήκε λέει μία καλή γυναίκα στην αυλή της, ένα φίδι παγωμένο, πεινασμένο, μισοπεθαμένο. Το μάζεψε, το τάισε, το ανέστησε και εκείνο γύρισε και τη δάγκωσε. Γιατί το έκανες αυτό ρώτησε η καλή γυναίκα. Εγώ σε περιμάζεψα και σε έσωσα. Γιατί μου φέρθηκες έτσι; «Δεν ήξερες τη φύση μου;» της απάντησε το φίδι.

Το ίδιο κάματε και εσείς. Μαζέψατε τα φίδια στον κόρφο, τα ζεστάνατε, τα ταΐσατε και τώρα παραπονιόσαστε που σας δάγκωσαν. Και κάματε το λαό να αδιαφορεί για όλα και να κοιτάει μόνο τη ζωή του. Ξέρατε καλά ποιος ήταν ο Αλή Πασαλής Κωλέττης, ο αιμοβόρος Γκούρας, ο ύπουλος Φαναριώτης Μαυροκορδάτος, ο παραδόπιστος Κουντουριώτης, ο Μαμούρης και άλλοι.

Μόνοι σας σκάψατε το λάκκο σας. Και φροντίσατε με κάθε τρόπο να μην έχετε το λαό μαζί σας, να σας συμβουλέψει, να σας στηρίξει, να σας υπερασπιστεί.

Δουλειές μόνο μ' αυτούς που έλεγε το συμφέρον σας και όχι με τους αγνούς Πατριώτες, που με το ντουφέκι αγωνίζονταν χρόνια στα βουνά για τη λευτεριά του τόπου. Που δεν τους ένοιαξαν οι δημοπρασίες και οι ζουφέδες (μισθοί) των Μπέηδων. Για αυτούς πλούτος είναι η θρησκεία τους, η οικογένειά τους, το φαΐ και το κρασί τους, η λευτεριά τους και ένα μνήμα στα κόκαλα των προγόνων τους''.

Αυτά και άλλα πολλά ειπώθηκαν τότε αγαπητοί πατριώτες Ξηρομερίτες και βλέπω τελικά ερχόμενη και η προεκλογική χρονιά, πόσο επίκαιρα είναι τα διηγήματά του ''Γέρου''.

Οι εποχές δεν αλλάζουν. Οι χαρακτήρες και τα πάθη μένουν ίδια από τους αρχαίους χρόνους. Οι δομές αλλάζουν και η τεχνολογία.

Για σκεφτείτε λίγο τα ταξίματα των Πασάδων για τις προσόδους και τις δημοπρασίες του φόρου της δεκάτης, έγιναν σήμερα ταξίματα από τους Υπουργούς και τους Βουλευτές για απευθείας αναθέσεις και εργολαβίες έργων. Οι υποσχέσεις για φύλαξη στα δερβένια και τα γιοφύρια, έγιναν σήμερα υποσχέσεις για ανοίγματα αγροτόδρομων για 4 x 4. Oi διορισμοί Δημογερόντων και Μοραγιάννηδων, έγιναν διορισμοί συμβασιούχων και τα γρόσια έγινα ευρά.

Στις χρονιές που πέρασαν είδαμε και ακούσαμε πολλά στο Δήμο μας. Διαφωνίες, ''έντονα'' Δημοτικά Συμβούλια, ύβρεις, αλληλοκατηγορίες, παραιτήσεις, ανεξαρτητοποιήσεις κ.λπ.

Λίγο περισσότερη προσοχή και σοβαρότητα στις προσπάθειές όλων μας δεν βλάπτει.

Προσοχή λοιπόν στα λόγια μας, στις πράξεις μας, στις συνεργασίες μας. Να είμαστε πιο σίγουροι για τα πρόσωπα που έχουμε δίπλα μας. Η κοινωνία του Δήμου μας είναι μικρή. Τώρα πλέον γνωριζόμαστε όλοι.

Δικαιολογίες στο μέλλον του επιπέδου: ''Δεν τον ήξερα... μου τον σύστησαν'', δεν θα μας σώσουν από τα λάθη μας. Οι πληροφορίες έρχονται γρήγορα...

Δύσκολη η αυτοδιοίκηση μα την αλήθεια, όταν στη μέση μπαίνει ιδιοτέλεια και το συμφέρουν. Γίνεται εύκολη όμως όταν ο σκοπός είναι για το κοινό καλό και ηθικές αξίες, τα ''χνώτα'' μας που λένε ταιριάζουν.

Η ιστορία πλέον δεν κρύβεται.

Για όλους τους εμπλεκόμενους στους συλλόγους και στην τοπική αυτοδιοίκηση, το μέλλον και ο χρόνος θα είναι αμείλικτος.

Η κλεψύδρα των παλαιοκομματικών μηχανισμών και των πολιτικάντηδων νοοτροπιών γύρισε ανάποδα και... αδειάζει.

Υ.Γ. 1: Το παραπάνω κείμενο, λόγω της χρονιάς της επετείου των 200 χρόνων από το 1821 που πέρασε, είναι αφιερωμένο στον κύριο Δήμαρχο και σε όλους τους Αντιδημάρχους, Κοινοτάρχες, Πολιτευτές του Δήμου μας.

Υ.Γ. 2: Κύριε Δήμαρχε, κ.κ. Αντιδήμαρχοι και Κοινοτάρχες, μέλη των αθλητικών και πολιτιστικών συλλόγων, αγαπητό προσωπικό του Δήμου μας που εργάζεστε για μας... Καλή χρονιά.

Μύτικας 20/02/2022

Λιβιτσάνης Ι. Θεόδωρος

ΓΚΟΥΡΑΣ