Οι εκτελεσθέντες Μυτικιώτες από τους Γερμανούς το έτος 1943, σε εξιστόρηση από τον Μυτικιώτη Στρατηγό Δημήτρη (Τάκη) Ζέρβα.

Φωτογραφία του 1952 στην είσοδο του Μύτικα στον «Βορό». Από αριστερά προς τα δεξιά: Ο πρώτος είναι ο Ντίνος, γιος του Ανάστου Βασιλάκη, ο δεύτερος ο Δημήτρης (Τάκης Ζέρβας) νεαρός Εύελπις και ο τρίτος ο Ζώης Λεκατσάς. Δεν ξέρουμε ποιος είναι ο τέταρτος.

ΜΥΤΙΚΑΣ PRESS: Εκτός από τις φωτογραφίες από το αρχείο του αείμνηστου Μυτικιώτη Στρατηγού Δημήτρη (Τάκη) Ζέρβα, ο γιος του κ. Σπύρος Ζέρβας, που δεν είναι πλέον ανάμεσα μας και αυτός, μας έστειλε και μας εμπιστεύτηκε κείμενα από το αρχείο του Στρατηγού, που αναφέρονται στο χωριό μας τον Μύτικα, ώστε να τα παρουσιάσουμε μέσα από το Blog μας και να γίνουν γνωστά στους Μυτικώτες, ως μέρος της ιστορίας του χωριού μας και για συνεισφορά στη συλλογική μνήμη, που υπηρετείται κυρίως και πρωτίστως με τον γραπτό λόγο (έντυπο και ηλεκτρονικό) που μένει για πάντα και με την διδαχή της τοπικής ιστορίας στα σχολεία, και λιγότερο με τον προφορικό λόγο και ακόμη λιγότερο ως καθόλου με την τυχαία εναπόθεση μνημείων δεξιά και αριστερά σε άσχετα σημεία, πολλές φορές κακόγουστων, με σιδερένιες περιφράξεις και μπετά, που κανένας δεν μαθαίνει από αυτά τίποτα και όλοι, παρά ελαχίστων, αγνοούν ακόμα και αυτή την ύπαρξη τους, παρότι υπάρχουν και εξαιρέσεις με πολύ όμορφα μνημεία, που ξέρουμε σε τι αναφέρονται, όπως του Παναγουλιώτη Στρατηγού Καραβία.

Δεν μπορούμε να μην θυμηθούμε μία από τις καλύτερες ταινίες του Ελληνικού Κινηματογράφου, ''Ένας ήρωας με παντούφλες'', σε σκηνοθεσία Αλέκου Σακελλάριου, όπου κάποιοι αετονύχηδες «πατριώτες» του φαίνεσθαι, έχουν την φαεινή ιδέα και στήνουν με δόξα και τιμή το μεγαλοπρεπές μνημείο του Στρατηγού Δεκαβάλα (έξοχος στο ρόλο Βασίλης Λογοθετίδης) για να «τιμήσουν» τον ΗΡΩΑ, μέσω του γεμίσματος της τσέπης τους!!!

Ακολουθεί λοιπόν η ιστορία, για το πως εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς τρεις Μυτικιώτες πατριώτες το έτος 1943, γραμμένη από το χέρι του Στρατηγού και η ιστορία αυτή μας αφορά και προσωπικά.

Τα παλιομάγαζα Μύτικα, θέση ''ΤΡΙΠΟΛΙΑΣ''.

*(Αρχείο Μυτικιώτη Στρατηγού Τάκη Ζέρβα).

Μέσα στην ερειπωμένη αυτή κατοικία του ΤΡΙΠΟΛΙΑ οι Γερμανοί τον Σεπτέμβριο του 1943 εξετέλεσαν τους Νικόλαο Κοψίδα και Θεόδωρο Σούλα τη νύκτα με ριπή πολυβόλου.

Η εκτέλεση έγινε γιατί, κατηγορήθηκαν ο μεν πρώτος, ότι πρέπει να είχε σκοτώσει Αξιωματικό Γερμανό, επειδή βρέθηκε να κατέχει επάνω του πιστόλι καινούργιο ''ΠΑΡΑΜΠΕΛ'', (Γερμανικής κατασκευής και προελεύσεως), που μόνον οι Γερμανοί Αξιωματικοί έφεραν και ο δεύτερος γιατί βρέθηκε με μαχαίρι, που πάνω στο ξύλινο θηκάρι του είχε σκαλίσει τη λέξη ''ΕΛΑΣ'' με ένα λάμδα, πιθανώς από αμορφωσιά, αλλά οι Γερμανοί το εξέλαβαν ότι ανήκε στις ανταρτικές ομάδες ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και κατ' αυτούς Κομμουνιστής (*σημείωση Blog: Ο Θεοδωράκης Σούλας ανήκε στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ).

Πολλοί κάτοικοι αξιόλογοι του Μύτικα προσπάθησαν να πείσουν τον Γερμανό Αξιωματικό επικεφαλής του τμήματος ότι όλα οφείλοντο σε παρεξηγήσεις και ν' αποφύγει την εκτέλεση και να τους δώσει χάρη. Αυτός όμως δεν επείσθη (μεταξύ των Mυτικιωτών που επενέβησαν ήταν ο παπάς του χωριού Πρωτοπρεσβύτερος - Πρωθιερέας Παπαδόπουλος Παναγιώτης (Παπά Ψήρας), ο Νικόλαος Τομαράς και άλλοι).

Το τραγικόν ήταν ότι την επομένη νύκτα οι ίδιοι Γερμανοί, εξετέλεσαν κατερχόμενοι από την Κανδήλα στο Μύτικα και μέσα στο περιβόλι του Γιούργα κοντά στο Αη-Γιώργη και στο ρέμα, το άλλον αδελφό του Θεόδωρου Σούλα (Θεοδωράκη), τον Ευστάθιο Σούλα γιατί το πρωί που είχαν κάνει το μπλόκο οι Γερμανοί στο Μύτικα (προ διημέρου της εκτελέσεως) αυτός κατερχόμενος στο Μύτικα από Καμπιλαύκα - Ξηροστέρι που είχαν τα πρόβατα, συνελήφθη στην είσοδο του Μύτικα, κοντά στο γεφύρι και τον θρυλικό Ευκάλυπτο (στη γωνία του περιβολιού του Καμαρέτσου), να φέρει όπλο και αρμάθα φυσιγγίων και εθεωρήθη αντάρτης.

Σημείωση συντάκτου πρώτη.

Το γεγονός αυτό και τις λεπτομέρειες τις έχω εξ ιδίας αντιλήψεως, γιατί τις έζησα προσωπικά. Και στις δύο εκτελέσεις άκουσα τις ριπές προσωπικά, γιατί βρισκόμουν και τις δύο βραδιές στην ''Αγιά Σοφιά'' και τα ''Αργυρέϊκα'' νυκτοβοσκόντας τα 60 - 70 πρόβατα που είχε η οικογένειά μου. Σημειωτέον ότι τα Σχολεία δεν λειτουργούσαν (Δημοτικά, Γυμνάσια) και όλοι οι νέοι βοηθούσαμε τις οικογένειές μας και τους πατεράδες μας στις διάφορες δουλειές.

Και πλέον, τόσο τις περιγραφόμενες λεπτομέρειες, όσο και τα γεγονότα που αναφέρονται στην παρακάτω σημείωση δεύτερη, εκτός από την ιδίαν αντίληψη, τις έχω από τις τότε διηγήσεις των Πρωθιερέα Παπαδόπουλο Παναγιώτη, Νικόλαον Τομαράν, Διδάσκαλόν μου Νικόλαο Μόσολαν, Ελένην Παληογιάννη (αργότερα και νυν σύζυγος του Γεωργίου Χατζαρά του Νικολάου) και άλλους.

Σημείωση συντάκτου δεύτερη.

Οι Γερμανοί δεν διέμεναν μονίμως στο Μύτικα, όπως οι Ιταλοί, αλλά στον Αστακό και τη Ζαβέρδα, αλλά και στη Λευκάδα (τα πλησιέστερα προς το Μύτικα τμήματά τους).

Έφθασαν λοιπόν και μπλοκάρησαν ασφυκτικώς το Μύτικα τη νύκτα, χωρίς να γίνουν από κανένα αντιληπτό, καθ' ότι άριστοι κομάντος (τούτο το έπρατταν πολλές φορές και σε διάφορα μέρη).

Άρχισαν λοιπόν από τα χαράματα μόλις έβγαιναν οι άνδρες από τα σπίτια τους να τους συλλαμβάνουν, με πρώτους τον παπά που πήγαινε για την εκκλησία, τον Νικόλαο Τομαρά, τον Νικόλαο Κοψίδα, τον Νικόλαο Παληογιάννη κ.λ.π. Αρχικά δεν τους έκαναν σωματική έρευνα, αλλά τους συγκέντρωσαν στο καφενείο του Παληογιάννη που έβαλαν το Νίκο να το ανοίξει.

Δεν είχε φέξει καλά, όταν μέσα στο καφενείο ο Νικόλαος Καψίδας (ο εκτελεστής το ίδιο βράδυ) πλησίασε τον Νικόλαο Τομαρά και του είπε εμπιστευτικά ότι είχε επάνω του πιστόλι. Ο Νικόλαος Τομαράς τον συμβούλευσε να ζητήσει να πάει για σωματική του ανάγκη προς τη θάλασσα και να το κρύψει στην άμμο ή με τρόπο να το πετάξει στη θάλασσα. Επί πλέον του είπε ότι και αυτός είχε ένα μαχαίρι, ζήτησε να πάει για σωματική του ανάγκη και καθήμενος κάτω το έκρυψε στα αγoύλια (άμμο).

Πράγματι, κατά τα λεγόμενα του Νίκου Τομαρά, ο Κοψίδας πήγε για σωματική του ανάγκη, αλλά δεν απηλλάγη από το πιστόλι, είτε γιατί δεν μπόρεσε, είτε γιατί το λυπήθηκε που ήταν καινούργιο. Αλλά ένας Μυτικιώτης, το όνομά του δεν το θυμάμαι, είχε ένα άλλο μικρότερο πιστολάκι και πλησιάζοντας τον παπά του το έβαλε στα ράσα. Ο αείμνηστος πρωθιερέας μόλις αντελήφθη ότι αυτό που του έβαλε στα ράσα ήταν πιστόλι, ταράχτηκε και με τρόπο σαν συγγενής με τον Νίκο Παληογιάννη, μπήκε εκεί που έφτιαχνε τους καφέδες και το έβαλε πίσω από τα ενωμένα δοχεία ζάχαρη - καφέ, τον λεγόμενο τότε ''σκέρα-μπαμπά''. Αυτό έμεινε εκεί και δεν έγινε αντιληπτό, γιατί αλλιώς ο Νίκος Παληογιάννης, θα είχε την ίδια τύχη με τους άλλους τρεις εκτελεσθέντες.

Όταν σε μία στιγμή δύο Γερμανοί πήραν τον Νίκο Κοψίδα για οδηγό στο κάτω Μύτικα, ο ίδιος, μόλις περνούσαν από το σπίτι του και στο ύψος του σπιτιού του Σωτήρη Χατζαρά είδε το παράθυρο ανοικτό. Αιφνιδιαστικά πλησίασε και πέταξε το πιστόλι προς το παράθυρο για να πέσει μέσα στο σπίτι, να το βρουν οι άλλοι και να το κρύψουν. Δυστυχώς όμως, γι' αυτόν το παράθυρο ήταν κλειστό με το τζάμι και του φάνηκε ότι ήταν ανοικτό. Το πιστόλι χτύπησε στο τζάμι και γυρίζοντας έπεσε στα πόδια του Γερμανού. Αμέσως οι Γερμανοί τον απομόνωσαν και άρχισαν τις έρευνες σε όλα τα σπίτια και τους άνδρες. Έτσι βρέθηκε και ο Θεόδωρος Σούλας (Θεοδωράκης), με το μαχαίρι και στο θηκάρι του γραμμένη τη λέξη ''ΕΛΑΣ''.

Από τη στιγμή με την ανακάλυψη του πιστολιού, όσοι εισέρχονταν από τον κάμπο και τα γύρω χωριά ερευνόνταν. Ένας όμως Κανδηλιώτης, δεν θυμάμαι ποιος ήταν, είχε καλύτερη τύχη. Κατεβαίνοντας στο Μύτικα, μόλις έφθασε στα περιβόλια, αντελήφθη τους Γερμανούς. Είχε στον ώμο του ένα σακούλι με σφαίρες για να τις πουλήσει ή να τις δωρήσει σε κάποιους άλλους. Εκείνη την ώρα ο γνωστός Μπαρμπά Γιαννάκης ο Λαλάκος, όπως μας ήταν γνωστός σε όλους, έβγαινε από το περιβόλι με το κάρο που το έσερνε ένα συμπαθέστατο μικρόσωμο γαϊδουράκι, με γεμάτο το κάρο από καλάθια με φρούτα και λαχανικά και ζαρζαβατικά της εποχής. Μη χάνοντας την ψυχραιμία του έχωσε το σακούλι στα ζαρζαβατικά λέγοντας: «μη βγάλεις τσιμουδιά Μπαρμπαγιαννάκη». Οι Γερμανοί τους ερεύνησαν αλλά στο κάρο έριξαν από πάνω μία ματιά. Έτσι κι αυτό το ύποπτο περιεχόμενο δεν έγινε αντιληπτό και οι άνθρωποι γλύτωσαν. (Ήμουν πολύ λεπτομερής στα γεγονότα γιατί τα έζησα από κοντά).

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΖΕΡΒΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ (ΤΑΚΗ).

Τα δύο (2) ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν στη θέση και στο σπιτοκάλυβο του ΤΡΙΠΟΛΙΑ δεν πρέπει να λησμονηθούν και πρέπει να γίνουν σε όλους γνωστά (ντόπιους και ξένους). Γι' αυτό προτείνεται ο Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αθηνών - Πειραιώς και Περιχώρων των ΜΥΤΙΚΙΩΤΩΝ, με συνεργασία του Κοινοτικού Συμβουλίου Μύτικα, να στήσει μαρμάρινη στήλη ή μαρμάρινη πλάκα στο σημείο εκείνο και πάνω της να αναγραφούν με επικεφαλίδα και μόνον τα δύο (2) γεγονότα.

Σημείωση τρίτη.

Εάν κάπου η μνήμη με προδίδει και άλλος κανείς γνωρίζει για το παραπάνω περισσότερα ας με συμπληρώσει.