«Poros Stands»: Ο Πόρος αντιδρά στην επέλαση της βιομηχανικής ιχθυοκαλλιέργειας.

Πηγή: https://www.ypaithros.gr

Του Νίκου Γαργαλάκου.

21.04.2024, 14:07

Το νέο ντοκιμαντέρ του Michael Sampey, που έκανε πρεμιέρα στο συνέδριο «Our Ocean Conference», παρουσιάζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το μικρό νησί του Σαρωνικού λόγω του κυβερνητικού σχεδίου επέκτασης της εν λόγω δραστηριότητας.

Αφθονη τροφή για σκέψη προσέφερε στο κοινό η πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ με τίτλο «Poros Stands», το οποίο προβλήθηκε για πρώτη φορά στις 17 Απριλίου, στο πλαίσιο της 9ης Διεθνούς Διάσκεψης «Our Ocean Conference» για την προστασία των Ωκεανών, που φιλοξενήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Μέσα από το έργο του Michael Sampey αναδεικνύονται οι ανησυχίες των τοπικών κοινοτήτων στο νησί του Πόρου αναφορικά με τη ραγδαία επέκταση των βιομηχανικού τύπου μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας.

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε πέρυσι με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Rauch, με έδρα τις ΗΠΑ, σε συνεργασία με τη μη κερδοσκοπική οργάνωση Καθετή, που εδρεύει στον Πόρο, το 87% των κατοίκων του Πόρου και των Μεθάνων διαφωνεί με τα κυβερνητικά σχέδια επέκτασης των θαλάσσιων και χερσαίων εκτάσεων που χρησιμοποιούνται για τις ιχθυοκαλλιέργειες στην περιοχή.

Η ταινία καταπιάνεται με το κατά πόσο οι κάτοικοι μπορούν να προστατεύσουν την παρθένα ακτογραμμή, τα πευκοδάση και τα αρχαιολογικά αξιοθέατα, καθώς και την οικονομία του νησιού, απέναντι στον πολλαπλασιασμό των ιχθυοκαλλιεργειών. Οι φόβοι για τις επιπτώσεις στον τουρισμό αποτελούν σημαντικό παράγοντα για τις αντιδράσεις που διατυπώνονται, ωστόσο, εξίσου μεγάλη ανησυχία πυροδοτεί ο πιθανός αντίκτυπος τόσο στη θαλάσσια ζωή και το οικοσύστημα, όσο και στην υγεία του ανθρώπου λόγω της χρήσης αντιβιοτικών και καρκινογόνων ουσιών.

Παράλληλα, το εν λόγω ντοκιμαντέρ πυροδοτεί εποικοδομητικό δημόσιο διάλογο, ο οποίος περιλαμβάνει τις πρωτοβουλίες μετάβασης σε αειφόρες μορφές εκτροφής, όπως οι κλειστές εγκαταστάσεις, οι οποίες χαρακτηρίζονται από τους άμεσα εμπλεκόμενους ως σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της βιώσιμης αλιείας και της προστασίας του περιβάλλοντος.

«Μη βιώσιμο» το ελληνικό μοντέλο.

Τελικά, πόσο επιβαρυντική είναι σήμερα η βιομηχανική ιχθυοκαλλιέργεια στην Ελλάδα; Η «ΥΧ» επικοινώνησε με εκπροσώπους του αμερικανικού Ιδρύματος Rauch, το οποίο συνέβαλε τα μέγιστα στη δημιουργία του ντοκιμαντέρ «Poros Stands» και έχει χρηματοδοτήσει τη σχετική έρευνα στη χώρα μας, ζητώντας τα δικά του συμπεράσματα.

«Το πρώτο ερώτημα είναι ποιο πρόβλημα προσπαθούμε να λύσουμε. Εάν αυτό είναι να δημιουργήσουμε περισσότερη πρωτεΐνη για τον κόσμο, τότε η εκτροφή σαρκοφάγων ψαριών, όπως ο σολομός, σίγουρα δεν είναι η λύση, καθώς καταναλώνουν περισσότερη πρωτεΐνη από όση παράγουν», υποστηρίζουν οι άνθρωποι του Rauch Foundation.

Όπως αναλύουν οι ίδιοι, υπάρχουν αρκετά κρίσιμα ζητήματα αναφορικά με την άσκηση της παραδοσιακής εκτατικής ιχθυοκαλλιέργειας, η οποία είναι το κυρίαρχο μοντέλο στην Ελλάδα, καθιστώντας επί του παρόντος αδύνατο να χαρακτηριστεί ως βιώσιμη:

✱ H τροφή. Δεν μπορεί να θεωρείται βιώσιμο να απαιτείται η χρήση άγριων ψαριών για την παραγωγή εκτρεφόμενων ψαριών σε αναλογία μεγαλύτερη από 1:1. «Ακόμη και η Ελληνική Οργάνωση Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ) παραδέχεται ανοιχτά ότι χρησιμοποιεί 1,2 κιλά άγριων ψαριών για την παραγωγή 1 κιλού ψαριών εκτροφής. Αυτό το γεγονός αναιρεί από μόνο του κάθε επιχείρημα ότι τα ψάρια εκτρέφονται για την παραγωγή πρωτεϊνών για να θρέψουμε τον κόσμο, ειδικά όταν τα άγρια ψάρια προέρχονται από τα πιο επισιτιστικά ανασφαλή έθνη στον κόσμο».

✱ Η ζημιά στο περιβάλλον, μέσω της ρύπανσης του θαλάσσιου οικοσυστήματος από πλαστικά, καθώς και η δημιουργία συνθηκών που ευνοούν τον ευτροφισμό. «Η ύπαρξη της ιχθυοκαλλιέργειας στα ανοιχτά νερά όχι μόνο τα μολύνει, αλλά απαιτεί και μεγάλες ποσότητες χημικών και αντιβιοτικών για τη θεραπεία και την πρόληψη των ασθενειών που πλήττουν τακτικά τα ψάρια, τα οποία διατηρούνται σε αυτούς τους αφύσικα στενούς χώρους».

✱ Το οικονομικό ζήτημα. «Οι ιχθυοκαλλιέργειες αποτελούν θανατική καταδίκη για τις οικονομικές προοπτικές μιας κοινότητας. Δημιουργούν μια εξάρτηση από την περιβαλλοντική αυτοκαταστροφή της κοινότητας και αποτρέπουν την επένδυση σε άλλες, πιο βιώσιμες βιομηχανίες, όπως ο οικοτουρισμός. Αποτελούν περαιτέρω απειλή για μια μικρή χώρα, της οποίας η ταυτότητα και η μεγαλύτερη ροή εσόδων, ο τουρισμός, εξαρτώνται από το να έχει υγιείς γαλάζιες θάλασσες. Το 42% των Ελλήνων, που ερωτήθηκαν σε έρευνα της Κάπα Research, δήλωσε ότι δεν θα επέλεγε να κάνει διακοπές σε μέρος με ιχθυοτροφεία».

Απαγορεύσεις και… αναχώματα.

Χώρες όπως η Αργεντινή, αλλά και περιοχές όπως η Πολιτεία της Ουάσιγκτον στις ΗΠΑ και οι Νήσοι Φώκλαντ έχουν απαγορεύσει τις βιομηχανικές ιχθυοκαλλιέργειες με ανοιχτά δίχτυα στη θάλασσα. Άλλες, όπως η Νορβηγία, η Ισλανδία και η Δανία, μεταφέρουν νέες ιχθυοκαλλιέργειες σε πλήρως κλειστές, εδαφικές εγκαταστάσεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η προηγούμενη ταινία του Sampey, «The Heart Of The Island», είχε σημαντική επίδραση στην αποτροπή της εγκατάστασης ιχθυοκαλλιεργειών γύρω από το νησί Flinders στην Τασμανία.

Εναλλακτικές λύσεις.

Ποιες είναι, όμως, οι βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σήμερα αντί του βιομηχανικού μοντέλου ιχθυοκαλλιέργειας;

Οι άνθρωποι του Ιδρύματος Rauch τις απαριθμούν στην «ΥΧ» ως εξής:

1) Η προτίμηση του κοινού στην ντόπια παραγωγή, η αγορά θαλασσινών από ερασιτέχνες ψαράδες και η κατανάλωση ψαριών με μέτρο.

2) Η μικρής κλίμακας υδατοκαλλιέργεια δίθυρων μαλακίων και φυκιών, τα οποία καθαρίζουν τη θάλασσα και δεν απαιτούν πρόσθετη τροφή.

3) Η συμβιωτική καλλιέργεια ρυζιού και ψαριών, η οποία δημιουργεί ένα φυσικό σύστημα που βοηθά στην ανάπτυξη και των δύο προϊόντων με τρόπο που είναι ωφέλιμος για το περιβάλλον.

4) Οι εκμεταλλεύσεις υδροπονίας για φυτοφάγα είδη ψαριών, όπως η τιλάπια.

Υπάρχουν, επίσης, και ορισμένες μέσες λύσεις. Όπως επισημαίνουν από το Rauch Foundation, «πολλές χώρες, όπως η Νορβηγία και η Δανία, αλλά και τμήματα του Καναδά και των ΗΠΑ, κατασκευάζουν χερσαίες μονάδες εκτροφής με δεξαμενές ιχθυοκαλλιέργειας, οι οποίες διαθέτουν υποδομές επεξεργασίας αποβλήτων για την πρόληψη της απελευθέρωσης τοξικών υδάτων στους ωκεανούς. Αυτές αναιρούν την ανάγκη –και τις επιπτώσεις– της θεραπείας τυχόν ασθενειών, αλλά δεν επιλύουν το βασικό πρόβλημα των ψαριών ως τροφής».

Και καταλήγουν: «Η Τουρκία και η Κύπρος απαιτούν από τις μονάδες εκτροφής να απέχουν 1,5-2 χλμ. από τις ακτές για να αποφεύγεται η ζημιά στον πυθμένα των θαλασσών. Αυτό, βέβαια, δεν εξαλείφει την ανάγκη για αντιβιοτικά, την πρόληψη ασθενειών ή την ανάγκη για ιχθυάλευρα από άγρια ψάρια».