Ιχθυοκαλλιέργειες: Κύμα αντιδράσεων απειλεί να «πνίξει» τις ΠΟΑΥ - Το παράδειγμα του Πόρου. ΜΥΤΙΚΑΣ PRESS: Η περίπτωση του Δήμου Ξηρομέρου.

Πηγή: https://greenagenda.gr

Του Νίκου Αβουκάτου

20 ΙΟΥΝΙΟΥ 2024

Ο Πόρος, το όμορφο νησί του Σαρωνικού, βρίσκεται μεταξύ των 25 περιοχών της χώρας όπου σχεδιάζεται να αναπτυχθούν βιομηχανικές ζώνες ιχθυοτροφείων, οι γνωστές Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ), οι οποίες καλύπτουν τόσο θαλάσσιες όσο και χερσαίες εκτάσεις. Ωστόσο, ο σχεδιασμός και η δημιουργία τους βρίσκει κάθετα αντίθετους τόσο τη δημοτική αρχή του νησιού όσο και την πλειονότητα των κατοίκων -όπως προκύπτει από σχετική έρευνα-, αλλά και επαγγελματιών, που έχουν προχωρήσει σε δυναμικές κινητοποιήσεις και προειδοποιούν, μάλιστα, με προσφυγή τόσο στο ΣτΕ όσο και στο ευρωπαϊκό δικαστήριο. Κι όλα αυτά τη στιγμή που για την εκκίνηση υλοποίησης του σχεδίου στον Πόρο απομένει μόνον η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος.

Βιομηχανικές Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών προβλέπεται να υλοποιηθούν σε 25 περιοχές σε όλη την Ελλάδα. Αναλυτικότερα, οι περιοχές στις οποίες θα δημιουργηθούν βιομηχανικές ζώνες ιχθυοτροφείων σε στεριά και θάλασσα είναι οι εξής: 1) Θερμαϊκού, 2) Πιερίας, 3) Β. & Ν. Ευβοϊκού, 4) Οξειάς, 5) Κεφαλονιάς, 6) Θεσπρωτίας, 7) Εχινάδων & Αιτωλ/νίας, 8) Κορινθίας, Αργολίδας, Δυτικού Σαρωνικού, 9) Διαπόριων Νήσων, Σαρωνικού, Σαλαμίνος & ευρύτερης περιοχής, 10) Πόρου, 11) Λέρου, 12) Ακτών Αρκαδίας, Βουρλιά, Όρμου Κορακιά, Νήσου Πλατιά, Μεθάνων και Τροιζηνίας, 13) Χίου, 14) Λάρυμνας–Αταλάντης, 15) Διαύλου Ωρέων Μαλιακού, 16) Βοιωτίας, 17) Χαλκιδικής, 18) Μεγάρων, 19) Όρμος Αγ. Νικολάου, Ερατεινής, Γαλαξίδι, [1] Αντίκυρα, 20) Λέσβου, 21) Ρόδου – Χάλκης, 22) Ψερίμου, 23) Καλύμνου, 24) Αγαθονησίου, 25) Αμβρακικού.

«Είμαστε κάθετα αντίθετοι και εναντίον οποιασδήποτε ιχθυοκαλλιέργειας καθώς βλάπτει το νησί μας. Η απόφαση του δημοτικού μας συμβουλίου είναι αδιαπραγμάτευτη και για το μόνο που θα μπορούσαμε να εισηγηθούμε θετικά είναι μόνο η απομάκρυνση των υπαρχόντων ιχθυοκαλλιεργειών», επισήμανε μιλώντας στη Greenagenda.gr ο Δήμαρχος Πόρου Γιώργος Κουτούζης. Για την ίδρυση «Περιοχή Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών» του Πόρου εκκρεμεί πλέον μόνο η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος.

Οκταπλασιασμός παραγωγής, απόρριψη στη θάλασσα περιττωμάτων μίας πόλης και φορμόλη.

Η «Περιοχή Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών» του Πόρου, σύμφωνα με τη δημοτική αρχή, θα έχει έκταση πάνω από 6.000 στρέμματα στη στεριά (το 1/4 του νησιού) και 2.690 στη θάλασσα (από μόλις 95 στρέμματα σήμερα) και θα εκτείνεται από τη Βαγιωνιά έως τον Βιολογικό Καθαρισμό και σε απόσταση περίπου 1χλμ από την ακτή προς τη στεριά και τη θάλασσα.

Στον θαλάσσιο χώρο θα εγκατασταθούν νέα ιχθυοτροφεία, με οκταπλασιασμό της ετήσιας παραγωγής -8.831 τόνους τα πρώτα 5 έτη από 1.147 σήμερα- και στη στεριά θα κατασκευαστούν ιχθυογεννητικοί σταθμοί, μονάδες συσκευασίας και μεταποίησης, πλυντήρια διχτυών, δρόμοι, λιμενικές εγκαταστάσεις κ.ά., για τα οποία θα παραχωρηθούν εκτάσεις δάσους, αιγιαλού και παραλίας.

Σύμφωνα με τη σχετική μελέτη, από την αρχική λειτουργία τής ΠΟΑΥ θα απορρίπτονται καθημερινά στη θάλασσα κατά μέσο όρο 16 τόνοι περιττωμάτων (τα οποία αντιστοιχούν σε μία πόλη 33.500 κατοίκων κι ενώ ο Πόρος έχει μόλις 3.500), υπολείμματα τροφής, φαρμακευτικές ουσίες όπως φορμόλη, απόβλητα χερσαίων εγκαταστάσεων κ.ά., ενώ προβλέπεται ότι η απασχόληση του τοπικού πληθυσμού θα στραφεί από τους τομείς του τουρισμού και της αλιείας σε εκείνον της ιχθυοκαλλιέργειας και η τουριστική δραστηριότητα στο μοντέλο του «ιχθυοκαλλιεργητικού τουρισμού».

Σε όλη την ανωτέρω περιοχή κατοχυρώνεται η αποκλειστική χρήση της ιχθυοκαλλιεργητικής δραστηριότητας με αποκλεισμό κάθε άλλης χρήσης (κότερα, αλιεία, κατοικία κ.τ.λπ.), ενώ σε 5 χρόνια ο φορέας διαχείρισης (δηλαδή η πολυεθνική εταιρεία ιχθυοκαλλιέργειας) θα έχει τη δυνατότητα να αυξήσει τα παραπάνω μεγέθη, αλλά και να δημιουργήσει περισσότερες ΠΟΑΥ. Όπως καταγγέλλεται, ο φορέας -και όχι πλέον ο Δήμος και οι άλλες αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες- θα είναι αποκλειστικά αρμόδιος για τη διαχείριση της Περιοχής, για τον περιβαλλοντικό έλεγχο και για την παραχώρηση δημοσίων εκτάσεων στις δραστηριοποιούμενες εταιρείες ιχθυοκαλλιέργειας.

Επίσης, με τη συγκεκριμένη ΠΟΑΥ προβλέπεται η κατασκευή εγκαταστάσεων και σε χερσαίο χώρο, δηλαδή σε μια πλούσια πευκόφυτη έκταση του νησιού. «Είμαστε κάθετα αντίθετοι και θα αγωνιστούμε μέχρις εσχάτων», τόνισε με νόημα ο κ. Κουτούζης. Ο Δήμαρχος Πόρου, στις επαφές του με υπουργούς της κυβέρνησης καθώς και τα υπόλοιπα μέλη της, εκφράζει την άρνηση των συνδημοτών του για την υλοποίηση του σχεδίου δημιουργίας των βιομηχανικών ζωνών ιχθυοτροφείων.

Χάρτης από τη στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την ΠΟΑΥ Πόρου.

Η επέκταση της βιομηχανικής ιχθυοκαλλιέργειας θα μπορούσε να επηρεάσει πάνω από το 25% της βορειοδυτικής ακτογραμμής του νησιού, περίπου το ¼ της έκτασης του Πόρου.

Αντιδρώντας σε αυτό το σχέδιο, χαρακτηρίζοντάς το ανεπιθύμητο και απειλητικό για την επιβίωση της τοπικής οικονομίας και οικονομίας, το δημοτικό συμβούλιο Πόρου έχει διακηρύξει στην κυβέρνηση τα εξής:

«1. Ο ανωτέρω σχεδιασμός απορρίπτεται συνολικά α) ως απολύτως ανεπιθύμητος και απειλητικός για την επιβίωση της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας, β) ως μεθόδευση και τεκμηρίωση αποικιοκρατικού και ρατσιστικού τύπου που υποτιμούν και προσβάλλουν την λογική, την εμπειρία και την ελεύθερη βούληση των κατοίκων του νησιού μας και γ) ως ακραία απειλή κατά του θαλάσσιου και παράκτιου περιβάλλοντος της περιοχής μας και ως βίαιη επιβολή μιας αναπτυξιακής κατεύθυνσης που έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με τις επιθυμίες της τοπικής κοινωνίας και τις έως σήμερα επιλογές της.

» 2. Τυχόν έγκριση του σχεδιασμού και δημιουργία της ΠΟΑΥ θα αποτελέσει casus belli κατά της κοινωνίας και του Δήμου μας και θα προκαλέσει δυναμικές κινητοποιήσεις και αντίσταση που θα συνιστούν αγώνα επιβίωσης και σωτηρίας για την περιοχή μας, κάθε επένδυση δε που τυχόν γίνει στο νησί με βάση τις σχετικές προβλέψεις χαρακτηρίζεται ως απολύτως ανεπιθύμητη και καταδικασμένη σε αποτυχία.

» 3. Δεδομένου ότι η Πολιτεία επιμένει στο μοντέλο της συγκέντρωσης ιχθυοτροφείων και απορρίπτει το μοντέλο διασποράς τους, επιθυμούμε την άμεση απομάκρυνση όλων των ιχθυοτροφείων από τον Πόρο».

Η δημοτική αρχή δείχνει αποφασισμένη «να πάει το θέμα μέχρι τέλους» και να προλάβει πριν εκδοθεί το σχετικό προεδρικό διάταγμα, όπως συνέβη στην περίπτωση του Ξηρομέρου, δηλώνοντας έτοιμη να απευθυνθεί μέχρι και στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Rauch, με έδρα τις ΗΠΑ, σε συνεργασία με τη μη κερδοσκοπική οργάνωση Καθετή, που εδρεύει στον Πόρο, το 87% των κατοίκων του Πόρου και των Μεθάνων διαφωνεί με τα κυβερνητικά σχέδια επέκτασης των θαλάσσιων και χερσαίων εκτάσεων που χρησιμοποιούνται για τις ιχθυοκαλλιέργειες στην περιοχή.

Η πρόεδρος του Ιδρύματος Εύα Δουζίνα παρέθεσε στη Greenagenda.gr στοιχεία που προκύπτουν από σειρά ερευνών για τις σημαντικές επιπτώσεις που θα είχε η σχεδιαζόμενη βιομηχανική ζώνη ιχθυοτροφείων στον Πόρο. Όπως υποστηρίζει η κ. Δουζίνα, «υπάρχει ένας τεράστιος αριθμός τεκμηριωμένων περιβαλλοντικών ζημιών από τις ιχθυοκαλλιέργειες».

«Στην αρχή συνεργαστήκαμε με τον διακεκριμένο καθηγητή του Πανεπιστημίου του Stony Brook, Κρίστοφερ Γκόμπλερ, και τον καθηγητή Κωνσταντίνο Ρούντο από το Joseph University's, οι οποίοι μας συμβούλευσαν σχετικά με την απειλή για τα λιβάδια Ποσειδωνίας και τις επιβλαβείς ανθίσεις φυκών. Στην Ελλάδα υπάρχει σχετική αναφορά του ερευνητή επιστήμονα Δημήτρη Πουρσανίδη», σημείωσε η ίδια και συμπλήρωσε:

«Αυτό που προωθείται από την κυβέρνηση είναι εξαιρετικά μεγάλο και σίγουρα θα επηρεάσει αρνητικά το οικοσύστημα της θαλάσσιας περιοχής και θα αλλοιώσει το περιβάλλον. Αναρωτιέμαι ποιο θα είναι το μέλλον για αυτόν τον όμορφο τόπο, όταν έμαθα για αυτά τα σχέδια αληθινά απόρησα και βέβαια ανησύχησα για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Μάλιστα δεν έγινε διαβούλευση της κυβέρνησης με την τοπική οικονομία».

Μάλιστα, πρόσφατα η κ. Δουζίνα μίλησε για το ζήτημα στο BBC.

Η κατάσταση στο Ξηρόμερο Αιτωλοακαρνανίας, το ΣτΕ και το ευρωπαϊκό δικαστήριο.

Κατά του χωροταξικού των υδατοκαλλιεργειών τάσσονται και οι κάτοικοι του Δήμου Ξηρομέρου της Περιφερειακής Ενότητας Αιτωλοακαρνανίας.

Ο Δήμαρχος Ξηρομέρου Γιάννης Τριανταφυλλάκης εξηγεί στη Greenagenda.gr ότι με το ειδικό χωροταξικό πλαίσιο του 2011 εξαιρείτο το παράκτιο μέτωπο Αστακού - Μύτικα από τον σχεδιασμό ανάπτυξης υδατοκαλλιεργειών και δημιουργίας Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ). Η ΠΟΑΥ προβλεπόταν να δημιουργηθεί εξωτερικά των Εχινάδων Νήσων και όχι στις Ακτές του Δήμου Ξηρομέρου και συγκεκριμένα στην παράκτια διαδρομή Αστακός - Μύτικας. Μετά, όμως, από το 2011, σύμφωνα με τον κ. Τριανταφυλλάκη, συστάθηκε φορέας διαχείρισης ιχθυοκαλλιέργειας από επιχειρηματίες ιχθυοκαλλιεργητές, που ο ίδιος ο κλάδος χρηματοδότησε και εκπόνησε μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων που περιέλαβε τη δημιουργία ΠΟΑΥ στις επίμαχες ακτές, χωρίς καμία διαβούλευση και συμμετοχή του Δήμου Ξηρομέρου, χωρίς τη συμμετοχή του κεντρικού κράτους.

«Εμείς ζητάμε με βάση το χωροταξικό πλαίσιο να είναι οργανωμένες οι υδατοκαλλιέργειες και εναρμονισμένες με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, συγκεντρωμένες όλες μαζί εξωτερικά των Εχινάδων Νήσων σε ένα ιχθυοκαλλιεργητικό πάρκο. Προτείνουμε να βρίσκονται στο ανοιχτό πέλαγος, μακριά από τις ακτές, και να πληρούνται οι περιβαλλοντικοί όροι, π.χ. προστασία των πνευμόνων της θάλασσας που είναι τα λιβάδια Ποσειδωνίας, που είναι στο Εθνικό και Κοινοτικό Δίκαιο, το οποίο έχουμε υποχρέωση ως ευρωπαϊκή χώρα να τηρούμε. Επιθυμούμε η ΠΟΑΥ να είναι στη σωστή κατεύθυνση ως χωροταξικό εργαλείο στον Δήμο μας, ωστόσο υπάρχει αστοχία στον σχεδιασμό τους. Για να γίνει πιο κατανοητό, πολλαπλασιάζει τα στρέμματα και την παραγωγή. Οι γνωμοδοτήσεις της πρώην Νομαρχίας και του ΥΠΕΧΩΔΕ προειδοποιούν για πεπερασμένη δυναμικότητα της περιοχής, για αυτό και δεν θα πρέπει να χωροθετηθούν νέες ιχθυοκαλλιέργειες», σημείωσε ο κ. Τριανταφυλλάκης.

Ο Δήμαρχος Ξηρομέρου τονίζει στη Greenagenda.gr ότι ο στρατηγικός σχεδιασμός του Δήμου αλλά και της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας αφορά την τουριστική ανάπτυξη στις ακτές του Δήμου. «Έχουμε προσφύγει με εμπεριστατωμένο φάκελο στο ΣτΕ και με νομικά και επιστημονικά επιχειρήματα, όπου τίθενται οι τεκμηριωμένες αντιρρήσεις μας και πιο συγκεκριμένα το ιδιοκτησιακό του παράκτιου μετώπου και διάφορα άλλα. Αναμένουμε από τη Δικαιοσύνη να λάβει τις αποφάσεις της και είμαστε αποφασισμένοι να απευθυνθούμε ακόμη και στα ευρωπαϊκά δικαστήρια», προειδοποιεί.

Για κάθε 1 κιλό εκτρεφόμενων ψαριών χρειάζονται 1,2 κιλά άγριων.

Σημειώνεται ότι η Ελληνική Οργάνωση Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ) επισημαίνει ότι τα ελληνικά εκτρεφόμενα ψάρια χρησιμοποιούν 1,2 κιλά άγρια ψάρια για να δημιουργήσουν 1 κιλό εκτρεφόμενων ψαριών. Αυτό σημαίνει ότι για 131.000 τόνους εκτρεφόμενων ψαριών απαιτούνται 157.200 τόνοι άγριων ψαριών για να παραχθούν.

Σύμφωνα με την πρόεδρο του Ιδρύματος Rauch Εύα Δουζίνα, χρειάζεται να επικαιροποιηθούν με τρέχοντα δεδομένα οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για τις ΠΟΑΥ, και απαιτείται διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και σωστές αναλύσεις, «με διαφανή αποτελέσματα».

Να σημειωθεί ότι ο Πόρος και το Ξηρόμερο έχουν ενταχθεί στη συμμαχία «ΑKTAIA: Πανελλήνιο Δίκτυο για την Προστασία του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος από τις Υδατοκαλλιέργειες», η οποία απαρτίζεται από πολλές ομάδες πολιτών και Δήμους σε όλη την Ελλάδα, όπως: Εύβοια, Λέσβος, Μέθανα, Αρκαδία, Αργολίδα, Λάρισα/Τέμπη, Σαλαμίνα, Βοϊά/Φωκίδα, Κορινθία κ.ά.