Από το αρχείο του Μυτικιώτη Στρατηγού Τάκη Ζέρβα: Μαθητής Δημοτικού Σχολείου (από 20.9.1936 μέχρι 28 Οκτωβρίου 1940).)

Μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Μύτικα, σε ομαδική αναμνηστική φωτογραφία από Γυμναστικές Επιδείξεις, με τη λήξη της σχολικής χρονιάς. Η φωτογραφία μας δόθηκε από τον κ. Νίκο Σιδερωμένο και την έχουμε δημοσιεύσει παλαιότερα (δείτε εδώ). Ο αείμνηστος Δάσκαλος Νίκος Μόσολας, που έμαθε γράμματα σε εκατοντάδες μαθητές της περιοχής.

ΜΥΤΙΚΑΣ PRESS: Εκτός από τις φωτογραφίες από το αρχείο του αείμνηστου Μυτικιώτη Στρατηγού Δημήτρη (Τάκη) Ζέρβα, ο γιος του κ. Σπύρος Ζέρβας μας έστειλε και μας εμπιστεύτηκε κείμενα από το αρχείο του Στρατηγού (τον ευχαριστούμε θερμά), που αναφέρονται στο χωριό μας τον Μύτικα, ώστε να τα παρουσιάσουμε μέσα από το Blog μας και να γίνουν γνωστά στους Μυτικώτες, ως μέρος της ιστορίας του χωριού μας.

Τα κείμενα είναι πολύ περιγραφικά, με πολύ ζωντανή εξιστόρηση, με γλώσσα λιτή και δείχνουν καθαρά την αγάπη που έτρεφε ο αείμνηστος Στρατηγός για τον Μύτικα.

Ακολουθούν οι όμορφες περιγραφές, γραμμένες από το χέρι του Στρατηγού:

*(Αρχείο Μυτικιώτη Στρατηγού Τάκη Ζέρβα).

ΜΑΘΗΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (ΑΠΟ 20.9.1936 ΜΕΧΡΙ 28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940).

20.9.1936 έως 20.9.1937 (Τάξις Πρώτη).

Την 20η Σεπτεμβρίου, ημέρα Φθινοπωρινή, κατερχόμουν με τον πατέρα μου από το παρακλάδι του συνοικισμού της Κανδήλας «Κραβαρέϊκα» όπου είχα πάει για λίγες μέρες, τις αρχές Σεπτεμβρίου. Άφηνα τα Κραβαρέϊκα, που ως επί το πλείστον πέρασα τα νηπιακά μου χρόνια, για να κατέβω πλέον στον Μύτικα, όπου από εφέτος θα γινόμουν μαθητής.

Τα νηπιακά χρόνια παρήλθαν και το μικρό μου μυαλό διχάζεται σκεπτόμενο προς δύο κατευθύνσεις. Μία προς τα νηπιακά εκείνα ανέμελα παιχνίδια και μία προς το δρόμο της μορφώσεως. Ήμουν τελείως άπειρος από γράμματα και ουδέποτε είχα γνωρίσει έστω και το «Ο».
Οι γονείς μου ουσιαστικά αγράμματοι αγρότες, ποτέ δεν φρόντισαν, αλλά ούτε σκέφτηκαν να μου δώσουν έστω μία στοιχειώδη ή αμυδρά εικόνα, εικόνα και κατεύθυνση προς το δρόμο της μορφώσεως ήτοι της «Γλαυκός Αθηνάς».
Ο πατέρας μου είχε τελειώσει κανονικά, όπως έλεγε, την 4η τάξη του Δημοτικού. Τις υπόλοιπες τάξεις τις πέρασε χωρίς να φοιτήσει, αλλά με μέσον του παππού μου Δημητρίου και πληρώνοντας τους δασκάλους, πήρε το Απολυτήριο Δημοτικού. Άλλωστε τότε η εκπαίδευση ήταν προαιρετική ακόμα και του Δημοτικού.

Ο Μεταξάς, ως δικτάτορας με αναγκαστικό Νόμο, έκανε υποχρεωτική την στοιχειώδη εκπαίδευση του Δημοτικού (6 τάξεις από 7 – 12 ετών, για όλα τα παιδιά), φυλάκιζε δε τους γονείς που δεν έστελναν τα παιδιά τους στο Δημοτικό.

Οι Δάσκαλοι και οι Πρόεδροι Κοινοτήτων που κρατούσαν και τα Μητρώα, ήταν υπεύθυνοι να καταγγείλουν τους γονείς που τα παιδιά τους συμπλήρωναν το 6ο έτος της ηλικίας των και δεν τα έστελναν στο Σχολείο.
Έτσι ο μεν πατέρας μου γνώριζε λίγα γράμματα, αλλά πολύ καλά Ιστορία και Θρησκευτικά, γιατί διάβαζε όποια βιβλία έβρισκε σχετικά με Ιστορία και Θρησκευτικά. Επίσης γνώριζε πολύ καλά τις τέσσερις πράξεις της αριθμητικής και πρακτικά να βγάλει τόκους και να μετρά τα στρέμματα των χωραφιών, όπως όλοι οι αγράμματοι της περιφέρειας.

Η μητέρα μου δεν πήγε στο Δημοτικό. Γνώριζε όμως τα γράμματα και τους αριθμούς, αλλά όχι ανάγνωση και γραφή. Παρά ταύτα τόσο ο πατέρας μου, όσο και η μάνα μου, ήταν άσσοι πραγματικοί στην εμπειρική ευφυΐα και δεν θα είμαι υπερβολικός να πω ότι οι σκέψεις τους και οι ενέργειές τους δεν συγκρινόταν με ορισμένους κάπως μορφωμένους του Δημοτικού και του Σχολαρχείου.

Αλλά ας επανέλθουμε στη ζωή μου.

Κατεβαίνοντας λοιπόν την αγορά του Μύτικα, αναλογιζόμενος και χαίροντας την οικογένεια της μαθητικής ζωής, που σε λίγο θα αποτελούσα μέλος, ήμουν όλο απορίες. Καβάλα λοιπόν στο λίαν μνημονικό μουλάρι μας, την θρυλική και τετριμμένη «Μέρτζον», διασχίζαμε την αγορά.

Μπροστά στο πολυκατάστημα του «ΝΑΚΟΥ» Σιδερωμένου συναντήσαμε τον Πρόεδρο της Κοινότητας Μύτικα Γεώργιο Πεταλιά. Ο πατέρας μου και αυτός αντήλλαξαν μερικές φράσεις, κατόπιν ο πατέρας μου στρεφόμενος προς εμένα είπε: «Πήγαινε στην Κοινότητα να πάρεις το χαρτί».
Ξυπόλυτος, όπως συνήθιζα να περιφέρνω, τρέχω πίσω από τον ψηλό Πρόεδρο και εντός ολίγου επιστρέφω τροχάδην εις το σπίτι μου κρατώντας το χαρτί της Κοινότητας. Βιαζόμουν να μεταβώ στο σχολείο για εγγραφή.

Ο μοναδικός μου φίλος Νικόλαος Αθήνης, με την παιδική αφέλεια, με παρακινεί λέγοντάς μου ότι εάν δεν εγγραφώ σήμερα δεν θα με ξαναγράψουν, γιατί σήμερα τελειώνουν οι εγγραφές. Και εγώ με την παιδική εκείνη σκέψη βάζω τα κλάματα για την αργοπορία.

Ο πατέρας μου μη μπορώντας ν' αντιδράσει, με παίρνει από το χέρι και διασχίζοντας «τη λίμνη» εισερχόμαστε στο Σχολείο, το οποίο μετά περιέργειας, σφιγμένος στα πόδια του πατέρα μου παρατηρούσα, πέφτοντας από απορία σε απορία. Βλέπεις την εποχή εκείνη, τουλάχιστον στα χωριά μας, δεν υπήρχαν Νηπιαγωγεία και προσχολικά Διδασκαλεία.

Ο Δημοδιδάσκαλος, όπως αποκαλούνταν τότε οι Δάσκαλοι, και πατριώτης μας Μόσολας Νικόλαος, μας υποδέχθηκε και αφού με εκοίταξε καλά με έγραψε στους καταλόγους του σχολείου και έτσι εισήλθα στη μαθητική ζωή Δημοτικού Σχολείου σε ηλικία επτά (7) ετών.

Την άλλη μέρα περίμενα με τη σάκα στον ώμο, προ δύο ωρών για να σημάνει «Το καμπανάκι» του Σχολείου να τρέξω να μπω μέσα.

* Σημείωση:

Όλα τα παιδιά είχαμε σάκα από υφαντό «κιλίμι» ή «καραμελίσια» μαντανεία, ενώ τα κορίτσια είχαν σάκα από πανί με δύο λαβές τύπου τσάντας. Των αγοριών οι σάκες κρέμονταν με σχοινί (σακκουλόσκοινο) από τον ώμο, ενώ τα κορίτσια τις κρατούσαν από τις δύο λαβές από το δεξί τους χέρι.

Τώρα σχετικά με το τι ήταν το λεγόμενο «καμπανάκι» και γιατί χρησιμοποιούνταν. Τα χωριά και αρκετές κωμοπόλεις την εποχή εκείνη (προπολεμική), δεν είχαν ρολόγια πόλεως, αλλά ούτε όλα τα σπίτια είχαν ρολόγια. Έτσι όταν ερχόταν η ώρα για να συγκεντρωθούν οι μαθητές και οι μαθήτριες του Δημοτικού στο σχολείο για μάθημα ή για ό,τι άλλο (εκκλησία, εκδρομή, γυμναστική κ.λπ), κτυπούσαν ή την καμπάνα του χωριού ή ένα σίδερο το λεγόμενο «σήμαντρο, που κρεμόταν έξω από κάθε σχολείο. Έτσι τα γύρω χωριά είχαν από ότι αντιλαμβανόμουν εγώ τότε. Η Επισκοπή απέναντι και η Παναγούλα (Μερδενίκου), χτυπούσαν την καμπάνα της Εκκλησιάς με τέσσερις ή πέντε χτυπήματα. Η Κανδήλα και η Ζάβιτσα (Αρχοντοχώρι) είχαν σήμαντρα έξω από τα σχολεία. Ο Μύτικας σαν πρωτεύουσα του τέως Δήμου Σολλίου, κέντρο της περιοχής (εμπορικό, συγκοινωνιακό και Δημοσίων Αρχών), αλλά και επισήμως κωμόπολη, όπως την αποκαλούσαν, διέθετε στην αυλή του μικρή καμπανούλα, το λεγόμενο από όλους «καμπανάκι», που είχε γλυκό και διαπεραστικό ήχο και ακουγόταν σε όλο το χωριό. Αυτό το καμπανάκι διατηρούνταν μέχρι το 1980-81, εάν δεν διατηρείται και σήμερα χωρίς βέβαια να χτυπάει, γιατί και το τελευταίο παιδάκι διαθέτει ρολόι και ξέρει ακριβώς τις ώρες.

Τέλος σημειώσεως.

Ενώ περίμενα, καταφθάνει και ο παιδικός μου φίλος Νίκος Αθήνης και με τη σήμανση, τρέχουμε χαρούμενοι «ως πρωτάκια» και μπαίνουμε στην αυλή του σχολείου, που ήταν και είναι μέχρι σήμερα περιμανδρωμένη με ψηλό τοίχο δύο και πλέον μέτρων. Οι μικρότεροι που δεν ευτύχησαν λόγω ηλικίας να εγγραφούν εφέτος μας ζήλευαν και έμεναν έξω της αυλής.

Τα μαθήματα αρχίζουν και οι μέρες περνούν. Τα εφόδια κάθε μαθητού – μαθήτριας πρώτης τάξεως ήταν το Βιβλίο, το λεγόμενο «Αναγνωστικό» για να μαθαίνουμε ανάγνωση, η Πλάκα, όχι τετράδιο που στο ένα μέρος είχε τετραγωνάκια καρέ και στο άλλο γραμμές ευθείες σε σχήμα ομάδων των τεσσάρων γραμμών, για να γράφουμε λέξεις, αντιγραφή και ότι άλλο είχε σχέση με τα γράμματα. Έτσι όλα τα γράμματα γράφονται στο μέσον ανάμεσα από τις δύο μεσαίες γραμμές και ανάλογα, εάν είχαν επέκταση προς τα επάνω προχωρούσαν μέχρι την πάνω γραμμή, εάν είχαν επέκταση προς τα κάτω προχωρούσαν μέχρι την κάτω γραμμή.
Το παρακάτω σχήμα δείχνει πως ήταν η Πλάκα χαραγμένη στη μια πλευρά για τα γράμματα:

Να σημειωθεί ότι για να μάθουν όλοι ομοιόμορφα καθαρά και καλλιγραφικά τα γράμματα, αναλόγως της θέσεώς τους, δεν έπρεπε να εξέρχονται των γραμμών που προορίζονται, αλλιώς ήταν λάθος.

Το άλλο μέρος της Πλάκας είχε τετραγωνάκια (σχήμα πιο κάτω) και προοριζόταν για αριθμούς. π.χ.

Να σημειωθεί ότι αφού γράφονταν ότι καθόριζε ο Δάσκαλος ή η Δασκάλα και αφού τα ήλεγχε αμέσως με σφουγγαράκι ή πανάκι σβηνόταν.
Εμείς τα Mυτικιωτάκια είχαμε δεμένο από την Πλάκα με σπάγκο ένα ή δύο φυσικά σφουγγαράκια, γιατί στο χωριό μας κάθε καλοκαίρι έρχονταν τα σφουγγαράδικα από την Ύδρα ή την Κάλυμνο και ψάρευαν τα σφουγγάρια της περιοχής που αφθονούσαν και στο Μύτικα τα επεξεργάζονταν. Έτσι ποτέ δεν χρησιμοποιήσαμε σπόγγο από πανί.

Άλλο εξάρτημα του μαθητού – μαθήτριας πρώτης τάξεως, ήταν το Κονδύλι ή Κονδύλια που γράφαμε στην Πλάκα, ο δείκτης δεμένος στο Αναγνωστικό με σπάγκο για να δείχνουμε που διαβάζουμε στο βιβλίο και η Ιχνογραφία με διάφορα χρώματα, για να ζωγραφίζουμε κυρίως από τα μέσα του χρόνου και αφού μαθαίναμε πρώτα ζωγραφική στην Πλάκα, στην πλευρά με τα τετραγωνάκια.

Τα βασικά όμως ήταν το Αναγνωστικό, η Πλάκα και το Κονδύλι, εξ ου και το τετράστιχο που το λέγαμε όλοι.

«Πήγα στο Σχολείο

μούδωσαν Βιβλίο

Πλάκα και Κοντήλι

και όλοι μου οι φίλοι»

Η χρήση της Πλάκας είχε το σκοπό της. Από το ένα μέρος ήταν οικονομική για τους μη έχοντας, διότι γραφόταν και ξεγραφόταν για να γράφουν νέα δεδομένα και από το άλλο μέρος, ότι λάθος γίνονταν σβηνόταν και γραφόταν από την αρχή χωρίς ξυσίματα και μουτζούρας.

Ήταν όμως η χρήση της αντιπαιδαγωγική, γι' αυτό και αργότερα καταργήθηκε, γιατί δεν έβλεπε ούτε ο μαθητής - μαθήτρια, ούτε ο Δάσκαλος - Δασκάλα, πως ήταν προηγουμένως ο διδασκόμενος και πως τώρα. Στερούσε απ' όλους την προοδευτική του γραφή.