Της Παρασκευής Σιδερά-Λύτρα.
(τ. δημοδιδασκάλισσα στην Κανδήλα).
Τα σχολεία άνοιξαν και εφέτος, όπως κάθε Φθινόπωρο, και, πέρα από την πανδημία και τα από αυτήν απορρέοντα προβλήματα της καθημερινότητας αναφορικά με τη μάθηση και την κοινή διαβίωση δασκάλων και μαθητών, αναφύονται στη σχολική κοινωνία και τα προβλήματα, που αναφύονται κάθε χρόνο ανεξάρτητα από επίκαιρες συνθήκες, προβλήματα της σχολικής κοινωνίας ως θεσμού.
Στις μέρες μας όλοι μιλούν για τον "εκφοβισμό στο σχολείο", για το επί το διεθνέστερον λεγόμενο Bullying Το πράγμα όμως δεν είναι νέο. Υπάρχει, όσο υπάρχει σχολείο, όσο υπάρχει σχολική κοινωνία. Υπήρχε και πριν 200 χρόνια, υπήρχε και πριν 60 χρόνια. Ασκούνταν σε όλους τους καιρούς, μόνο που οι πάσχοντες, τα θύματα, ζούσαν το πάθος τους "μόνοι κι αβοήθητοι".
Τυφλοί πολλές φορές οι διδάσκοντες – όχι οπωσδήποτε πάντα εθελοτυφλούντες – με ελλιπή ικανότητα παρατηρητικότητας, δυσαισθησία και πολλές φορές παντελή έλλειψη διαίσθησης. Τα μάτια ανοίγουν, και η αισθαντικότητα δραστηροποιείται πολλές φορές, όταν είναι πλέον αργά. – Δεν αποδίδω μομφή μόνο στους άλλους διδάσκοντες, αλλά και σε μένα την ίδια ως διδάσκουσα: συγκεντρωμένη στη διδασκαλία, να παράσχεις γνώσεις, δεν μένει πάντα περιθώριο στην αίσθηση για διάγνωση παθών των τόσων διαφορετικών μαθητικών φύσεων απέναντί σου.
Συχνά, διδομένων αφορμών ζωντανεύουν οι προ δεκαετιών εμπειρίες μου, μεταφερόμενη συνειρμικά στο σχολικό περιβάλλον, αρχικά ως μαθητρίας εμού της ιδίας και αργότερα ως διδάσκουσας.
Είναι γνωστόν: Ο εκφοβισμός στο σχολείο ασκείται με διαφόρους τρόπους, που μπορούν να υπαχθούν σε δύο κατηγορίες. Και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για επίθεση εναντίον επιλεγμένου προσώπου με σκοπό την κάκωσή του.
Στην πρώτη κατηγορία ανήκει η άσκηση σωματικής βίας, στη δεύτερη η άσκηση ψυχολογικής βίας. Στην πρώτη περίπτωση, αν τα αποτελέσματα της άσκησης σωματικής βίας είναι εμφανή, ο υπεύθυνος, ο διδάσκων, μπορεί άμεσα να δράσει ή να καλέσει σε απολογία τον κακοποιούντα. Αν όμως τα αποτελέσματα δεν είναι εμφανή, ο κακοποιούμενος παραμένει αβοήθητος στο έλεος μελλοντικών ενεργειών των κακοποιούντων.
Στη δεύτερη κατηγορία, τη σκοτεινότερη, αναίμακτη εξωτερικά, ματώνει η ψυχή – κι αυτό, ποιoς να το διακρίνει; Η ματωμένη ψυχή μένει κρυμμένη. Το ξυλαδαρμένο σώμα φωνάζει, κράζει. Η "ξυλοδαρμένη" ψυχή ζαρώνει και κλείνεται στο κέλυφός της.
Η βία εναντίον του σώματος, αν δεν είναι απειλητική για τη ζωή του κακοποιούμενου, μπορεί εύκολα να αντιμετωπισθεί. Η βία όμως εναντίον της ψυχής δρα υπόγεια, καταπιέζει και καταθλίβει. Για να διαγνωσθούν τα αποτελέσματα, που επιφέρει στον κακοποιούμενο, απαιτείται οξυδέρκεια και διαίσθηση. Ο μαθητής πάσχει και ο δάσκαλος δεν αντιλαμβάνεται τίποτα. Οι βασανιζόμενες ψυχές κατά κανόνα σιωπούν. Και οι βασανιστές εκμεταλλεύονται την αδυναμία της σιωπής. Οι εκφοβιζόμενοι συνήθως φεύγουν, τρέπονται σε φυγή, με τον τρόπο τους, εγκαταλείπουν τον αγώνα προς θρίαμβο των εκφοβιστών, που παραμένουν κυρίαρχοι του πεδίου, το οποίο ουσιαστικά ανήκει στον εκφοβιζόμενο. Εκείνος αδειάζει τη θέση και την προσφέρει σ᾽ αυτούς! Γλυτώνει από αυτούς, χάνoντας όμως τον αγώνα, που φυσικά δεν είχε επιδιώξει, αλλά τον οδήγησαν οι εκφοβιστές. Αμυντικές φύσεις με τονισμένο αυτοσυναίσθημα αντεπιτίθενται, ή μένουν αδιάφορες απέναντι στις επιθέσεις εναντίον της ψυχής τους, ψιθυρίζοντας νοερά λόγια παρόμοια με τα του ποιητή μας Γεωργίου Βιζυηνού:
"Τί θαρρείς! Σαν τα παιδιά,
που ζαρώνουν στις γωνιές σας;
Γω ᾽χω νου κι έχω καρδιά
(...)
και σαν θέλ᾽ η Παναγιά,
θενά γίνω δίχως άλλο
(...)
υποκείμενο μεγάλο!"
Φύσεις όμως με υποτονισμένο αυτοσυναίσθημα ζαρώνουν και αποσύρονται, χάνουν τον ψυχολογικό πόλεμο, που ασκείται εναντίον τους.
Και σ᾽ αυτή τη θέση γεννάται το ερώτημα: Πόσο βαθύ είναι το τραύμα, που μένει στην κακοποιημένη ψυχή; Με ποια δύναμη, η αποθαρρημένη, καταπτοημένη ψυχή αργότερα ως ενήλικος θα βγει στη σκληρή ζωή για επιβολή και επιβίωση; Συναισθήματα μειονεξίας θα την κυνηγούν στην πορεία του βίου της, αν δεν βοηθηθεί να κερδίσει έγκαιρα τον αγώνα. – Προσοχή όμως, μην πέσουν τα πάσχοντα παιδιά στα χέρια των ψυχολόγων με υπερβολική "επαγγελματική ευσυνειδησία", στα χέρα ζηλωτών ψυχολόγων. Θέση εδώ έχουν οι γονείς και οι δάσκαλοι. Οι πρώτοι γνωρίζουν το παιδί τους και τον ψυχικό του κόσμο τόσο καλά, όσο κανένας άλλος. Και οι δεύτεροι γνωρίζουν το παιδί καθώς και τις συνθήκες στο πεδίο άσκησης της βίας – μπορούν με μάτια "πάντ᾽ ἀνοιχτά, πάντ άγρυπνα" και να προλάβουν τον εκφοβισμό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Όλα τα σχόλια θα εμφανίζονται μετά την έγκρισή τους από τους διαχειριστές του ιστολογίου.
Σχόλια υβριστικά, συκοφαντικά, ειρωνικά, υποτιμητικά, μειωτικά και απαξιωτικά ή σχόλια χυδαία, σεξιστικά, ρατσιστικά και θρησκευτικού μίσους, σχόλια με μηνύματα που δεν καταλαβαίνουμε, ονομαστικές αναφορές σε απλούς πολίτες και προβοκατόρικα ή σχόλια που δεν έχουν σχέση με τη παραπάνω ανάρτηση, ΔΕΝ θα δημοσιεύονται.
Επίσης ΔΕΝ θα δημοσιεύονται σχόλια που δείχνουν φανερά ότι ο σχολιαστής δεν γνωρίζει καν το θέμα που σχολιάζει, έχει φανερά πλήρη άγνοια για το αντικείμενο της ανάρτησης και απλώς σχολιάζει για να δει το σχόλιο του να δημοσιεύεται και να αισθανθεί ο ίδιος ικανοποίηση.
Τα σχόλια και τα κείμενα των αναγνωστών εκφράζουν τους ίδιους και δεν υιοθετούνται κατά ανάγκη από το παρόν ιστολόγιο.
Παρακαλούμε τους αναγνώστες μας να διατυπώνουν τα σχόλια τους με κόσμιο τρόπο για να δημοσιευτούν.
Η Ελληνική γλώσσα είναι πολύ πλούσια για να πούμε αυτό που θέλουμε και να ασκήσουμε την κριτική μας, αποφεύγοντας όλα τα πιο πάνω που αναφέρονται.
Εάν παρ' όλα αυτά κάποιος θεωρεί ότι θίγεται από ανάρτηση ή σχόλιο στο Blog, καλείται να επικοινωνήσει μαζί μας μέσω του e-mail προς αποκατάσταση.