Προσδιορισμός της ώρας χωρίς ρολόι «Περί τον χλωρόν τυρόν».

Γράφει η κα Παρασκευή Σιδερά - Λύτρα *.

Ρολόγια δεν υπήρχαν στα χωριά μας στην παιδική μου ηλικία, ούτε στα σπίτια ούτε στο χέρι. Ρολόι μας ήταν ο ήλιος, ο ίσκιος και ο ρυθμός των καθημερινών δραστηριοτήτων των γεωργών και των κτηνοτρόφων του τόπου μας, όπως επαναλαμβάνονταν σε τακτές ώρες από χιλιετηρίδες.

Σε κείμενο αρχαίου συγγραφέα, απόσπασμα του οποίου διαβάσαμε στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου, για προσδιορισμό της ώρας, που συνέβη ένα ορισμένο γεγονός, υπήρχε η φράση "περί τον χλωρόν τυρόν".

Οι συμμαθήτριές μου (σε Γυμνάσιο του Πειραιά), όλες παιδιά της μεγαλόπολης, είχαν δυσκολία να αντιληφθούν τη συνάρτηση του "χλωρού τυριού" με τον προσδιορισμό της ώρας. Σε μένα όμως, στο άκουσμα της φράσης ήλθε προ οφθαλμών μια εικόνα απ᾽ το χωριό μου, την Κανδήλα: Στον πλάτανο κοντά στη βρύση με τα πολλά κανάλια κρεμασμένες "τσαντήλες", σακκούλες από άσπρο υφαντό ύφασμα με χλωρό τυρί, να σουρώνουν, μόλις τις έφερναν οι βοσκοί.

Τυροκομεία δεν υπήρχαν τότε, και οι βοσκοί πρωί-πρωί έφτιαχναν, έπηζαν από το φρεσκοαρμεγμένο γάλα το τυρί και το έφερναν χλωρό-χλωρό και το κρεμούσαν στον πλάτανο για πούλημα. Τόσο ο αρχαίος συγγραφέας, όσο κι εγώ μπορούσαμε να πούμε: είναι η ώρα που φέρνουν καθημερινά την ίδια ώρα έτοιμο το χλωρό τυρί, "περί τον χλωρόν τυρόν", στην αγορά της αρχαίας Αθήνας αλλά και στον πλάτανο του χωριού μου, ενωρίς πριν από το μεσημέρι.

Ο ήλιος, καθημερινός μας σύντροφος, ήταν το ρολόι μας ανάλογα με την απόστασή του από τον ορίζοντα, όταν ανέτελλε κι ανέβαινε – μια, δυο-τρεις οργιές ψηλά. Σημαντικά ήταν προ παντός τα ορισμένα σημεία, που είχε φτάσει ο ίσκιος, όταν ο ήλιος σιγά-σιγά πορεύονταν προς τη δύση, όριζε την ώρα ακριβώς. Ξένος δάσκαλος, που είχε έλθει στις αρχές της δεκαετίας του ᾽50 στο σχολείο μας (μαθήματα γίνονταν πρωί και απόγευμα τότε), για να ορισθεί η ώρα που έπρεπε να πηγαίνουμε για το απογευματινό μας μάθημα, ρώτησε, πότε θεωρούν οι γονείς μας απόγευμα στο χωριό. Κι εμείς απαντήσαμε εν χορώ: "Τ᾽ απόσκια στον κόντρο!" Ένας πελώριος βράχος, ο κόντρος, στη δυτική πλαγιά του βουνύ, ψηλά επάνω από το χωριό, άρχιζε να ρίχνει τον ίσκιο του, όταν ο ήλιος έγερνε προς τη δύση. Άρχιζε λοιπόν το απογευματινό μας μάθημα με "τ᾽ απόσκια στον κόντρο"!

-------------------------

Πηγή: www.biblionet.gr [online] available from: <http://www.biblionet.gr/author/52725/%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B5%CF%85%CE%AE_%CE%A3%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CF%81%CE%AC_-_%CE%9B%CF%8D%CF%84%CF%81%CE%B1> [acceced May 2020].

* Η συμπατριώτισσα μας με καταγωγή από την Κανδήλα Ξηρομέρου Παρασκευή Σιδερά - Λύτρα, σπούδασε στη Ράλλειο Παιδαγωγική Ακαδημία και μετεκπαιδεύτηκε στο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαιδεύσεως. Σπούδασε κατόπιν στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Γοττίγγης Κλασσική Φιλολογία, Παιδαγωγική και Ψυχολογία.

Δίδαξε σε σχολεία στην Ελλάδα και στη Γερμανία και τελευταία Νεοελληνική Γλώσσα ως εντεταλμένη στο Πανεπιστήμιο της Γοττίγγης.

Έχει δημοσιεύσει σε περιοδικά άρθρα και βιβλιοκρισίες και έχει μεταφράσει θεωρητικά και λογοτεχνικά έργα από τα Γερμανικά στα Ελληνικά και αντιστρόφως.

Κάτοχος του κρατικού βραβείου μετάφρασης έργου ελληνικής λογοτεχνίας σε ξένη γλώσσα 2007.

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα.

(2004) Επετηρίς Εταιρίας Λευκαδικών Μελετών Θ΄, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών

Μεταφράσεις.

(2016) Andreas - Salomé, Lou, 1861-1937, Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Εκδόσεις Κυριακίδη ΙΚΕ.

(2015) Andreas - Salomé, Lou, 1861-1937, Το ευχαριστώ μου στον Φρόυντ, Εκδόσεις Κυριακίδη ΙΚΕ.

(2014) Ellissen, Adolf, Περίπατος στην αρχαία Αθήνα, Hellasproducts / Griechenland Zeitung [μετάφραση, επιμέλεια.

(2013) Σιδεράς, Άγις, Απόλυτη και υπαρξιακή ποίηση, Κυριακίδη Αφοί.

(2013) Andreas - Salomé, Lou, 1861-1937, Ο Φρήντριχ Νίτσε μέσα από τα έργα του, Εκδόσεις Παπαζήση.

(2012) Andreas - Salomé, Lou, 1861-1937, Θρησκεία και πολιτισμός, Κυριακίδη Αφοί.

(2012) Andreas - Salomé, Lou, 1861-1937, Περί έρωτος, Οδός Πανός.

(2012) Andreas - Salomé, Lou, 1861-1937, Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Κυριακίδη Αφοί.

(2009) Βιζυηνός, Γεώργιος Μ., 1849-1896, Το παιδικό παιχνίδι σε σχέση με την ψυχολογία και την παιδαγωγική, Κυριακίδη Αφοί [μετάφραση, επιμέλεια].

(2004) Καραθεοδωρή, Κωνσταντίνος, 1873-1950, Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή 50 επιστολές προς συναδέλφους του στη Γοτίγγη (Göttigen), Ζήτη.

(2004) Kant, Immanuel, 1724-1804, Περί παιδαγωγικής, Κυριακίδη Αφοί.