Τα πανηγύρια του «Ξηρόμερου» ταξιδεύουν στην Μπιενάλε της Βενετίας.

Η καλλιτεχνική ομάδα αναφέρεται στο νερό ως πρίσμα –ένα μέσο να βλέπουμε και να σκεφτόμαστε– εστιάζοντας στην έλλειψή ή το πλεόνασμα, την ανάγκη ή τη σπατάλη του, καθώς και τις κοινωνικές συνδηλώσεις του. Φωτ.: Γιώργος Κυβερνήτης

Πηγή: https://www.lifo.gr

Του Αλέξανδρου Διακοσάββα.

Η ελληνική συμμετοχή στην 60ή Μπιενάλε της Βενετίας, ένα συλλογικό έργο που αντλεί έμπνευση από τα ελληνικά πανηγύρια, αποκαλύφθηκε σήμερα στο ΕΜΣΤ.

ΣΕ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ που παραχώρησε σήμερα το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Μεσοπάτωμα του κτιρίου της Συγγρού, παρουσία του υφυπουργού Πολιτισμού Χρίστου Δήμα, αποκαλύφθηκαν περισσότερες λεπτομέρειες για το «Ξηρόμερο» (Dryland), την καλλιτεχνική πρόταση που θα εκπροσωπήσει φέτος την Ελλάδα στην 60ή Μπιενάλε της Βενετίας.

Το «Ξηρόμερο» είναι ένα διαμεσικό συλλογικό έργο σε σύλληψη του δημιουργού διαμεσικών έργων και συνθέτη Θανάση Δεληγιάννη και του δραματουργού και φιλολόγου Γιάννη Μιχαλόπουλου, με συνδημιουργούς την εικαστικό και κινηματογραφίστρια Έλια Καλογιάννη, τον φωτογράφο και ντοκιμαντερίστα Γιώργο Κυβερνήτη, τον ηχολήπτη και σχεδιαστή ήχου Κώστα Χαïκάλη και τον εικαστικό και αρχιτέκτονα Φώτη Σαγώνα, και σε επιμέλεια του Πάνου Γιαννικόπουλου. Όλη η καλλιτεχνική ομάδα και ο επιμελητής έδωσαν το «παρών» στη συνέντευξη τύπου.

Ο τίτλος της φετινής κεντρικής έκθεσης της Μπιενάλε, εμπνευσμένος από μια ιταλική αντιρατσιστική κολεκτίβα, είναι «Ξένοι παντού» και θα διαθέτει έναν ιστορικό και έναν σύγχρονο πυρήνα. Το ιστορικό κομμάτι θα περιλαμβάνει καλλιτέχνες του 20ού αιώνα από τη Λατινική Αμερική, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ασία, με έμφαση στον μοντερνισμό του παγκόσμιου Νότου, ενώ το σύγχρονο θα επικεντρωθεί σε queer θέματα και καλλιτέχνες outsiders, αυτοδίδακτους ή λαϊκούς. Θα δοθεί έμφαση σε έργα σε υπαίθριους χώρους και σε καλλιτέχνες που δεν έχουν ξαναεκθέσει στην κεντρική έκθεση. Τα εθνικά περίπτερα δεν είναι υποχρεωτικό να ακολουθήσουν τη θεματολογία της κεντρικής έκθεσης.

Η παράδοση των πανηγυριών στην πιο σύγχρονη καλλιτεχνική της προσέγγιση.

Η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Γρέγου άνοιξε την παρουσίαση και αναφέρθηκε στη διαχρονική αξία του, κατά πολλούς, σημαντικότερου διεθνούς εικαστικού γεγονότος, των «Ολυμπιακών Αγώνων της τέχνης» όπως χαρακτηρίζεται συχνά η Μπιενάλε της Βενετίας. Ως κομβική συμμετοχή χαρακτήρισε τη φετινή ελληνική η κ. Γρέγου, καθώς «για τη χώρα μας η Μπιενάλε είναι ιδιαίτερα σημαντική, μια και δεν είναι πολλές οι ευκαιρίες για τους καλλιτέχνες μας να εκθέσουν στο σύνολο σχεδόν του διεθνούς χώρου των εικαστικών».

Από αριστερά: Γιάννης Μιχαλόπουλος, Θανάσης Δεληγιάννης, Έλια Καλογιάννη, Κώστας Χαϊκάλης, Γιώργος Κυβερνήτης, Φώτης Σαγώνας, Πάνος Γιαννικόπουλος. Φωτ.: Γιώργος Κυβερνήτης

Στη συνέχεια, η κ. Γρέγου αναφέρθηκε στην ιστορία της Μπιενάλε Βενετίας και σε όλες τις ενδιαφέρουσες πληροφορίες της φετινής διοργάνωσης: το πρώτο ελληνικό περίπτερο θεσμοθετήθηκε το 1934. Τα περίπτερα είναι μόνο 30 και θεωρούνται ιδιαίτερα προνομιακά τα κράτη που έχουν από ένα στη διοργάνωση. Φέτος θα λάβουν μέρος 88 εθνικές συμμετοχές, 8 περισσότερες από το 2022. Η κεντρική έκθεση θα περιλαμβάνει 330 καλλιτέχνες.

Η χρηματοδότηση της εθνικής μας συμμετοχής ανέρχεται στα 508.000 ευρώ, η υψηλότερη που έχει σημειωθεί ποτέ. Κύριος χρηματοδότης είναι το υπουργείο Πολιτισμού με 375.000 ευρώ, ενώ ανάμεσα στις χορηγίες, βασικός υποστηρικτής είναι το Onassis Culture, και ακολουθούν το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, το artworks του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, το NEON και το Outset.

Η κ. Γρέγου, ως μέλος της κριτικής επιτροπής που κατέληξε στην επιλογή του «Ξηρόμερου», μοιράστηκε μερικά από τα κριτήρια που οδήγησαν σε αυτή την επιλογή. Έκανε λόγο για «την πρωτοτυπία της πρότασης και την ικανότητά της να ξεχωρίζει σε ένα πληθωριστικό και ανταγωνιστικό περιβάλλον όπως αυτό της Μπιενάλε Βενετίας, το εννοιολογικό πλαίσιο της πρότασης και το κατά πόσο είναι συναφές με το σύγχρονο εικαστικό γίγνεσθαι σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, το κατά πόσο η πρόταση αντιπροσωπεύει την Ελλάδα με τον καλύτερο και πιο σύγχρονο τρόπο, τον βαθμό στον οποίο η πρόταση λαμβάνει υπόψη την έννοια της εθνικής εκπροσώπησης στο πολύ ιδιαίτερο πλαίσιο της Μπιενάλε, το κατά πόσο η πρόταση είναι υλοποιήσιμη, την ποιότητα και την ισορροπία μεταξύ της καλλιτεχνικής και θεωρητικής πρότασης και το τελικό εικαστικό αποτέλεσμα». Το «Ξηρόμενο» ξεχώρισε για τον συλλογικό, πειραματικό, ερευνητικό, διεπιστημονικό και πολυαισθητηριακό χαρακτήρα του, το κοινωνικό και ανθρωπολογικό του ενδιαφέρον.

Ο υφυπουργός Πολιτισμού Χρίστος Δήμας αναφέρθηκε στην καταγωγή του από τον νομό Κορινθίας, έναν κατεξοχήν αγροτικό νομό, όπου διατηρούνται τα ήθη, τα έθιμα και οι παραδόσεις του τόπου, με το πανηγύρι να αποτελεί μέρος της εκεί καθημερινότητας. Δήλωσε ενθουσιασμένος με το περιεχόμενο της καλλιτεχνικής πρότασης του «Ξηρόμερου», που συνδυάζει το παραδοσιακό κομμάτι με την τέχνη, την τεχνολογία και την καινοτομία.

Τι είναι όμως το αινιγματικό «Ξηρόμερο»;

Ο επιμελητής Πάνος Γιαννικόπουλος αρχικά και στη συνέχεια σύσσωμη η καλλιτεχνική ομάδα έδωσαν περισσότερες πληροφορίες για το αινιγματικό «Ξηρόμερο», που αποτελείται από ένα αγροτικό μηχάνημα άρδευσης, το οποίο συντονίζεται σε πραγματικό χρόνο με τον ήχο, την κινούμενη εικόνα και το ποτιστικό περιβάλλον της εγκατάστασης.

Φωτ.: Γιώργος Κυβερνήτης

Η ελληνική εκπροσώπηση εξετάζει την εμπειρία του πανηγυριού και συγκεκριμένα αντλεί έμπνευση από τα πανηγύρια της ηπειρωτικής Ελλάδας, της Θεσσαλίας και της περιοχής Ξηρόμερο της Αιτωλοακαρνανίας.

Η περιγραφή του έργου δίνει περισσότερες πληροφορίες:

Η καλλιτεχνική ομάδα αναφέρεται στο νερό ως πρίσμα –ένα μέσο να βλέπουμε και να σκεφτόμαστε– εστιάζοντας στην έλλειψή ή το πλεόνασμα, την ανάγκη ή τη σπατάλη του, καθώς και τις κοινωνικές συνδηλώσεις του. Η εξάντληση των πόρων συνδέεται με τη φυσική και οικονομική εξάντληση. Το έργο διερευνά τις πολιτικές δυνατότητες του ήχου και της μουσικής, την επίδραση της τεχνολογίας στα αγροτικά τοπία και την πολιτιστική ποικιλομορφία.

Ο εορτασμός του πανηγυριού μεταφέρει πληροφορίες και νόημα ως τελετουργία και ψυχαγωγία. Συνδέεται με τις γεωργικές εργασίες, παράγεται από –αλλά και παράγει– την εσωτερική χρονικότητα της κοινότητας με το πότισμα και τις αγροτικές ευθύνες. Βοηθά την κάθε κοινότητα να δημιουργήσει την εικόνα του εαυτού της. Ταυτόχρονα, όμως, αντίθετες έννοιες συνυφαίνονται: οι θεατές μετατρέπονται σε συμμετέχοντες, από τη σκηνή βρισκόμαστε εκτός σκηνής, από την επιτελεστική δράση στην καθημερινή δραστηριότητα.

© Φώτης Σαγώνας

Αυτή η αδιάκοπη αλληλεπίδραση μεταξύ «παράστασης» και πραγματικότητας μεταφέρεται στο έργο. Το «Ξηρόμερο» αξιοποιεί αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του ελληνικού περιπτέρου για να αναδείξει συσχετίσεις με τις γεωργικές αποθήκες και τη θρησκευτική αρχιτεκτονική που αποτελούν συνήθως το φόντο των πανηγυριών. Επιπλέον, το ποτιστικό που βρίσκεται στο κέντρο του περιπτέρου, ορίζει κυκλικά το περιβάλλον της εγκατάστασης. Το έργο μεταφέρει επίσης τον χώρο συνάντησης της κοινότητας –την πλατεία, τη δημόσια συγκέντρωση– από το εξωτερικό στο εσωτερικό. Καθώς το σύστημα ποτίσματος τίθεται σε κίνηση, δημιουργεί έναν ρυθμό, οριοθετεί τον χρόνο όπως ένα ρολόι ή μια κασέτα που ξετυλίγεται, παρακινώντας τα σώματα των επισκεπτών να ακολουθήσουν διαδρομές και να αλλάξουν τρόπους θέασης. Το «Ξηρόμερο» αποφεύγει μια αισθητική προσέγγιση και τονίζει τη συναισθηματική αμεσότητα της επαφής με αντικείμενα, ήχους και εικόνες.

Παρατηρώντας τις έμφυλες σχέσεις στο πανηγύρι, εξετάζονται οι δυνατότητες παρουσίασης του εαυτού, οι διαφορετικές εκδοχές της θηλυκότητας και της αποκάλυψης ή απόκρυψης του γυναικείου σώματος, αλλά και η αμφισημία της χειρονομίας του υποκειμένου που αποσύρεται επιλέγοντας την απουσία και τον αποκλεισμό του από τη γιορτή.

Το «Ξηρόμερο» επιχειρεί συσχετίσεις μεταξύ της εμπλαισιωμένης γεωγραφικά εμπειρίας με την παγκόσμια συνθήκη, μία μετατόπιση μεταξύ κυρίαρχου και περιθωριοποιημένου πολιτιστικού αντικειμένου, που φαίνεται να δημιουργεί τον ενδιάμεσο χώρο συγκρότησης νέων νοημάτων.

Η 60ή Διεθνής Έκθεση Τέχνης – La Biennale di Venezia θα διεξαχθεί από τις 20 Απριλίου έως τις 24 Νοεμβρίου στη Βενετία.

Εθνικός Επίτροπος - Οργάνωση: ΕΜΣΤ

Προεγκαίνια: 17-19 Απριλίου

Εγκαίνια Περιπτέρου: 18 Απριλίου, 13:30

Μείνετε συντονισμένοι για την ανταπόκριση της LiFO από τα εγκαίνια της ελληνικής συμμετοχής.