«Ο νους μας είναι αληταριό...» (Κριός Ορεστιάδος, η επιστράτευση του 1987).

Γράφει ο Δημήτρης Αρβανίτης.
Συνταγματάρχης ε.α.-Πολιτευτής Ν.Δ.

Περνούσα τρίτη φορά από το μέρος εκείνο το τελευταίο εξάμηνο. Κοντά τριανταπέντε χιλιόμετρα από την Ορεστιάδα και δέκα από τα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Ο οικισμός ονομάζεται Κριός. Κουγιουνλί το παλιό του τουρκικό όνομα. Ανήκει στο δημοτικό διαμέρισμα του Τριγώνου του Δήμου Ορεστιάδος. Το λένε και Τριεθνές γιατί είναι η περιοχή όπου υπάρχουν κοινά σύνορα Ελλάδας, Βουλγαρίας, Τουρκίας.

Το 1922 ένας αριθμός προσφύγων, από το Ορτανξί της Ανδριανούπολης εγκαταστάθηκε εκεί. Όμως οι δύσκολες οικονομικές συγκυρίες οδήγησαν σε σταδιακή ερήμωση το χωριό. Με συνδέει μια ιστορία πέντε μηνών με τη περιοχή αυτή. Γενικά δε θέλω να γυρίζω στο παρελθόν. Δε μου αρέσει να βλέπω τα σβησμένα κεριά. Μου προκαλούν μελαγχολία. Για τα χρόνια της νιότης, για τις δύσκολες αλλά και τις ωραίες στιγμές, για τους φίλους που έφυγαν αλλά και γι αυτούς, που οι άνεμοι της ζωής σήκωσαν και άφησαν σε διαφορετικές γωνιές της γης. Τις προηγούμενες φορές που πέρασα από εκεί, το πάλεψα κι αρνήθηκα να σταματήσω. Σήμερα το στομάχι μου είχε μαζευτεί κόμπος, είχα μια πίεση στο στήθος. Σχεδόν μηχανικά, χωρίς να το θέλω, μπήκα στο δρόμο του χωριού, πενήντα – εκατό μέτρα από το κεντρικό δρόμο και σταμάτησα μπροστά στην αποθήκη. Κι οι θύμησες με πλημμύρισαν, 27 Μαρτίου 1987.

Υπηρετούσα στη Νέα Σάντα Κιλκίς, νεαρός Υπολοχαγός, στο 618 Μηχανοκίνητο Τάγμα Πεζικού, Διοικητής του 1ου Λόχου και Διευθυντής του πρώτου γραφείου. Στις 25 είχαμε παρέλαση, η 26 χαλαρή μέρα και 27, Παρασκευή κάναμε συντήρηση υλικού κι επιθεώρηση. Ετοιμαζόμασταν για ένα όμορφο Σαββατοκύριακο. Όμως κατά τις εννιά το βράδυ, μας ειδοποίησαν να πάμε στο στρατόπεδο. Ήδη το σήμα είχε παραληφθεί από τον Αξιωματικό υπηρεσίας. Το νέο είχε πέσει σαν βόμβα. Μερική επιστράτευση. Πάμε για πόλεμο, με τη Τουρκία. Το Σισμίκ είχε βγει στο Αιγαίο, συνοδευόμενο από πολεμικά πλοία. Ο ελληνικός στόλος έλαβε εντολή να αποπλεύσει με προορισμό το Αιγαίο. Η αποστολή του ήταν να σταματήσει, με κάθε μέσο, τις έρευνες του Σισμίκ, στα ελληνικά χωρικά ύδατα.

Ο Διοικητής μας ο Αντισυνταγματάρχης Ρεντίφης, ένας λεβέντης με υψηλό αίσθημα ευθύνης, αντιμετώπισε τη κατάσταση ψύχραιμα. Αρχίσαν οι προετοιμασίες υποδοχής των επιστράτων. Οι οδηγοί να ετοιμάσουν τα αυτοκίνητα και τα ερπυστριοφόρα, οι αποθηκάριοι το υλικό και τα πυρομαχικά, τηλεφωνήματα να μαζευτούν οι αποσπασμένοι από λέσχες, πρατήρια, να ειδοποιηθούν οι αδειούχοι να επιστρέψουν στη μονάδα. Επικοινώνησα με τη γυναίκα μου, της εξήγησα και της είπα να μου ετοιμάσει κάποια πράγματα.

Κατά τις δώδεκα το βράδυ πήραμε εντολή για ετοιμότητα μετακίνησης στον Έβρο, όπου σύμφωνα με τα σχέδια είχε αποστολή το Τάγμα. Και το μεγάλο ερώτημα ήταν πως θα γίνει η μετακίνηση; Η μονάδα διέθετε τα πολύ παλιά αμερικανικά ερπυστριοφόρα Μ59, τα οποία δεν άντεχαν σε μεγάλες διαδρομές. Δόθηκε η εντολή να ξεκινήσουμε οδικά. Σηκώθηκε η τρίχα του Ρεντίφη. Του λέω, μάλλον κ. Διοικητά δεν θέλουν να φτάσουμε ποτέ στον Έβρο, γι αυτό μας λένε οδικά ή δεν ξέρουν τι υλικό έχουμε. Μετά τις κραυγές απόγνωσης του Διοικητή η ιεραρχία πείστηκε κι έδωσε εντολή τα οχήματα να ξεκινήσουν οδικά και τα ερπυστριοφόρα θα ερχόντουσαν φορτωμένα σε τρένα.

Πέρασα από το σπίτι μου για πέντε λεπτά, χαιρέτησα τη γυναίκα μου, φίλησα τη πεντάχρονη κόρη μου, χάιδεψα τη δεύτερη, μωρό τεσσάρων μηνών τότε κι έφυγα πιστεύοντας ότι πάμε για πόλεμο. Μεγάλες στιγμές. Οι συνάδελφοι επί των επάλξεων. Αγωνία, άγχος, ευθύνη αλλά φόβος όχι. Κάτι τέτοιες στιγμές ο Έλληνας μεταλλάσσεται, βγαίνει το άλλο του πρόσωπο, το ηρωικό, το πατριωτικό. Κι οι αστείες καταστάσεις δεν έλειψαν βέβαια. Είχε δοθεί η εντολή η φρουρά των αποθηκών πυρομαχικών να παραμείνει και θα ερχόταν σε δεύτερο κύμα. Λίγο πριν την αναχώρηση, η εντολή άλλαξε. Να έλθουν κανονικά και τη φύλαξη θα αναλάμβανε η μεραρχία του Κιλκίς. Κι ήταν τέσσερα άτομα δικά μου. Πως να έλθουν όμως, που τα οχήματα όλα ήταν σε φάλαγγα, φορτωμένα κι έτοιμα για αναχώρηση; Στέλνω έναν Δόκιμο με το πολιτικό μου αυτοκίνητο, να τους πάρει. Η διαδρομή ήταν δέκα λεπτά. Περνάει μισή ώρα τίποτα. Ευτυχώς το σήμα αναχώρησης καθυστερούσε. Σε καμιά ώρα εμφανίστηκε ασθμαίνοντας ο δόκιμος, ο Γεωργιάδης αν θυμάμαι καλά, απ' τη Ροδόπολη του Κιλκίς, με τους στρατιώτες, πεζά και χωρίς το αμάξι. Όπως κατέβαιναν απ το φυλάκιο, ο δρόμος περνούσε ένα χείμαρρο, ο οποίος είχε κατεβάσει νερό και το αυτοκίνητο έμεινε στη μέση του χειμάρρου. Τα νερά δεν ήταν ορμητικά ευτυχώς, βγήκαν κι ήλθαν με τα πόδια. Το αυτοκίνητο έμεινε εκεί μέσα στα νερά. Άφησα τα κλειδιά στον αξιωματικό που έμεινε πίσω χωρίς να ενδιαφερθώ για τη τύχη του. Η πατρίδα μας καλούσε, τα προσωπικά θα κοιτάζαμε;

Ξεκινήσαμε κατά τις τρεις το πρωί. Δύο μερόνυχτα δρόμο. Δεν είχα κλείσει μάτι. Γύριζα πάνω κάτω με το τζιπ για να ελέγχω μη κοιμηθεί κανένας οδηγός. Και φτάσαμε Κυριακή απόγευμα στον Κριό. Στις παρυφές του χωριού, στήσαμε αντίσκηνα. Κρύο τσουχτερό. Οργανώθηκε το Διοικητήριο στο δημοτικό σχολείο. Μικρό κτίριο με ένα γραφείο και μια αίθουσα. Ύστερα σκοπιές, περίπολοι, αναγνωρίσεις στα σύνορα. Γνώριζα τη περιοχή αφού είχα μια πρώτη θητεία στο μηχανοκίνητο τάγμα στη Καβύλη Ορεστιάδας, δύο χρόνια 1982 – 1984. Είχα το πλεονέκτημα αυτό κι επίσης, πριν τρεις μήνες, είχα επιστρέψει απ τη σχολή διοίκησης της Γαλλίας. Με εμπιστεύονταν οι στρατιώτες μου. Αλλά και μ' αγαπούσαν.

Διοικούσα με αυστηρότητα και δικαιοσύνη, χωρίς μέσα, χωρίς συμπάθειες και αντιπάθειες, με ενδιαφέρον για όλους αδιακρίτως. Με σεβασμό στις ανάγκες τους. Στο μεταξύ από τη νύχτα της Κυριακής άρχισαν να έρχονται οι πρώτοι επίστρατοι. Σαν πρώτο γραφείο τους υποδεχόμουν και τους τοποθετούσα στους λόχους. Πρέπει να έφτασαν καμιά εκατοπενηνταριά και το τάγμα να αριθμούσε περί τους εξακόσιους οπλίτες και αξιωματικούς. Οι επίστρατοι ήλθαν αλαφιασμένοι θα έλεγα, ήταν μη αναμενόμενη η κίνηση, δεν είχε κλιμάκωση η κρίση, για να το περιμένει ο κόσμος. Κι ήλθαν απροετοίμαστοι. Αλλά υπάκουοι και πειθαρχημένοι. Αυτά τις τρεις πρώτες μέρες. Όταν η ένταση άρχισε να εκτονώνεται, ξεφούσκωσε κι η πειθαρχία τους. Σε δέκα με δεκαπέντε ημέρες οι έφεδροι είχαν απολυθεί, η κρίση έμεινε σαν παρ' ολίγον κρίση αλλά και το 618 Μ.Τ.Π. έμεινε στον Κριό, δε γύρισε ποτέ πίσω στη Νέα Σάντα.

Κι έβλεπα τώρα την αποθήκη, ίδια όπως ήταν τότε 25 χρόνια πριν. Εκεί εγκατέστησα το λόχο στην εγκαταλειμμένη αυτή αποθήκη, φέραμε κρεβάτια, βάλαμε ξυλόσομπες, φτιάξαμε την οροφή, κάναμε Κ.Ψ.Μ., διαμορφώσαμε κάποιες συνθήκες διαβίωσης. Προσπαθώ να θυμηθώ πρόσωπα και ονόματα. Κουρτάκης Αντώνης απ τη Σπάρτη, Παπαδόπουλος Βασίλης απ τη Θεσσαλονίκη, Επιλοχίας ποιος ήταν; Ο Κώζαρης ή όχι; Ο Τσολάκης απ τη Χαλκιδική αποθηκάριος. Ο Δημητριάδης ο Κώστας γραφέας πρώτου.

Έκανα δύο μήνες να δω την οικογένεια μου, τον Ιούνιο πήρα τέσσερις μέρες άδεια. Βέβαια στην εσχατιά ή στην αρχή αν θέλετε της Ελλάδας, έστω και με αυτές τις συνθήκες εκστρατείας, βρήκαμε το τρόπο για κάποιες αξέχαστες νύχτες διασκέδασης. Εκεί στα Δίκαια σ' ένα σκυλάδικο με ορχήστρα κι ένα καταπληκτικό τραγουδιστή, τον Πετράκη, φτάναμε μέχρι το πρωί της Κυριακής. Κι έκλεινε με το ΄΄Χαμένα όνειρα΄΄ που το τραγουδούσε ακαπέλα χωρίς μικρόφωνο, σταυρώνοντας τα χέρια σαν σε προσευχή, ενώ ο φίλος ο Γιώργος ο Νταρούτσος, καλή του ώρα εκεί ψηλά που βρίσκεται, ήταν τύφλα στο μεθύσι κι ο Παναγιώτης ο Καλταβερίδης σε διαρκή κατάσταση ευθυμίας.

Κοίταζα το Διοικητήριο, τώρα δεν ήταν δημοτικό σχολείο, δεν υπήρχαν παιδιά. Ο οικισμός είχε ερημώσει. Διέκρινα καμιά δεκαριά σπίτια με ζωή.

Πέντε μήνες πέρασα εκεί σε σκηνές και σε κάτι παράγκες. Θυμάμαι ότι μας είχε επισκεφτεί ο γενικός επιθεωρητής Στρατού, ο Στρατηγός Λάσκαρης, πατριώτης από το Μεσολόγγι, πρώην Διευθυντής Ειδικών Δυνάμεων. Με ρώτησε αν ήθελα κάτι. Του είπα, κλείνω τρία χρόνια στη μονάδα κι επιθυμώ να μετατεθώ στη Θεσσαλονίκη. Είμαι φοιτητής στη Νομική, στο Αριστοτέλειο και θέλω να το τελειώσω. Μπορώ να σε πάω στη Δ΄ Μοίρα Καταδρομών, μου είπε, με τη προϋπόθεση όμως να ενταχτείς στις Ειδικές Δυνάμεις. Του απάντησα θετικά. Έτσι τέλος Αυγούστου μετατέθηκα στην ηρωική Δ΄ Μ.Κ., που ναι μεν είχε έδρα στη Θεσσαλονίκη, αλλά από τις 27 Μάρτη ήταν σε αντίσκηνα στη Χίο και που δε γύρισε ποτέ στη Θεσσαλονίκη. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Τώρα να πω κάτι για τη κρίση ή τη παρ ολίγον κρίση. Πρωθυπουργός ήταν ο αείμνηστος Ανδρέας Παπανδρέου, κατ' εμένα αδίστακτος πολιτικός. Παρ΄ ότι οι τότε αρχηγοί συνετευξιαζόμενοι μίλαγαν για επίδειξη πολιτικού θάρρους, ανδρείας και τα τοιαύτα για τον αρχηγό τους, καθόσον βαμμένοι Πασόκοι, Κουρής. Βασιλικόπουλος, η αντιπολίτευση μίλησε για κίνηση αντιπερισπασμού στη τότε αναστατωμένη από τις διαδηλώσεις χώρα, αλλά και λαϊκίστικου εντυπωσιασμού. Δεν ξέρω που είναι η αλήθεια. Όμως πέντε χρόνια αργότερα, το 1992, όταν βρισκόμουν με τον ΟΗΕ στο Κουβέιτ, έμενα στο ίδιο φυλάκιο μ' έναν Τούρκο Ταγματάρχη με τον οποίο είχαμε αναπτύξει μια κάποια φιλική σχέση. Τον ρώτησα αν το Μάρτη του 1987, όταν βγήκε το Σισμίκ στο Αιγαίο, είχαν πάρει κάποια μέτρα, αυξημένη ετοιμότητα, επιφυλακή, μετακινήσεις. Μου απάντησε αρνητικά.

Τι να πω, μπορεί να τη δημιουργήσαμε μόνοι μας τη κρίση, μπορεί να ήταν και τεστ των Τούρκων, για να δουν πως θ' αντιδράσουμε. Το θέμα είναι ότι αυτή η κίνηση μου έκανε δώρο σχεδόν ένα χρόνο σε αντίσκηνα. Τώρα τα θυμάμαι με νοσταλγία, τότε όμως;

Μπήκα στο αυτοκίνητο να συνεχίσω. Το χρειαζόμουν αυτό. Απέτισα φόρο τιμής στους στρατιώτες και τους συναδέλφους του 1987, στο 618 Μ.Τ.Π.

Αγία η Μνήμη που φυλάει τις στιγμές αυτές κάπου βαθιά. Αλλά είναι πάντα εκεί και:

Όσες κι αν χτίζουν φυλακές

κι αν ο κλοιός στενεύει

ο νους μας είναι αληταριό

που όλο θα δραπετεύει

Υγιαίνετε αδέλφια!