Το πρόβλημα της ορθής χωροθέτησης των Α.Π.Ε. και προς όφελος ποιων;

*Του Βασίλη Σούλα.

Τακτικό μέλος Επιτροπής

Διαβούλευσης Δήμου Ξηρομέρου.

Στην συνεδρίαση της Επιτροπής Διαβούλευσης που έγινε τη Δευτέρα 10 Μαΐου, κατέθεσα προφορικά και εγγράφως την παρακάτω εισήγηση.

«Δεν γνωρίζω ποια θα είναι η εισήγηση της δημοτικής αρχής, για το σημερινό θέμα, απλά θα καταθέσω την προσωπική μου γνώμη σαν απλός ενεργός πολίτης, εκπρόσωπος του ΤΕΕ Αιτ/νίας στην Επιτροπή Διαβούλευσης, αλλά και ως Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, με κατεύθυνση τον ενεργειακό τομέα στο 4ο έτος των σπουδών μου, που έχω διδαχτεί τις ανεμογεννήτριες, με συμφοιτητές μου να εργάζονται σε αυτό τον τομέα, από τους οποίους έχω πάρει κάποιες πληροφορίες για το πώς λειτουργεί αυτός ο κλάδος σήμερα, με τα θετικά και τα αρνητικά του.

Καταρχήν όταν μιλάμε για αιολικά πάρκα μιλάμε αδιαμφισβήτητα για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.) και κανένας δεν μπορεί να είναι εναντίον στην παραγωγή ενέργειας από μία ανανεώσιμη πηγή όπως ο άνεμος ή ο ήλιος και πολύ περισσότερο εναντίον συλλήβδην.

Αντιθέτως θα έλεγα, η όλο και πιο εκτεταμένη χρήση των Α.Π.Ε. είναι ζητούμενο για να πετύχουμε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με όσο το δυνατόν πιο φιλικό τρόπο προς το περιβάλλον.

Επίσης στις ανεμογεννήτριες υπάρχει η ενδιαφέρουσα τεχνολογική εξέλιξη των ανεμογεννητριών χωρίς πτερύγια και η κατά προτίμηση εγκατάσταση τους όχι στις κορυφογραμμές των βουνών, αλλά σε θαλάσσιες εκτάσεις όπου δεν αναπτύσσονται άλλες δραστηριότητες.

Τα δεδομένα που έχουμε είναι:

1. Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας στον πλανήτη, παράγεται με την καύση ορυκτών καυσίμων και με την πυρηνική ενέργεια, μέθοδοι με μεγάλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και τρομακτικούς κινδύνους για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία.

2. Οι ενεργειακές ανάγκες των σύγχρονων κοινωνιών καθημερινά αυξάνουν, οι κοινωνίες μας είναι ενεργοβόρες δυστυχώς και οι τρόποι παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είναι συγκεκριμένοι και γνωστοί, αλλά και η τεχνολογία σε αυτό τον τομέα προχωρά.

3. Την ηλεκτρική ενέργεια όλοι την θέλουμε στα σπίτια μας και στις επιχειρήσεις μας και κανένας από εμάς δεν διανοείται να την στερηθεί ούτε κατά το ελάχιστο. Καλό λοιπόν θα είναι όλοι να γνωρίζουμε ότι η ηλεκτρική ενέργεια δεν έρχεται με κάποιο μαγικό τρόπο στον πίνακα διανομής του σπιτιού μας, ούτε φυσικά έρχεται από το πουθενά και το αναφέρω αυτό, γιατί πολλοί με τις τοποθετήσεις τους, μου δίνουν την εντύπωση ότι μάλλον αυτό νομίζουν. Η ηλεκτρική ενέργεια μεταφέρεται με το δίκτυο διανομής κάτω από υπερύψηλη – υψηλή – μέση και κοντά στην κατανάλωση χαμηλή τάση, ξεκινώντας από τους σταθμούς παραγωγής, οι οποίοι για να είμαστε ακριβείς δεν είναι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά σταθμοί μετατροπής διαφόρων μορφών ενέργειας σε ηλεκτρική, γιατί η ενέργεια προϋπάρχει. Καλό θα είναι όλοι μας μία φορά τουλάχιστον στην ζωή μας, να κάνουμε το κόπο να επισκεφτούμε ένα σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, για να δούμε από κοντά και εν λειτουργία αυτή τη θαυμαστή μηχανή που ονομάζεται γεννήτρια εναλλασσόμενου ρεύματος, του διάσημου εφευρέτη αλλά και μεγάλου οραματιστή και στοχαστή Σέρβου στην καταγωγή Νίκολα Τέσλα, μία εφεύρεση που άλλαξε τον ανθρώπινο πολιτισμό. Εκεί θα δουν πως συνδέεται η γεννήτρια εναλλασσόμενου ρεύματος με μία κινητήρια μηχανή, η οποία μπορεί να στρέφει με συγκεκριμένη γωνιακή ταχύτητα με διάφορους τρόπους (υδροστρόβιλος, αεροστρόβιλος κ.λπ).

4. Οι μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (μονάδες βάσης) που είναι υπεύθυνες για την ευστάθεια του συστήματος, είναι σήμερα μονάδες καύσης ορυκτών καυσίμων και αυτό δεν μπορεί να αλλάξει με τα μέχρι σήμερα δεδομένα, διότι στις Α.Π.Ε. έχουμε μετατροπή ενέργειας σε χρονικά παράθυρα. Μία καλή «λύση» θα είναι οι μονάδες αποθήκευσης της ενέργειας ή η κατασκευή μονάδων μηχανικής αποθήκευσης (π.χ. αντλισιοταμίευση), όμως πάντα το σύστημα θα χρειάζεται και μονάδες τις μονάδες ορυκτών καυσίμων ή πυρηνικής ενέγειας 24-ωρης βάσης παραγωγής ενέργειας.

Σήμερα οι Α.Π.Ε. κατέχουν μικρό ποσοστό και είναι υποχρέωση της χώρας μας από την Κοινοτική Νομοθεσία αυτό το ποσοστό να το αυξήσει, σε συνδυασμό με την εφαρμογή νέων τεχνικών και δυνατοτήτων που δίνει η σημερινή τεχνολογία, ώστε να κάνουμε τα κτίρια μας λιγότερο ενεργοβόρα και περισσότερο ενεργειακά αυτόνομα.

Αυτά είναι τα δεδομένα λοιπόν.

Σχετικά με το θέμα που καλείται να αντιμετωπίσει σήμερα ο Δήμος Ξηρομέρου, μέσω της έκφρασης γνώμης, θεωρώ ότι η σοβαρή αντιμετώπιση εκ μέρους του Δήμου Ξηρομέρου είναι να προτάξει την ανάγκη για:

Α. Εκπόνηση Ειδικού Πλαισίου Χωροταξίας, Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης των Α.Π.Ε, αντικαθιστώντας το προβληματικό σήμερα χωροταξικό των Α.Π.Ε όπως ισχύει, το οποίο είναι παρωχημένο και εκτός των νέων δεδομένων και έχοντας ήδη συμπληρώσει την δεκαετία (ΦΕΚ Β΄ 2464/3.12.2008). Το Ειδικό αυτό Χωροταξικό θα πρέπει να γίνει από την Ελληνική Πολιτεία και μόνο, με ανοικτή διαβούλευση με την τοπική αυτοδιοίκηση Α’ και Β’ βαθμού, με τους φορείς και τους πολίτες, με συμμετοχή του επιστημονικού δυναμικού της χώρας και των φορέων του και καθ’ οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς την παρέμβαση των υπαρχόντων ή μελλοντικών επενδυτών, κάτι το οποίο ζήσαμε με το Ειδικό Χωροταξικό των Ιχθυοκαλλιεργειών, το οποία ψηφίστηκε νύχτα στην Ελληνική Βουλή, απλά για να καλύψει μόνο τα θέλω και τις παρανομίες της υφιστάμενης άναρχης κατάστασης που είχε δημιουργηθεί στον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών.

Β. Εκπόνηση Τοπικού Πολεοδομικού (Χωρικού) Σχεδίου (Τ.Π.Σ), που αυτό θα καθορίσει τις χρήσεις στα όρια του Δήμου Ξηρομέρου και που επιτρέπεται τι, και δεν θα αναγκαζόμαστε να τρέχουμε κάθε φορά πίσω από τις εξελίξεις. Στο σχετικό πρόγραμμα που τρέχει με γενναία χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και με δέσμευση έως το 2026 οι Δήμοι να έχουν τα δικά τους Τ.Π.Σ., γνωρίζω ότι ως Δήμος έχουμε κάνει εγκαίρως από το Καλοκαίρι του 2020 σχετικό αίτημα και έχουμε πάει στο τελευταίο πακέτο των Δήμων και πρέπει να αιτηθούμε κατά προτεραιότητα, λόγω της μεγάλης ζήτησης που υπάρχει στα όρια του Δήμου μας για εγκατάσταση πολλαπλών και διαφορετικών δραστηριοτήτων μεταξύ τους, να μπούμε στο πρώτο πακέτο των Δήμων που θα χρηματοδοτηθούν για να εκπονήσουν Τ.Π.Σ.

Δυστυχώς και αυτή η συζήτηση που έχει ανοίξει για τα αιολικά πάρκα αλλά και για τις υπόλοιπες Α.Π.Ε, γίνεται σήμερα ως συνήθως, μέσα σε συνθήκες πόλωσης και δύο εντελώς αντιδιαμετρικών απόψεων. Όχι στα αιολικά παντού οι μεν, ναι στα αιολικά παντού οι δεν, ενώ η συζήτηση θα έπρεπε να είναι ναι στην εγκατάσταση των αιολικών με κανόνες εκεί που πρέπει, ενδείκνυται και μπορεί και όχι εκεί που δεν πρέπει.

Εγκατάσταση τους εκεί όπου το ισοζύγιο θετικών – αρνητικών θα γέρνει κατά μεγάλο ποσοστό προς το θετικό και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι καμία ανθρώπινη δραστηριότητα δεν πραγματοποιείται με μηδενικές αρνητικές επιπτώσεις και επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ηλεκτρική ενέργεια είναι η βάση του πολιτισμού μας και πρέπει με κάποιο τρόπο να την παράξουμε και να την έχουμε διαθέσιμη.

Δυστυχώς φαίνεται ότι πάει σήμερα να δημιουργηθεί και σε αυτόν τον τομέα μία ανεξέλεγκτη κατάσταση, όπου κάποιοι με το δάκτυλο, απλά δείχνουν στο χάρτη, διαλέγουν μία βουνοκορφή και μία κορυφογραμμή για να βάλουν αιολικά, θέλοντας να συμμετέχουν και αυτοί στο Ελ Ντοράτο των Κοινοτικών Επιδοτήσεων για αιολικά και εμείς ως τοπικές κοινωνίες αλλά και η τοπική αυτοδιοίκηση, βρισκόμαστε χωρίς εκείνη την ειδική γνώση, να καλούμαστε να αποφασίσουμε και να γνωμοδοτήσουμε αν θέλουμε αιολικά εδώ, αν θέλουμε παραπέρα.

Ταυτόχρονα εκκινεί και η συνηθισμένη συζήτηση των δύο άκρων, την οποία προσωπικά απορρίπτω και αποφεύγω πάντα να συμμετέχω, η οποία όλο και εντείνεται, υποκρύπτοντας μέσα και τοπικές πολιτικές σκοπιμότητες, καιροσκοπισμούς, πολιτικές πονηριές απλά να εκμεταλλευτούμε υποκριτικά ένα δύσκολο θέμα, για να αποκομίσουμε το περιβόητο πολιτικό όφελος, στριμώχνοντας τον πολιτικό μας αντίπαλο, χωρίς να πιστεύουμε τίποτα απ’ όσα διακηρύσσουμε και σηκώνοντας πρόσκαιρα σημαίες ευκαιρίας, όταν κατά το παρελθόν σε κάθε πρόβλημα που αφορά τον τόπο ήμασταν επιδεκτικά απόντες.

Με αυτό τον τρόπο που διεξάγεται σήμερα η συζήτηση, όπου κάποιοι με φανερές σκοπιμότητες, ανημέρωτοι, χωρίς γνώση, τοποθετούνται μόνο κινούμενοι στα δύο άκρα, του συλλήβδην όχι ή του συλλήβδην ναι, χωρίς γνώση των μελετών και των στοιχείων, χωρίς κάποιος ειδικός να μας αναλύσει τις λεπτομέρειες των μελετών ώστε τουλάχιστον κατά περίπτωση να μπορέσουμε να διακρίνουμε αν μία εγκατάσταση αιολικού σταθμού κάπου στον τόπο μας δεν βλάπτει και αντίθετα θα προφέρει και θα ωφελήσει τον τόπο, ενώ σε μία άλλη περίπτωση μπορεί να μην ενδείκνυται η εγκατάσταση για διάφορους λόγους, π.χ. ανάπτυξη κτηνοτροφίας, αρχαιολογικοί χώροι, ύπαρξη σημαντικής χλωρίδας και πανίδας, τότε τα αποτελέσματα δεν θα είναι καλά για τον τόπο αν συνεχίσουμε να κινούμαστε κατά αυτό τον τρόπο.

Επίσης κατά περίπτωση τα δεδομένα είναι άλλα, ανάλογα με την περίπτωση των Α.Π.Ε. Παράδειγμα οι μονάδες από καύση βιορευστών αποδεδειγμένα συγκεντρώνουν πολλά αρνητικά, ενώ τα φωτοβολταϊκά είναι μία διαφορετική περίπτωση όταν γίνονται σε μη παραγωγική γη και συντρέχουν κάποιες προϋποθέσεις.

Στο δια ταύτα, η δική μου πρόταση είναι ότι ο Δήμος Ξηρομέρου, με στοιχειοθέτηση την έλλειψη επικαιροποιημένου Ειδικού Πλαισίου Χωροταξίας, Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης των Α.Π.Ε και Τ.Π.Σ αυτή τη στιγμή, και της ειδικής γνώσης που αυτά επιφέρουν, θα πρέπει να γνωμοδοτεί αρνητικά, απαιτώντας και τα δύο και ειδικά να μπει στο πρώτο πακέτο των Δήμων που θα αποκτήσουν Τ.Π.Σ, που αυτό θα καθορίσει που ενδείκνυται να αναπτυχθούν οι Α.Π.Ε στα όρια του Δήμου Ξηρομέρου, με τι κανόνες, σε τι μεγέθη εγκατεστημένης ισχύος κλπ.

Επίσης θα μπορούσε εναλλακτικά να εξετάζεται κατά περίπτωση το είδος της γνωμοδότησης που θα δώσει, θετική ή αρνητική, αλλά αυτό προϋποθέτει πολύ καλή γνώση και ανάλυση της κατά περίπτωση μελέτης, πλήρη ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας και των τοπικών συμβουλίων, ώστε με τα στοιχεία τα πραγματικά να μπορέσουν σοβαρά να γνωμοδοτήσουν και όχι να οδηγούμαστε σε γνωμοδοτήσεις του συρμού, με μικροπολιτικές και μικροπαραταξιακές σκοπιμότητες, πολλές φορές χωρίς να έχουμε διαβάσει καν την μελέτη, χωρίς να έχουμε εκτίμηση των θετικών και των αρνητικών, ώστε να έχουμε σαφή εικόνα για το ισοζύγιο που θα προκύψει για τον τόπο και δυστυχώς αυτό συμβαίνει ως επί τω πλείστον.

Θέλουμε τις Α.Π.Ε με κανόνες και σωστή χωροθέτηση, μέσα από ειδική γνώση που θα δώσουν τόσο το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξίας, Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης των Α.Π.Ε όσο και οι μελέτες του Τ.Π.Σ.

Επιζητούμε σοβαρά ανταποδοτικά οφέλη για τους κατοίκους, γιατί στόχος πρέπει να είναι τα οφέλη των Α.Π.Ε. να επιστρέφουν απ’ ευθείας στους πολίτες.

Αυτή κατά τη γνώμη μου πρέπει να είναι η θέση του Δήμου Ξηρομέρου.

Τότε ο Δήμος αλλά και οι τοπικές κοινωνίες θα μπορέσουν σοβαρά να εκφράσουν γνώμη, έχοντας όλα εκείνα τα στοιχεία που απαιτούνται και η Ελληνική Πολιτεία σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να νομοθετήσει την δεσμευτικότητα της γνώμης της τοπικής αυτοδιοίκησης και όχι όπως είναι σήμερα.

Φυσικά απόψεις δεν θέλω ηλεκτρική ενέργεια από ορυκτά καύσιμα, δεν θέλω από πυρηνική ενέργεια, δεν θέλω από ανανεώσιμες πηγές, αλλά θέλω ηλεκτρικό φθηνό ρεύμα και όταν κόβεται ή μου το στερήσουν θα ανεβαίνω στα κάγκελα διαμαρτυρόμενος μιλώντας πολύ σωστά για κοινωνικό αγαθό, όλα αυτά είναι απόψεις εκτός λογικής και αυτά τα θαύματα δεν συμβαίνουν, δηλαδή να παραχθεί ηλεκτρική ενέργεια που όλοι την θέλουμε, λέγοντας όμως συλλήβδην όχι σε κάθε τρόπο παραγωγής.

Η κατεύθυνση πρέπει να είναι σίγουρα η μεγαλύτερη χρήση των Α.Π.Ε. για την κάλυψη των διαρκώς αυξανόμενων ενεργειακών αναγκών, αλλά ανάπτυξη των Α.Π.Ε. με κανόνες, με σεβασμό στο Φυσικό Περιβάλλον και στην ιστορική μνήμη κάθε τόπου και με τα οφέλη να επιστρέφουν απ’ ευθείας στους πολίτες, με παροχή φθηνής ηλεκτρικής ενέργειας.

Ευχαριστώ πολύ που με ακούσατε και συγνώμη για την κατάχρηση του πολύτιμου χρόνου, θα καταθέσω για τα πρακτικά σε ηλεκτρονική μορφή την εισήγηση μου»

* Διπλωματούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός & Μηχανικός Η/Υ Πολυτεχνικής Σχολής Δ.Π.Θ. - Msc στην Διαχείριση Τεχνικών Έργων Ε.Α.Π.