Η σπουδαιότητα των Πρώτων Βοηθειών στην καθημερινότητα των πολιτών.

Της κας Μαρίας Σακουφάκη.

Συντονίστρια του Δήμου Ξηρομέρου για το ΕΔΔΥΠΠΥ.

Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του ΕΔΔΥΠΠΥ.

Η ζωή αποτελεί το υπέρτατο αγαθό. Η προάσπισή της και η διατήρηση της υγείας αποτελούν βασικές προτεραιότητες των κρατών και των ανθρώπων. Παρόλα αυτά, εκατομμύρια άνθρωποι κάθε χρόνο χάνουν τη ζωής τους από φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές.

Πρόσφατα ζήσαμε την καταστροφή της Θεσσαλίας μας.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO, 2018) στην ετήσια έκθεσή του για τις απώλειες ανθρώπινων ζωών παγκοσμίως αναφέρει χαρακτηριστικά: η πλειονότητα των θανάτων προκλήθηκαν από τις τέσσερις κύριες ασθένειες: καρδιαγγειακές παθήσεις (17,9 εκατομμύρια θάνατοι, που αντιστοιχούσαν στο 44% όλων των θανάτων από NCDs), καρκίνο (9,0 εκατομμύρια θάνατοι, 22%), χρόνια αναπνευστική νόσος (3,8 εκατομμύρια θάνατοι, 9%) και διαβήτη (1,6 εκατομμύρια θανάτους, 4%).

Κατά την περίοδο 2012 – 2016 από φυσικές καταστροφές πέθαναν 11.000 άνθρωποι, έγιναν 444.000 δολοφονίες και 180.000 άτομα σκοτώθηκαν σε ένοπλες συγκρούσεις ανά τον κόσμο.

Εστιάζοντας στην Ελλάδα, o OECD/European Observatory on Health Systems and Policies (2017),  σημειώνει πως η Ελλάδα δαπανά λιγότερα από τα δύο τρίτα του μέσου όρου στην ΕΕ για υγειονομική περίθαλψη και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, (2018b) ( (NCDs) με τις ετήσιες στατιστικές του αναφορές, σκιαγραφούν το προφίλ υγείας της χώρας μας.

Ανησυχητικά είναι όμως και τα στοιχεία που προκύπτουν από την έρευνα των Trikilis et al (2016) σε δείγμα κατοίκων της Αθήνας, από τα οποία προκύπτει ότι μόνο το 38,2% απάντησε σωστά στην ερώτηση «εάν γνωρίζουν τι είναι η Βασική Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση» ενώ μόνο το 38,5% του πληθυσμού γνώριζε τα συμπτώματα ενός σοβαρού καρδιολογικού συμβάντος, όταν η αναλογική θνησιμότητα στην Ελλάδα από καρδιαγγειακά νοσήματα είναι στο 38% με αντίστοιχα υψηλά ποσοστά και στην Ευρώπη (Gräsner et al, 2016, pp. 145-146) αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο

Με βάση τα ανωτέρω στατιστικά στοιχεία οδηγούμαστε σε ένα δυσάρεστο συμπέρασμα: Το περιβάλλον του ανθρώπου είναι επισφαλές. Και η επισφάλεια αυτή ενισχύεται από την άγνοια και την έλλειψη γνώσεων.

Αυτό το κενό έρχεται να συμπληρώσει η Αγωγή Υγείας, που βοηθάει τα άτομα να παίρνουν αποφάσεις, να υιοθετούν συμπεριφορές και να δρουν σύμφωνα με τις ανάγκες που επιβάλλει η Προαγωγή της υγείας τους.

Τα προγράμματα Α’ Βοηθειών και η εκμάθηση τους κρίνονται αναγκαίες τόσο για την αντιμετώπιση όσο και για την πρόληψη των κρίσεων στον τομέα της Υγείας, κατά τις οποίες απειλούνται ανθρώπινες ζωές.

Σύμφωνα με τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό και Ερυθρά Ημισέληνο (IFRC, 2016, p.15) Πρώτες βοήθειες είναι η άμεση βοήθεια που παρέχεται σε άρρωστο ή τραυματισμένο άτομο μέχρι να φτάσει η επαγγελματική βοήθεια. Δεν αφορά μόνο τον σωματικό τραυματισμό ή την ασθένεια, αλλά και άλλων ειδών φροντίδα, συμπεριλαμβανομένης της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης για άτομα που υποφέρουν από συναισθηματικές διαταραχές που προκαλούνται από την εμπειρία ή τη μαρτυρία ενός τραυματικού γεγονότος.

Πρώτες βοήθειες μπορούν να παρέχονται από οποιονδήποτε σε οποιαδήποτε κατάσταση και περιλαμβάνουν και την αυτό - φροντίδα. Οι αξιολογήσεις και οι παρεμβάσεις των πρώτων βοηθειών θα πρέπει να είναι ιατρικά ορθές και να βασίζονται σε επιστημονικές αποδείξεις ή ελλείψει αυτών σε συναίνεση εμπειρογνωμόνων. Οι ικανότητες πρώτων βοηθειών περιλαμβάνουν, σε οποιοδήποτε επίπεδο κατάρτισης:

• Αναγνώριση, αξιολόγηση και προτεραιότητα στην ανάγκη παροχής πρώτων βοηθειών.
• Παροχή φροντίδας με τη χρήση των κατάλληλων γνώσεων, δεξιοτήτων και συμπεριφορών.
• Αναγνώριση των περιορισμών και επιδίωξη πρόσθετης φροντίδας όταν χρειάζεται.

Ο όρος «πρώτες βοήθειες» είναι πλέον αποδεκτό μέρος της καθημερινής μας γλώσσας και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αυτό περιλαμβάνει τη βοήθεια που παρέχεται σε ασθενείς και τραυματίες.

Η πρώτη καταγεγραμμένη ιστορία παροχής πρώτων βοηθειών χρονολογείται το 1099 από ιππότες της εποχής στο πεδίο της μάχης. Το 1878 ο όρος «πρώτες βοήθειες» εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Βρετανία και εκτιμάται ότι προήλθε από τις όρους «πρώτη θεραπεία» και «Εθνική βοήθεια».

Ο βασικός στόχος των πρώτων βοηθειών παραμένει και σήμερα ακριβώς ο ίδιος με εκείνο του 11ου αιώνα: η παροχή ποιοτικής φροντίδας στο θύμα μέχρι να έλθει η εξειδικευμένη βοήθεια.

Συνοψίζοντας τα ανωτέρω Πρώτες Βοήθειες είναι: Όλες εκείνες οι ενέργειες που λαμβάνουν χώρα στο πεδίο (το σημείο του συμβάντος) σε περίπτωση ατυχήματος ή ξαφνικής ασθένειας, με σκοπό την επιβράδυνση ή την παύση των επιπτώσεων στην υγεία και τη ζωή του ασθενούς, από οποιονδήποτε βρίσκεται στο σημείο ή και από τον ίδιο τον παθόντα, ειδικό ή μη στο χώρο της υγείας, με την ελάχιστη ή και μηδενική χρήση τεχνικών ιατρικών μέσων, εώς ότου φτάσει εξειδικευμένη ιατρική βοήθεια.

Δεν πρέπει να λησμονούμε το γεγονός ότι συνήθως στις περισσότερες περιπτώσεις εκτάκτων συμβάντων που χρήζουν παροχής Α’ Βοηθειών, οι πρώτοι που βρίσκονται στο σημείο είναι απλοί πολίτες που απλά έτυχε να είναι πλησίον. Το κράτος οφείλει να εκπαιδεύσει τους πολίτες σε στοιχειώδη τουλάχιστον θέματα Α’ Βοηθειών. Με αυτό τον τρόπο θα περιορίσει σε μεγάλο βαθμό την απώλεια ανθρώπινων ζωών, αλλά θα συντηρήσει παράλληλα και το ίδιο του το οικοδόμημα που βασίζεται στην κοινωνική συνοχή

Ο σκοπός των πρώτων βοηθειών μπορεί να επικεντρωθεί σε τρία σημεία-κλειδιά:

1. Τη διατήρηση της ζωής.

2. Την αποτροπή περαιτέρω τραυματισμού.

3. Την προαγωγή της αποκατάστασης.

Η εκπαίδευση στις πρώτες βοήθειες περιλαμβάνει την πρόληψη των τραυματισμών, την ασφάλεια των πρώτων παρευρισκομένων και τις φάσεις της θεραπείας, μέχρι την άφιξη εξειδικευμένης βοήθειας.

Η σημασία της προνοσοκομειακής φροντίδας στην τελική έκβαση όλων των ασθενών σε επείγουσα κατάσταση είναι πολύ μεγάλη. Σε επείγουσες καταστάσεις όλοι οι επαγγελματίες υγείας και όχι μόνο, έχουν καθήκον να προσφέρουν τις πρώτες βοήθειες.

Η ανάγκη για άμεση ανταπόκριση στην οξεία φάση ενός τραυματισμού ή ενός ατυχήματος είναι μεγάλη και η προετοιμασία των πληθυσμιακών ομάδων πρέπει να γίνεται ακολουθώντας ένα συστηματικό τρόπο εκπαίδευσης βασιζόμενοι σε διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες.

Επίσης, κρίνεται αναγκαία και η επανάληψη των προγραμμάτων-σεμιναρίων πρώτων βοηθειών σε τακτά χρονικά διαστήματα με σκοπό τη διατήρηση και τη συνέχιση της γνώσης. Θα μπορούσε να μελετηθούν οι ανασταλτικοί παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο για τη μη παρακολούθηση σεμιναρίων πρώτων βοηθειών από τις ειδικές πληθυσμιακές ομάδες, καθώς και τα κίνητρα που θα προέτρεπαν τον πληθυσμό αυτό στην παρακολούθηση σεμιναρίων.

Ο Δήμος Ξηρομέρου αναγνωρίζοντας τη σημασία όλων αυτών έχει θέσει σε προτεραιότητα την εκπαίδευση των πολιτών διοργανώνοντας σεμινάρια βασικών Α' Βοηθειών σε συνεργασία με την ΕΛΔΟΚ και το ΕΔΔΥΠΠΥ και το ΕΚΑΒ Πάτρας.

Ακόμα, κάποιοι πολίτες που ήδη έχουν αναγνωρίσει την σημασία όλων αυτών έχουν προχωρήσει στην δωρεά απινιδωτών, οι οποίοι έχουν τοποθετηθεί σε σημεία της πόλης.

Η εκπαίδευση όμως δεν σταματάει. Παραμένει συνεχιζόμενη όπως οι ρυθμοί της ζωής και για αυτό ο Δήμος μας προχωράει στην σύσταση Εθελοντικού Σώματος προασπίζοντας τις ανάγκες των πολιτών.

Κυρίως όμως, η ανθρωπιστική προσφορά και η σωτηρία κάθε ζωής που αποτελούν τα πιο εξαιρετικά οφέλη, εντός των πλαισίων βέβαια του «ωφελέειν, ή μη βλάπτειν» κατά τον Ιπποκράτη.