120 φάλαινες φυσητήρες ζουν στο Ιόνιο.

Μόνιμοι κάτοικοι του ελληνικού ρήγματος τρέφονται με γιγάντια καλαμάρια 1,5 μέτρου. Υπάρχουν φάλαινες στις ελληνικές θάλασσες; Ναι, είναι οι φυσητήρες που, σύμφωνα με τους επιστήμονες, βρίσκουν καταφύγιο στα μυστηριώδη και ερεβώδη υποθαλάσσια βάραθρα και τα απύθμενα πηγάδια του γνωστού σεισμικού ρήγματος του Ιονίου.

Τα τεράστια θαλάσσια θηλαστικά, με μήκος 12 μέτρα και βάρος που αγγίζει τους 44 τόνους, τρέφονται με βαθυπελαγικά και μεσοπελαγικά καλαμάρια μήκους 1,5(!) μέτρου, που αφθονούν στα βάθη αυτά (υπολογίζεται ότι οι μεγάλοι αρσενικοί φυσητήρες χρειάζονται έως και έναν τόνο από καλαμάρια ημερησίως). Η αναζήτηση των γιγάντιων καλαμαριών ακόμη και σε βάθη που ξεπερνούν τα 2.000 μέτρα είναι και η βασική αιτία που συνδέει τους φυσητήρες με το ρήγμα του Ιονίου, αλλά και με τις άλλες υποθαλάσσιες βαθιές περιοχές της χώρας μας.

Όπως μας εξηγεί ο Αλέξανδρος Φρατζής, δρ. Βιολογικής Ωκεανογραφίας, πρόεδρος και επιστημονικός υπεύθυνος του Ινστιτούτου Κητολογικών Ερευνών «Πέλαγος», λίγο έξω από τις ακτές των νησιών του Ιονίου και της δυτικής και νότιας Πελοποννήσου ο θαλάσσιος πυθμένας «πέφτει» πολύ απότομα και γρήγορα φθάνει σε βάθη άνω των 1.000 μέτρων, με μέγιστο (που αποτελεί και μέγιστο βάθος όλης της Μεσογείου) τα 5.121 μέτρα δυτικά-νοτιοδυτικά της Πύλου. Ως την Αττάλεια οι υποβρύχιοι γκρεμοί οι οποίοι σχηματίζονται στην περιοχή αυτή αποτελούν μέρος του ενιαίου «ελληνικού ρήγματος», που συνεχίζεται νοτιοανατολικά προς τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα, τη δυτική και όλη τη νότια Κρήτη, τη νότια Κάρπαθο, την ανατολική Ρόδο και, τέλος, την Αττάλεια στην Τουρκία. Τόσο ο σχηματισμός αυτού του ρήγματος όσο και οι συχνοί σεισμοί στη δυτική Ελλάδα οφείλονται στη σύγκρουση της αφρικανικής πλάκας με την ευρωπαϊκή, που είναι ιδιαίτερα σφοδρή στην περιοχή της Ελλάδας. «Μαζί με το ελληνικό ρήγμα, η σύγκρουση αυτή δημιούργησε ιδανικές συνθήκες διαβίωσης για τους υπέροχους φυσητήρες, που λίγοι Ελληνες γνωρίζουν ότι ζουν μόνιμα στις ελληνικές θάλασσες και βέβαια και στο Ιόνιο Πέλαγος. Οι φυσητήρες κινούνται σε όλο σχεδόν το ελληνικό ρήγμα κι έτσι από το Ιόνιο μπορεί να κατευθυνθούν προς τη νότια Κρήτη και το Καστελόριζο ή και αντίστροφα. Επίσης, μπορούν να πλησιάζουν προς το ελληνικό ρήγμα και τις ελληνικές ακτές προερχόμενοι από άλλα πελαγικά νερά της Ανατολικής Μεσογείου. Παράλληλα, μπαίνουν στο Αιγαίο και συγκεντρώνονται κυρίως στις βαθιές λεκάνες του βορείου Αιγαίου, που αποτελούν τη συνέχεια του (επίσης σεισμογόνου) «ρήγματος της Ανατολίας», λέει στην «Ε» ο κ. Φρατζής.

Στα βάθη αυτά έχουν καταγραφεί από το Ινστιτούτο Κητολογικών Ερευνών «Πέλαγος» ένας προς ένα 120 φυσητήρες, που είτε ζούν μόνιμα είτε επισκέπτονται τακτικά τις θάλασσές μας. Οι επιστήμονες, όπως λένε, τους αναγνωρίζουν από φυσικά σημάδια στις ουρές και την περιοχή του πτερυγίου τους. Οι μακροχρόνιες έρευνες του Ινστιτούτου Κητολογικών Ερευνών Πέλαγος, που συνεχίζονται τα τελευταία 9 χρόνια στις ελληνικές θάλασσες και ειδικά κατά μήκος του ελληνικού ρήγματος, έδειξαν ότι κάποιες «οικογένειες», που επιστημονικά ονομάζονται «κοινωνικές ομάδες» και οι οποίες αποτελούνται από τις θηλυκές (γιαγιάδες και μαμάδες) με τα νεαρά ή και νεογέννητα παιδιά τους, μοιάζουν να ζουν μόνιμα στα δικά μας νερά. «Τις παρατηρούμε σταθερά τα τελευταία χρόνια. Κάποιες άλλες καθώς και οι αρσενικοί εγκαθίστανται στα ελληνικά νερά για μήνες ή και για λίγα χρόνια. Μετά φεύγουν προς άγνωστες κατευθύνσεις και συχνά επιστρέφουν και πάλι έπειτα από χρόνια. Είναι πολύ πιθανό ότι δεν απομακρύνονται ιδιαίτερα. Πιθανότατα μένουν στη γειτονιά μας, δηλαδή στην ανατολική Μεσόγειο», εξηγεί ο κ. Φρατζής και μας αποκαλύπτει ότι τα τεράστια αυτά θηλαστικά διαθέτουν πολύπλοκο μηχανισμό επικοινωνίας μέσω ήχων. Σύμφωνα με τον κ. Φρατζή, όλα τα κητώδη (δελφίνια,φάλαινες, φυσητήρες κ.λπ.) επικοινωνούν με ήχους. Ομως, τα περισσότερα χρησιμοποιούν τονικούς ήχους που κυρίως αποτελούνται από σφυρίγματα. Οι φυσητήρες, όμως, αποτελούν εξαίρεση, αφού χρησιμοποιούν παλμικούς ήχους και μάλιστα με έναν ιδιαίτερα μαθηματικό τρόπο! Για την επικοινωνία τους χρησιμοποιούν τα «codas», που αποτελούν στερεότυπες αλληλουχίες από κλικ. Κάθε κλικ είναι ένας παλμικός ήχος. Ένα coda έχει πολλά κλικ, σε σταθερές χρονικές αποστάσεις μεταξύ τους. Δηλαδή, κάτι σαν ένα είδος «σημάτων Μορς», αν και τα codas δεν χρησιμοποιούνται από τους φυσητήρες όπως χρησιμοποιούσαμε εμείς τα σήματα Μορς. Κάθε πληθυσμός, αλλά πιθανότατα και κάθε οικογένεια που ανήκει στην ίδια φυλή φυσητήρων, χρησιμοποιεί τη δική της διάλεκτο από codas. Είδος προς εξαφάνιση όπως, όμως, όλοι οι θαλάσσιοι οργανισμοί, έτσι και οι φυσητήρες, αν και τεράστια θηλαστικά, διατρέχουν σοβαρούς κινδύνους και απειλούνται με εξαφάνιση. Για τον λόγο αυτόν πρόσφατα και έπειτα από χρόνια προσπαθειών των επιστημόνων του Ινστιτούτου Κητολογικών Ερευνών «Πέλαγος», σε συνεργασία με Ιταλούς και Ισπανούς συναδέλφους τους, οι μεσογειακοί φυσητήρες εντάχθηκαν στους πληθυσμούς που χαρακτηρίζονται διεθνώς ως «κινδυνεύοντες» («edangered»). Πρόκειται για χαρακτηρισμό στην Κόκκινη Βίβλο της διεθνούς οργάνωσης IUCN, που υποδεικνύει σε κάθε εθνική και διεθνή Αρχή ότι υπάρχει απειλή εξαφάνισης και, χρειάζονται άμεσα μέτρα προστασίας. Όπως τονίζει ο κ. Φρατζής, οι δύο μεγαλύτερες απειλές για τους φυσητήρες στη Μεσόγειο είναι η παγίδευση στα παράνομα πελαγικά αφρόδικτα και οι συγκρούσεις με τα ολοένα περισσότερα αλλά και κυρίως πιο γρήγορα πλοία. Τουλάχιστον ένας φυσητήρας τον χρόνο βρίσκεται νεκρός στις ακτές της Ελλάδας, με σημάδια μεγάλης προπέλας, που έχει κατακόψει το σώμα του. Αρκετοί άλλοι έχουν μεγάλες ουλές προπέλας, που δείχνουν ότι, αν και επιβίωσαν, υπόφεραν και κινδύνεψαν από μια ανάλογη σύγκρουση. Βεβαίως, ο αριθμός αυτών που φθάνουν στις ακτές είναι μόνο ένα μέρος του συνόλου αυτών που πεθαίνουν. Εκτός από τις δύο κύριες απειλές, η ηχορρύπανση των θαλασσών, οι δυναμίτες και η χημική ρύπανση συντελούν κι αυτές στη μείωση του πληθυσμού τους.

Πηγή: www.enet.gr