Για τη τριτοκοσμική μας Τριτοβάθμια.

Γράφει ο Τάκης Καποτάστος.

Φοιτητής του Εθνικού Καποδιστριακού

Πανεπιστημίου Αθηνών.

Σὲ προηγούμενες δεκαετίες, ἕνας ζιβαγκοφόρος κύριος μὲ πολλὲς συζύγους καὶ ἀμερικανικὲς συντακτικὲς δομὲς ὑποσχέθηκε ὅτι ὅλοι, κουτσοί, στραβοί, θὰ ἔχουν μιὰ θέση στὸ ἑλληνικὸ πανεπιστήμιο. Καὶ τὸ πέτυχε- ἂν ὑποθέσουμε ὅτι ὁ θεσμὸς τοῦ πανεπιστημίου μετὰ τὸν σοσιαλιστικὸ μετασχηματισμὸ τῆς κοινωνίας μπορεῖ ἀκόμα νὰ ἀποκαλεῖται «πανεπιστήμιο» ἄνευ εἰρωνικῆς χροιᾶς (ἢ χρείας).

Θὰ προσπαθήσω παρακάτω νὰ περιγράψω τὶς κυρίως κακοδαιμονίες τοῦ ἑλλαδικοῦ πανεπιστημίου (κατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη), ὥστε νὰ μπορέσει κάποιος ἄσχετος μὲ τὸ πανεπιστήμιο νὰ ἀποκτήσει, ὅπως θὰ ἔλεγε ἡ Διαμαντοπούλου, ‘context’ καὶ νὰ ἀντιληφθεῖ τί ἀκριβῶς ἔχουν τὰ ἔρμα καὶ ψοφᾶνε.

Τὰ προβλήματα τοῦ πανεπιστημίου συγκροτοῦν πλέγμα: ὅλα τους ἀλληλοσυνδέονται, εἴτε μὲ σχέσεις ἐγγύτητας εἴτε μὲ σχέσεις αἰτίου-αἰτιατοῦ. Θὰ ἐπιχειρήσω νὰ καταθέσω 10 πυλῶνες μιᾶς πρώτης προσέγγισης τοῦ ζητήματος, παραδειγματικά:

i. Ανεπάρκεια καθηγητῶν-αναξιοκρατία.

Ὑφίστανται τρία εἴδη καθηγητῶν: (α) ὅσοι μετὰ ἀπὸ σπουδὲς στὴν Εὐρώπη/Ἀμερικὴ ἢ μετὰ ἀπὸ μιὰ ἀπαρχὴ σταδιοδρομίας ἐκεῖ ἐγκαταστάθηκαν στὸ ἑλλαδικὸ πανεπιστήμιο, (β) ὅσοι πέρασαν ὅλα τὰ κύματα –φοιτητές, μεταπτυχιακοί, διδακτορικοί, ἐντεταλμένοι διδάσκοντες, μέλη ΔΕΠ- μέσα στὸ ἑλλαδικὸ πανεπιστήμιο, χωρὶς νὰ γνωρίσουν τὴν παγκόσμια ἀκαδημαϊκὴ κοινότητα ἐκ τοῦ σύνεγγυς (γ) ὅσοι λίγοι εἶναι συγκλονιστικὰ ἄσχετοι μὲ τὸ ἀντικείμενό τους καὶ βρέθηκαν στὴν θέση μὲ τὸ ἀλεξίπτωτο τῶν συμφερόντων καὶ τῆς ἀνομίας (κι ὅμως, ὑπάρχουν: θυμηθεῖτε κάτι γαμπροὺς χωρὶς πτυχίο θεολογίας καὶ χωρὶς μεταπτυχιακὸ στὴν κοινωνικὴ θεολογία ἀθηνῶν).

Γιὰ τοὺς (α) θὰ μιλήσουμε στὸ τέλος. Οἱ (β) πολὺ δύσκολα δύνανται νὰ εἶναι ἐξαιρετικοὶ καθηγητές, ἀφοῦ μεγάλωσαν μέσα στὴ «γυάλα» ἑνὸς ἀνάπηρου πανεπιστημίου- τὸ ζήτημα ὅμως εἶναι ὅτι πολὺ σπάνια προσπαθοῦν νὰ εἶναι. Ἀργὰ ἢ γρήγορα στὴν πορεία τους, ἡ ἐπαγγελματικὴ ἀποκατάσταση ταυτίστηκε μὲ τὴν ἀκαδημαϊκὴ καριέρα, καὶ αὐτὸ ἀκριβῶς κάνουν- ἐπαγγελματικὴ ἀποκατάσταση. Ὅμως ἄλλοι μαθαίνουν τὴν χειροτεχνία ἢ τὸ μπέημπυ-σίττινγκ, αὐτοὶ μαθαίνουν τὴν ἀκαδημαϊκὴ διδασκαλία- φυσικά, γιὰ ἔρευνα καὶ ποταμὸ δημοσιεύσεων οὔτε λόγος. Οἱ φωτογραφικὲς προκηρύξεις θέσεων μειώνουν ἔτι περαιτέρω τὸ κίνητρο τῆς ἀριστείας, φυσικά... Ἐπειδὴ τὸ ἑλλαδικὸ διδακτορικὸ δὲν πιστοποιεῖ κατ’ ἀνάγκην πὼς ἔχεις πραγματικὰ τὶς δυνατότητες καὶ τὶς ἰδιότητες ποὺ κατοχυρώνει τὸ διδακτορικό, ἀρκετοὶ εἶναι πραγματικὰ ἀνεπαρκέστατοι. Γιὰ τοὺς (γ) τί νὰ πεῖ κανείς, εὐτυχῶς εἶναι εὐάριθμοι, ὄχι πολλοί. Οἱ (α) λοιπὸν εἴτε εἶναι καλοὶ καθηγητὲς (κάποιοι, ὄντως) εἴτε, μέσα στὴν γενικὴ ἀφασία, μοιάζουν νὰ ξεχνοῦν ὅσα ἔμαθαν σὲ ὑγιῆ ἀκαδημαϊκὰ περιβάλλοντα- ἢ ἁπλῶς νὰ βαριοῦνται νὰ τὰ ἐφαρμόσουν. Ὑφίσταται καὶ μιὰ εἰδικὴ κατηγορία καθηγητῶν, οἱ ὁποῖοι ἐνῷ εἶναι ἱκανώτατοι ἐρευνητὲς καὶ ἐξαιρετικοὶ διδάσκοντες, εἶναι βουτηγμένοι μέχρι τὸν λαιμὸ στὴν πιὸ ἀνήθικη ρεμούλα ποὺ μπορεῖ νὰ φανταστεῖ ὁ ἀναγνώστης (ὁ ὁποῖος μπορεῖ νὰ ἀναλογιστεῖ τὸ τί μπορεῖ νὰ σημαίνει «ἀνήθικη ρεμούλα» στὴν περίπτωση, ἂς ποῦμε, μεγαλοκαθηγητῶν τῆς ἰατρικῆς).

Τὸ ἐντυπωσιακὸ εἶναι ὅτι ὅλες οἱ ἀνωτέρω κατηγορίες δύνανται νὰ ἐμφανίσουν ἀνερυθρίαστα πρυτανικὲς φιλοδοξίες. O tempora, o mores…

Μέσα σὲ αὐτὸ τὸ κλῖμα εἶναι ἀδύνατον νὰ ἐπιτευχθεῖ ἡ πρέπουσα ἀκαδημαϊκὴ περιρρέουσα ἀτμόσφαιρα: δηλαδή, πέρα ἀπὸ τὶς παραδόσεις καὶ τὰ διαβάσματα, νὰ μυεῖται ὁ φοιτητὴς στὴν ἀκαδημαϊκὴ κοινότητα ὡς κοινότητα ἐπιστημονικοῦ διαλόγου ποὺ λαμβάνει χώρα μέσα ἀπὸ ἔναν ὀργασμὸ ἀνακοινώσεων, δημοσιεύσεων καὶ ζυμώσεων. Μὲ λίγα λόγια, στὴν καλύτερη ἐκδοχή του τὸ ἑλλαδικὸ πανεπιστήμιο εἶναι ἕνα τριτοβάθμιο σχολεῖο, μὲ πιὸ πολύπλοκες παραδόσεις, πιὸ πολύπλοκα διαβάσματα καὶ πιὸ δύσκολες ἐξετάσεις- πάντως, σίγουρα ὄχι πανεπιστήμιο...

ii. Μη υποχρεωτική φυσική παρουσία τῶν φοιτητῶν (ποὺ ἐνίοτε... ἐπεκτείνεται καὶ στοὺς καθηγητὲς).

Ἄλλο ἕνα παράδειγμα «πλέριας δημοκρατίας», σχεδὸν πρωτοφανοῦς στὴν παγκόσμια ἀκαδημαϊκὴ κοινότητα. Τὸ ἑλλαδικὸ πανεπιστήμιο ἐπισήμως καὶ μὲ τὸν νόμο δὲν ἀπαιτεῖ τὴν φυσικὴ παρουσία τῶν φοιτητῶν στὴν πλειονότητα τῶν παραδόσεων καὶ μαθημάτων. Δὲν ξέρω ἄλλη χώρα ὅπου νὰ ἰσχύει αὐτό. Ἂν βλακίζω, διορθῶστε με.

Στὴν πραγματικότητα βέβαια, ἕνα πολὺ μικρὸ ποσοστὸ τοῦ συνολικοῦ ἀριθμοῦ τῶν φοιτητῶν παρακολουθεῖ τὰ μαθήματα. Οἱ περισσότεροι ρίχνουν λίγο διαβασματάκι, προσέρχονται στὸ ἐξεταστικὸ κέντρο «τὸ ἑλληνικὸν πανεπιστήμιον» καὶ περνοῦν τὸ μάθημα- ἂν ὄχι μὲ τὴν πρώτη, τότε μὲ τὴν δεύτερη ἢ τὴν σαρακοστὴ ἕκτη. Πρόκειται γιὰ κάτι ἐφικτὸ ποὺ γίνεται κατὰ κόρον. Τὰ μαθήματα εἶναι μιὰ πολυτέλεια ποὺ προφανῶς, ἀφοῦ ἡ ἀκαδημαϊκὴ διαδικασία τῆς πτυχιοδότησης μπορεῖ νὰ τελεστεῖ καὶ χωρὶς αὐτά, θὰ μποροῦσαν καὶ νὰ λείπουν- θὰ κερδίζαμε καὶ λεφτά, τόσοι μισθοὶ καθηγητῶν! Περιττὸ νὰ πῶ, αὐτὸ δὲν εἶναι πανεπιστήμιο.

Βεβαίως, αὐτὴ ἡ πραγματικότητα καθιστᾶ ἐφικτὴ τὴ σπουδὴ σὲ ὅσους ὑποχρεώνονται σὲ πρωινὴ ἐργασία ἀλλὰ ἐπιθυμοῦν εἰλικρινῶς καὶ διακαῶς νὰ σπουδάσουν. Ἐρώτημα: τότε τί τὸ ἔχουμε τὸ Ἀνοιχτὸ Πανεπιστήμιο, ποιός ὁ λόγος ὕπαρξής του;

(Παρεμπιπτόντως, συγκεκριμένοι καθηγητὲς ἀνὰ τὴν ἐπικράτεια εἴτε δὲν ἐμφανίζονται ποτὲ στὸ μάθημά τους αὐτοπροσώπως, στέλνοντας διάφορους παρατρεχάμενους ποὺ δὲν μνημονεύονται στὸ πρόγραμμα σπουδῶν ἢ τοῦ μαθήματος, εἴτε δὲν ἐμφανίζονται γενικῶς. Δεδομένου τοῦ μεγέθους τοῦ θράσους, εἶναι ἐντυπωσιακὰ πολλοί). 

iii. Παρατάξεις Ι: καταναγκαστικὴ ἰδεολογικὴ μπουρδολογία.

Στὴν Μεταπολίτευση, μαζὶ μὲ τὰ μέσα παραγωγῆς κοινωνικοποιήθηκε καὶ ἡ ἀνήκεστος βλακεία. Ἔτσι, χάρη στὶς ἀριστερὲς φοιτητικὲς παρατάξεις ἀλλὰ καὶ στὸ γενικώτερο κλῖμα τῶν πανεπιστημίων, τὰ παιδιὰ καὶ κάποιοι καθηγητές τους «παίζουν τὴν ἐπανάσταση», ἀενάως, μὲ τὴν ἴδια ξύλινη γλῶσσα -ἀπαράλλακτη- τῶν ἀπαρχῶν τῆς μεταπολίτευσης. «Ὄχι στὴν ἐντατικοποίηση τῶν σπουδῶν», καταλήψεις, γενικὲς συνελεύσεις μὲ ἀπαρτία 200 προσώπων σὲ σχολὴ τῶν 20.000 ἐγγεγραμμένων κι ἅγιος ὁ θεός. Πέρα ἀπὸ τὶς πρακτικὲς δυσκολίες ποὺ αὐτὸ γεννᾶ, εἶναι καὶ λίγο ἀστεῖο: σὰν νὰ ἀνοίγεις ἕνα ράδιο ἀντίκα καὶ νὰ ἔχει κολλήσει στὴν δεκαετία τοῦ ’70. (ὅρα τὴν παρατήρηση τοῦ Φαληρέως περὶ «κομμουνιστικῆς κατοχῆς»). Τὸ κλῖμα αὐτὸ συντηρεῖται ποικιλοτρόπως, μὲ ἔντυπα μέσα, συγκεκριμένους καθηγητές, τὶς πιὸ ὑπόρρητες ἐκδοχὲς τῆς ἐπίσημης κρατικῆς ἰδεολογίας, σχεδὸν μεσήλικες φοιτητοπατέρες ποὺ «χρωστᾶνε λίγα μαθήματα» τὶς τελευταῖες δύο δεκαετίες κλπ. Ἐν τῷ μεταξύ, ἡ οὐσιαστικὴ δύναμη τῶν παρατάξεων αὐτῶν σπάνια σχετίζεται μὲ τὸ ποσοστό τους στὶς φοιτητικὲς ἐκλογές, συχνὰ εἶναι ἀσύμμετρα μεγαλύτερη: ἐπὶ παραδείγματι, στὶς περισσότερες σχολὲς τὰ ΕΑΑΚ μποροῦν νὰ κάνουν περίπου ὅ,τι ἐπιθυμήσουν, κι ἂς κατέχουν ἕνα λεπτότατο μόνο κομμάτι τῆς πίτας τῶν ἀποτελεσμάτων τῶν φοιτητικῶν ἐκλογῶν. Τὸ παραδοσιακὸ ΚΚΕ, οἱ πν συνιστῶσες τοῦ ΣΥΡΙΖΑ ἀλλὰ καὶ οἱ πιὸ ἀπίθανες παραλλαγὲς τῆς πανίδας τῆς ἐξωκοινοβουλευτικῆς ἀριστερᾶς ἔχουν –προγραμματικά, ἐδῶ καὶ δεκαετίες- πέσει σὰν τὴν ἀκρίδα πάνω στὴν σπουδάζουσα νεολαία, ἡ ὁποία βιώνει τὸ τραγικὸ δίλημμα ἀνάμεσα στὴν μεταμαρξιστικὴ ἀνάλυση καὶ στὰ πάρτυ στὴν Μύκονο.

Μέσα στὰ πανεπιστήμια δὲν ὑφίσταται μεγαλύτερη δύναμη ἀρτηριοσκληρωτικῆς συντήρησης ἀπὸ τὶς ἀριστερὲς φοιτητικὲς παρατάξεις- ἡ πείρα τὸ βεβαιώνει, ἔτι καὶ ἔτι.

iv. Παρατάξεις IΙ: πελατειακές σχέσεις φοιτητών. 

Βέβαια, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς ἀριστερὲς φοιτητικὲς παρατάξεις ὑπάρχουν δύο ἀκόμα, μία προσκείμενη στὸ νεοφιλελευθέρο κόμμα (ΠΑΣΠ) καὶ μία στὸ κεντροδεξιὸ (ΔΑΠ). Πέρα ἀπὸ τὸ καφρικὸ μοντέλο ζωῆς ποὺ προωθοῦν αὐτὰ τὰ παντοδύναμα μορφώματα (lifestyle, clubs, mykonos, μπουζουκοπίστες, σχεδὸν ὁμοιόμορφη ἐνδυμασία καὶ τύποι ξυρίσματος γιὰ τὰ στελέχη κλπ), αὐτὲς χειρίζονται τὶς πελατειακὲς σχέσεις τῶν φοιτητῶν μὲ τοὺς καθηγητές. Βέβαια, καὶ οἱ ἀριστερὲς παρατάξεις κάτι ψιλὰ ἀπὸ πελατειακὲς σχέσεις καταφέρνουν νὰ κάνουν, ἀλλὰ ἐδῶ μιλᾶμε γιὰ τοὺς ἐπαγγελματίες. Φαινομενικά, ἡ μετοχὴ σὲ μία ἀπὸ τὶς δύο παρατάξεις ἐξουσίας δωρίζει εὐρὺ κοινωνικὸ κύκλο-κοινωνικοποίηση, συμμετοχὴ σὲ πάρτυ, σημειώσεις ποὺ βοηθοῦν στὰ μαθήματα κλπ. Δυστυχῶς ὅμως τὰ πράγματα δὲν εἶναι τόσο ἁπλά: στὰ περισσότερα πανεπιστημιακὰ τμήματα ἡ μετοχὴ στὶς παρατάξεις (καὶ κυριώτατα ἡ ὑψηλόβαθμη στελέχωσή τους) δωρίζει καλοὺς βαθμοὺς ἢ ἀκόμη καὶ πέρασμα μαθημάτων «ἀτιμίας ἕνεκεν», μὲ τὸν πολιτικοποιημένο φέρελπι νέο νὰ καταλήγει ὡς καὶ στὸ πτυχίο σκράπας στὴν ἐπιστήμη του (μὲ ὅ,τι αὐτὸ συνεπάγεται γιὰ τὸν ἴδιο, γιὰ τὴν ἐπαγγελματικὴ θέση ποὺ θὰ καταλάβει ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸ κῦρος τοῦ πανεπιστημίου). Ἡ πρόσβαση στὰ μεταπτυχιακὰ καὶ στὰ διδακτορικὰ εἶναι δεδομένη, καὶ ὄχι μόνον γιὰ τοὺς ὁπλαρχηγοὺς τῶν παρατάξεων. Χάρις στὴν –πλέον ἀπολεσθείσα- δύναμή τους στὰ ὄργανα ἐκλογῆς, οἱ παρατάξεις εἶναι σὲ θέση νὰ ἐκβιάζουν καθηγητές, προέδρους καὶ πρυτάνεις- κάτι στὸ ὁποῖο ἀσμένως ἐπιδίδονται. Δυστυχῶς, ἡ πανεπιστημιακὴ διαπλοκὴ ζέχνει θυμάρι καὶ βασιλικό, γι’ αὐτὸ καὶ ὁ πατὴρ Μιμίκος ἔσπευσε νὰ ἀφορίσει ἀπὸ τὸν ἄμβωνά του τὸ νομοσχέδιο ἅμα τῇ ἐμφανίσει του- δὲν τοῦ πέρασε ὅμως.

(ΥΓ: Πέρα ἀπ’ αὐτά, λέγεται πὼς ρέει καὶ ἄφθονο χρῆμα σ’ αὐτὴν τὴν ἱστορία. Ἀλλὰ γι’ αὐτὸ δὲν γνωρίζω λεπτομέρειες.) 

v. Πελατειακές σχέσεις καὶ διαπλοκὴ όλων των υπολοίπων.

Νά’ταν μόνο οἱ φοιτητὲς μὲ τοὺς καθηγητές... Εἶναι καὶ οἱ καθηγητὲς (καὶ οἱ διοικητικοὶ ὑπάλληλοι) μὲ ὅλους τοὺς ὑπολοίπους! Καὶ κυρίως τὰ κόμματα φυσικά. Μέχρι σήμερα, τὸ νὰ ἐκλεγεῖ κάποιος πρύτανης ἦταν μιὰ πολύπλοκη ἐξίσωση ἱκανοποίησης τῶν συμφερόντων ὅοοοολων τῶν ἐμπλεκομένων πλευρῶν- καὶ πιστέψτε με, εἶναι πολλές!

vi. Δίπολο παραδόσεις-εξετάσεις.

Ἕτερη παγκόσμια πρωτοτυπία: ἡ ἀτμομηχανὴ τῆς ἀξιολόγησης τῶν φοιτητῶν στὰ ἑλλαδικὰ πανεπιστήμια ἀποτελεῖται ἀπὸ τὸ δίπολο παραδόσεις-ἐξετάσεις: ὁ καθηγητὴς παραδίδει τὸ μάθημα, δίνει μιὰν ἐξεταστέα ὕλη συγκεκριμένων σελίδων ἀπὸ συγκεκριμένα βιβλία καὶ ἀναμένει τὸ ἀποτέλεσμα τῆς παπαγαλίας τὴν ἡμέρα τῆς γραπτῆς ἐξέτασης. Σπανιώτατα ἀπαιτεῖται ἡ συγγραφὴ ἐργασιῶν ἢ ἡ ζωντανὴ παρουσίαση (Referat), δραστηριότητες ἐμβληματικὲς τῆς ἀκαδημαϊκῆς διαδικασίας παντοῦ στὸν κόσμο. Ἀκόμα καὶ σ’ αὐτὲς τὶς σπάνιες περιπτώσεις ὄμως, ἡ μεθοδολογία τοῦ ἐπιστημονικοῦ τρόπου συγγραφῆς μιᾶς ἀκαδημαϊκῆς ἐργασίας δὲν διδάσκεται, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ παρελαύνουν ἀπίθανα προϊόντα τοῦ φοιτητικοῦ χαμένου χρόνου στὸ γραφεῖο τοῦ διορθωτῆ- ἀπὸ ἐκθέσεις ἰδεῶν μέχρι copy and paste μέχρι βαριὰ λογοκλοπή. (Δὲν μιλᾶμε κἂν γιὰ τὴν τυποποιημένη μορφὴ/στοίχιση κλπ. ποὺ πρέπει νὰ ἔχει μιὰ ἀκαδημαϊκὴ ἐργασία- ἂς μὴν μεγαλοπιανόμαστε, ἐδῶ δὲν ἔχουμε οὔτε τὰ βασικά). Ἡ δυνατότητα συγγραφῆς μιᾶς καλῆς ἐπιστημονικῆς ἐργασίας καὶ τῆς σωστῆς παρουσίασης ἑνὸς ἐπιστημονικοῦ ζητήματος ἀποτελοῦν βασικὲς προϋποθέσεις τοῦ πρώτου πτυχίου. Ὅμως, ὁ ἕλληνας φοιτητὴς λαμβάνει πτυχίο χωρὶς νὰ μπορεῖ κατ’ ἀνάγκην νὰ ἀνταποκριθεῖ μὲ πραγματικὴ ἐπάρκεια ἔστω σ’ αὐτὰ τὰ στοιχειώδη. Καὶ πάλι, τὰ ἑλλαδικὰ ΑΕΙ λειτουργοῦν σὰν τριτοβάθμια σχολεῖα- πάντως, ὄχι ὡς πανεπιστήμια.

vii. Λογοκλοπή.

Ἕνα ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα προβλήματα τοῦ ἑλλαδικοῦ πανεπιστημίου. Τὴν διαπράττουν οἱ προπτυχιακοὶ φοιτητὲς στὶς λιγοστές τους ἐργασίες. Τὴν διαπράττουν οἱ μεταπτυχιακοὶ φοιτητές. Οἱ διδακτορικοί. Τὴν διαπράττουν ἀπροσχημάτιστα οἱ ἴδιοι οἱ καθηγητές, στὰ πονήματα ποὺ καταθέτουν σὲ ἄλλους καθηγητὲς γιὰ τὴν ἐξέλιξή τους σὲ ἀνώτερες βαθμίδες! Γνωρίζω περίπτωση ὅπου τὸ ἵδρυμα ἔλαβε γνώση τῆς ἄγριας λογοκλοπῆς (ὁλόκληρη ἡ μονογραφία ἦταν μετάφραση ξένου συγγράμματος), ἐπέπληξε τὸν καθηγητῆ, ὁ ὁποῖος... ἄλλαξε τὴ σειρὰ στὰ κεφάλαια τοῦ μεταφρασμένου βιβλίου, τὸ κατέθεσε ξανὰ καὶ ἐξελίχθηκε στὴν ἑπόμενη βαθμίδα! Σήμερα εἶναι καθηγητὴς πρώτης βαθμίδας καὶ ὀφφικιάλιος στὸ ἵδρυμά του.

Ἕνα ζήτημα εἶναι αὐτὸ ποὺ ἀναφέρθηκε παραπάνω: οἱ φοιτητὲς δὲν διδάσκονται ποτὲ πῶς ἀκριβῶς γράφουμε μιὰν ἀκαδημαϊκὴ ἐργασία. Βέβαια, σίγουρα διαισθάνονται ὅτι κάτι δὲν πάει καλὰ ὅταν κάνουν copy and paste ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ wikipedia, ἀφήνοντας τὰ λὶνκς ὡς ἔχουν (παντελῶς ἱλαροτραγικὸ)- παράλληλα ὅμως, ἀπ’ ὅτι φαίνεται δὲν ξέρουν πραγματικὰ οὔτε τί ΠΡΕΠΕΙ νὰ κάνουν οὔτε τί πρέπει νὰ ΜΗΝ κάνουν! Ὁ κυριώτερος παράγοντας βέβαια εἶναι ἡ ἀτιμωρησία. Ἔχω πιάσει μὲ τὰ χέρια μου τρεῖς ἐργασίες τριῶν διαφορετικῶν φοιτητριῶν, στὸ ἴδιο ἑξάμηνο καὶ στὸ ἴδιο μάθημα, οἱ ὁποῖες ἦταν ἡ μία φωτοτυπικὴ (!) ἀνατύπωση τῆς ἄλλης μὲ διαφορετικὸ ἐξώφυλλο. Ὁ καθηγητὴς βαθμολόγησε καὶ τὶς τρεῖς μὲ 9/10. Ὁ καθηγητὴς αὐτὸς κατέχει σήμερα ὑψηλότατο διοικητικὸ ἀξίωμα στὸ ἵδρυμα. Τὸ βασικώτερο ποὺ θὰ σκεφτεῖ ὁ φοιτητής: ἐδῶ τὸ κάνουν οἱ καθηγητές, ἐγὼ δὲν θὰ τὸ κάνω; 

Στὴν ἴδια κατηγορία ἀνήκουν οἱ πληρωμένες ἐργασίες. Τὸ συναφὲς παραεμπόριο ἀνθεῖ: ἑταιριοῦλες «βοήθειας σὲ φοιτητὲς» ἢ καὶ ἰδιῶτες ἀναλαμβάνουν ἔναντι ἁδρᾶς ἀμοιβῆς τῆ συγγραφὴ ἐργασιῶν, διπλωματικῶν ἐργασιῶν καὶ διδακτορικῶν ἐργασιῶν. Τὸ διδακτορικό σου, δηλαδὴ τὸ ἐφαλτήριο γιὰ ἐνδεχόμενη ἀκαδημαϊκὴ καριέρα, μπορεῖ καὶ νὰ τὸ ἔχει γράψει ἄλλος- συνήθως, κανεὶς δὲν παίρνει χαμπάρι τίποτε....

viii. Αφύσικη μαζικότητα καὶ ἐπαγγελία ἐπαγγέλματος.

Ὁ κύριος μὲ τὸ ζιβάγκο, τὶς πολλὲς συζύγους καὶ τὶς ἀμερικανικὲς συντακτικὲς δομὲς τό’πε καὶ τό’κανε. Ἔμπασε σκανφαλωδῶς πολλὰ ἀπὸ τὰ βλαστάρια τῆς ἑλλαδικῆς κοινωνίας στὸ πανεπιστήμιο. Πόσοι ἀπὸ τοὺς ἀποφοίτους τῆς γερμανικῆς δευτεροβάθμιας δύνανται νὰ μποῦν στὸ πανεπιστήμιο; 35%. Στὴν Ἑλλάδα; Ἂς τὸ ἀφήσουμε καλύτερα- μὴν ξεχνάμε, ἐδῶ θεωρήθηκε ἀντιδημοκρατικὸ τὸ νὰ μὴν μπαίνεις σὲ πανεπιστήμιο μὲ βαθμὸ κάτω ἀπὸ τὴ βάση... 

α) πολλοὶ φοιτητὲς.

Εἶναι ἁπλό: τμήματα μὲ 500+ φοιτητὲς στὸ ἀμφιθέατρο (φιλολογία Ἀθήνας) δὲν μποροῦν νὰ λειτουργήσουν ἀκαδημαϊκά. Τελεία. (Ἐν τῷ μεταξύ, οἱ ἐγγεγραμμένοι εἶναι ἄλλοι τόσοι κι ἄλλοι τόσοι κι ἄλλοι τόσοι...)

β) πολλὰ πανεπιστήμια.

Ἀρκετὰ ΑΕΙ καὶ κυρίως πάμπολλα ΤΕΙ δημιουργήθηκαν γιὰ νὰ ἱκανοποιήσουν συμφέροντα ἄλλα ἀπὸ τὶς ἀνάγκες τῆς τριτοβάθμιας ἐκπαίδευσης, ὅπως γνωρίζουμε ὅλοι. Πάλι τελεία.

γ) ὄχι ἐπιστήμη, ἀλλὰ ἐπαγγελματικὴ ἀποκατάσταση.

Οὐσιαστικά, τὸ πτυχίο νοηματοδοτεῖται στὴν Ἑλλάδα ὡς κλειδὶ ἐπαγγελματικῆς ἀποκατάστασης, ὄχι ὡς τεκμήριο ἐπιστημονικῆς ἰδιότητας. Κάτι ποὺ φυσικὰ συναντᾶ ἐκπληκτικὴ ἀποτυχία, ἀφοῦ ὅλοι αὐτοὶ οἱ ἀπόφοιτοι πανεπιστημιακῶν σχολῶν εἶναι ριζικὰ μὴ ἀπορροφήσιμοι. Ἦταν μία ὑπόσχεση τοῦ πολιτικοῦ συστήματος στοὺς γονεῖς-ψηφοφόρους, μιὰ ἐπαγγελία, ὅτι τὰ παιδιά τους θὰ βροῦν σίγουρο ἐπάγγελμα καὶ δὴ deluxe. Τέρμα τὰ τεχνικὰ ἐπαγγέλματα, ἡ μικροεμπορία, ἡ ρετσινιὰ τοῦ χωριάτη ποὺ ἦρθε στὸ ἄστυ: τὸ παιδί μας θὰ γίνει γιατρός, δικηγόρος, πολιτικὸς μηχανικός, θὰ σπουδάσει καὶ μπῆζνες ἀντμινιστρέησον. Δὲν τὰ καταφέρνει; Ἀς μπεῖ σὲ μιὰ σχολή, ὅποια νά’ναι- μὴ μείνει τὸ παιδὶ ἐκτὸς πανεπιστημίου (ἐδῶ ἔχει μείνει τὸ ἴδιο τὸ πανεπιστήμιο ἐκτὸς πανεπιστημίου...). Αὐτὸ τὸ ψέμα πρέπει νὰ πάψει νὰ ὐφίσταται. Ὅταν λοιπὸν τὸ πανεπιστημιακὸ ἵδρυμα προσανατολίζεται στὸ νὰ δώσει ἕνα πτυχίο-κουπόνι ἐπαγγελματικῆς ἀποκατάστασης σὲ ἕνα κάρο ἀνθρώπους ἀντὶ γιὰ νὰ μυήσει ὅσους καὶ θέλουν καὶ μποροῦν σὲ μιὰ συγκεκριμένη ἐπιστήμη (ἐδῶ οἱ δυτικοευρωπαῖοι χρησιμοποιοῦν τὴ λέξη πειθαρχία: discipline, Disziplin) περιμένετε νὰ εἶναι τοῦτο τὸ πρᾶμα τῆς προκοπῆς; 

ix. Απαξίωση τίτλων σπουδῶν.

Προφανῶς, ὅλα τὰ παραπάνω δὲν μποροῦν νὰ ὁδηγήσουν σὲ ἕνα πτυχίο μὲ ἀξία, ἐπαγγελματικὴ ἢ ἐπιστημονική. Νὰ τὸ ποῦμε κι ἔτσι: εἶστε ἐργοδότης στὴν Εύρώπη, καὶ ψάχνετε κάποιον μὲ διδακτορικό. Γνωρίζετε ὅτι τὸ διδακτορικὸ ἀπὸ κάποιο εὐρωπαϊκὸ πανεπιστήμιο διασφαλίζει κάποιες πολὺ συγκεκριμένες ἱκανότητες καὶ δυνατότητες τοῦ φορέα του: τὴν δυνατότητα γιὰ βαθιά, αὐτοτελῆ, πρωτότυπη ἔρευνα, τὴν πειθαρχία γιὰ κάτι τέτοιο, τὶς γνώσεις ποὺ προηγοῦνται κλπ. Καὶ ξαφνικὰ ἐμφανίζεται μπροστά σας ὁ Ἕλληνας. Ἔχει διδακτορικό. Μπορεῖ νὰ τὸ κέρδισε μὲ τὸ σπαθί του, καὶ νά’ναι ἄξιος. Μπορεῖ νὰ τὸ κέρδισε μὲ τὸ σπαθί του, ἀλλὰ τὰ κριτήρια μὲ τὰ ὁποία κρίθηκε νὰ ἦταν σαφῶς χαμηλότερα. Μπορεῖ περίπου νὰ τοῦ δωρίστηκε, ἐπειδὴ εἶχε καριέρα σὲ πολιτικὴ νεολαία ἢ ἐπειδὴ ἦταν βαστάζος τοῦ καθηγητῆ. Καὶ μπορεῖ, ἐντελῶς ἁπλά, νὰ νοίκιασε κάποιον νὰ τοῦ τὸ γράψει. Ἔχετε τὸ χρόνο ἢ τὴν διάθεση νὰ διαπιστώσετε σὲ ποιά ἀπὸ τὶς τέσσερις κατηγορίες ἀνήκει; Θὰ τὸ διακινδυνεύατε; Ὄχι- ἁπλῶς θὰ παρατούσατε τὸν Ἕλληνα καὶ θὰ ἁρπάζατε ἕναν Γάλλο, ὁ ὁποῖος ἀφ’ ἧς στιγμῆς ἔχει διδακτορικὸ ἀνήκει στὴν πρώτη κατηγορία. 

Αὐτὸ εἶναι τὸ ἑλληνικὸ πτυχίο. Χαρτάκια τῆς monopoly. Γιατί ποτὲ δὲν μπορεῖς νὰ ξέρεις, καὶ σπανίως ἔχεις διάθεση νὰ μάθεις. Ρητορικὸ ἐρώτημα: Τέτοιο πανεπιστήμιο θέλουμε;

Νὰ σημειωθεῖ κάτι βασικό: κανένα ἀπὸ τὰ παραπάνω μνημονευθέντα προβλήματα δὲν προκύπτει λόγῳ ὑποχρηματοδότησης. Τὸ πρόβλημα τῶν πανεπιστημίων δὲν εἶναι τὰ ἐλλιπῆ κονδύλια, οὔτε κατὰ διάνοια. Ἁπλῶς, κάποιοι περὶ ἄλλα τυρβάζουν...

Τώρα γιὰ τὸ τέλος, ἂς ἀναλογιστοῦμε τὴν ἀλληλεγγύη τῆς κοινωνίας, τῆς λεγόμενης κοινῆς γνώμης, στὸν ἀνένδοτο ἀγώνα πανεπιστημιακῶν δασκάλων, συγκλήτων, πρυτάνεων, φοιτητῶν ποὺ θὰ ἀκολουθήσει μετὰ τὴν ὑπερψήφιση τοῦ νομοσχεδίου. Μηδενική. Οἱ σκανδαλώδεις σὲ ἔκταση -σὲ σχέση μὲ τὴν ἀπολύτως ἀμυδρὴ δριμύτητα τῶν προτεινομένων ἀλλαγῶν- φοιτητικὲς κινητοποιήσεις καὶ καταλήψεις τοῦ 2006/07 ἐπὶ Γιαννάκου (κάθε Πέμπτη πορεία μὲ κλειστὸ τὸ κέντρο, ὅλη τὴ χρονιὰ) κούρασαν τὴν ἑλληνικὴ κοινωνία. Ἡ μετὰ τὸ ’73 ἁγιοποίηση τῶν φοιτητῶν, ὅ,τι κι ἂν κάνουνε-ὅ,τι κι ἂν ποῦνε, κόπασε λόγῳ κοπώσεως. Συνδυάστε το αὐτὸ μὲ τὸν τότε (2006/07) λόγο τῆς ΠΟΣΔΕΠ, τοῦ συνδικαλιστικοῦ ὀργάνου τῶν μελῶν ΔΕΠ, ποὺ ἔκανε κάθε σοβαρὸ πανεπιστημιακὸ νὰ ντρέπεται καὶ κάθε πολίτη νὰ διερωτᾶται πῶς καὶ δὲν ὑπάρχει διαφορὰ στὸν λόγο ἀλλὰ καὶ στὶς φυσιογνωμίες τῶν συνδικαλιστῶν πανεπιστημιακῶν καὶ τῶν συνδικαλιστῶν λαχαναγοριτῶν, καὶ διαπιστώνετε ἀμέσως τὸ γιατὶ τῆς κοινωνίας δὲν θὰ τῆς καεὶ καρφὶ μὲ τὸν μεγαλειώδη ἀγώνα τῆς σπουδάζουσας νεολαίας καὶ τῆς διδάσκουσας κομματοπαλιοπαρέας. Ἐπίσης, ὁ μέσος Ἕλληνας ἔχει σήμερα, στοὺς καιροὺς τοῦ Μνημονίου καὶ τοῦ Προέδρου τῆς Σοσιαλιστικῆς Διεθνοῦς, πολὺ σημαντικώτερα καὶ ἀμεσώτερα προβλήματα νὰ ἀσχοληθεῖ. Ὡς ἐκ τούτου, βάζω στοίχημα καὶ θὰ μὲ θυμηθεῖτε, οἱ θιγόμενοι ἀπὸ τὸ νομοσχέδιο παντοειδεῖς βολεμένοι τῶν πανεπιστημίων θὰ ξεσηκωθοῦν φυσικὰ γιὰ τὴν τιμὴ τῶν ὅπλων καὶ θὰ κλείσουν καὶ καμιὰ σχολή, ἐνδεχομένως ὣς καὶ γιὰ περισσότερο ἀπὸ ἕναν μήνα ἂν τὰ καταφέρουν, ἀλλὰ μέχρις ἐκεῖ. Καλῶς ἢ κακῶς, ὅλοι τοὺς ἔχουν πλέον πανηγυρικὰ γραμμένους.

Πηγή: www.antifono.gr