Διαπιστώνεται δομική αντιστοιχία μεταξύ του τρόπου υπάρξεως και λειτουργίας του κεφαλαίου και της ψυχοδιανοητικής δομής των ατόμων, τα οποία υφίστανται το ψυχικό του αποτύπωμα, διαπνεόμενα από κίνητρα διαποτισμένα με τις αξιακές του απορροές. Έτσι, όπως το κεφαλαίο έχει τρόπον υπάρξεως και σκοπό το συνεχές του ξεπέρασμα, ήτοι την τρέχουσα ανοδική συσσώρευση με τη συνεχή παραγωγή υπεραξίας, έτσι και το άτομο υπόκειται στις επιταγές της συνεχούς αυτοϋπερβασεως ως προς την παραγωγικότητα και γενικά την εργαλειακή του χρησιμότητα, για να μπορεί και τελικά να δικαιούται να υπάρχει, ακολουθώντας τους αναβαθμούς της συσσώρευσης και τη λογική των μεγιστοποιήσεων.
Όπως λοιπόν το κεφάλαιο αποβλέπει στη συνεχή αύξηση του κέρδους − της «προστιθέμενης αξίας» − έτσι και το άτομο επιδιώκει συνεχή κτητικότητα και αύξηση της απολαυστικής δυνητικότητος, πολλαπλώς εκφρασμένης σαν αποκόμιση υπεραξίας εφ’ όλης της ύλης: σεξουαλικής, επικοινωνιακής, εξουσιαστικής και φυσικά χρηματικής. Η αδιάπτωτη πλειονοθηρική τάση του κεφαλαίου περνάει στον χαρακτήρα του ατόμου ως γρηγορούσα πλεονεξία, που ευκαιρίας δοθείσης (όπως λ.χ. στην περίοδο της χρηματιστηριακής ευφορίας), εκδηλώνεται ως απληστία ακατάσχετη, και οι άνθρωποι νοιώθουν φτωχοί ακριβώς επειδή ονειρεύονται πλούτη.
Αυτή βέβαια η πλεονεξία δεν είναι καθόλου καινούργια. Το καινούργιο σήμερα βρίσκεται στο ότι, βοηθουσών των νέων μορφών γρήγορου κέρδους δια του «αυτοαναπαραγόμενου χρήματος», απλώνεται μολυσματικά σε μεγάλες πλέον μάζες ανθρώπων, γνωρίζοντας ποικιλότητα μορφωμάτων και εκφάνσεων κτητικότητος· και αφ’ ετέρου προτείνεται/διαφημίζεται κυνικά, απερίφραστα και άνευ προσχημάτων, σαν θετικότητα και προτέρημα. Η διαφήμιση αυτή δεν απευθύνεται στο λογικό αλλά κατ’ ευθείαν στα άλογα στοιχεία του ψυχισμού, κι αυτό που ένα ηθικοκοινωνικόν ‘‘συνειδός’’ καταχωνιάζει ή περιορίζει, τώρα παραμερίζει φραγμούς και προσχήματα, απενοχοποιώντας το κέρδος και καθιστώντας την πλειονοκτησία προσόν και αρετή.
Έτσι η πλεονεξία στην ψυχή των ανθρώπων θα έλεγε κανείς ότι ακολουθεί κατά πόδας τη λειτουργικότητα του κεφαλαίου και παράγει μια αίσθηση συνεχούς ανικανοποίητου εν σχέσει προς ένα κέρδος που χωρίς ακριβώς να είναι στατικό, συμβαίνει απλώς να ανανεώνεται αλλά δίχως να «αυθυπερβαίνεται». Όπως δηλαδή το κεφάλαιο δεν ανέχεται έλλειμμα στην εκάστοτε αύξηση του κέρδους, και κάθε διαφυγόν κέρδος θεωρείται απώλεια, έτσι και τα άτομα, όπως τα είδαμε λ.χ. ως νεοφώτιστους χρηματιστηριακούς κερδοσκόπους σε κατάσταση αμόκ τό 1999, δεν μπορούσαν να ανεχθούν μείωση των ήδη πραγματοποιημένων κερδών τους. Και παρουσιάστηκε το φαινόμενο ανθρώπων κερδισμένων, που αντί να χαίρονται για τα ήδη αποκομισθέντα κέρδη − τα οποία μπορεί να ήταν πολλαπλάσια της αρχικής «επενδύσεως», σχεδόν εκ του μη όντος − αντίθετα εθλίβονταν κατάκαρδα για τα επιπλέον κέρδη που διέφυγαν, επειδή επούλησαν πρόωρα (όταν οι μετοχές συνέχισαν να ανεβαίνουν) ή για τα ελαφρώς μειωμένα − από δεκαπλάσια λ.χ. σε οκταπλάσια − διότι επούλησαν καθυστερημένα (όταν οι μετοχές είχαν ήδη αρχίσει νά πέφτουν).
Η περίπτωση των περισσότερων «εγκλωβισμένων» οφείλεται ακριβώς στο ότι η απληστία τους εν όψει του πρωτόγνωρου άκοπου κέρδους τους έκανε αφ’ ενός να θέλουν ολοένα και περισσότερα, αφ’ ετέρου, όταν άρχισε η πτώση, οπότε οι «επενδυτές» θα μπορούσαν κάλλιστα να αποσυρθούν όντας πάντα κερδισμένοι, να παραμείνουν προσδοκώντας εναγωνίως να ξαναφτάσουν στο ύψος των προηγούμενων κερδών: Από τη στιγμή που σε μιά φάση είχαν κερδίσει 20 εκατομμύρια, τους ήταν πολύ οδυνηρό να πέσουν στα 15, έστω κι αν η δική τους αρχική εισφορά ήταν υποπολλαπλάσια. Συνέχισαν λοιπόν και τα έχασαν όλα. Το σύστημα μπορεί να παρέχει τό ψυχικό αποτύπωμα των κινήτρων και σημασιών του, άλλα δεν προσφέρει αυτομάτως και την εργαλειακή λογική για να επιπλεύσει κανείς απέναντι στον ανορθολογισμό του.
Πηγή: Πρώτη διαδικτυακή ανάρτηση: Αντίφωνο, από το βιβλίο «Η κοινωνία της ορθοπεταλιάς», εκδ. Αρμός, 2004, σελ. 223-226.
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Όλα τα σχόλια θα εμφανίζονται μετά την έγκρισή τους από τους διαχειριστές του ιστολογίου.
Σχόλια υβριστικά, συκοφαντικά, ειρωνικά, υποτιμητικά, μειωτικά και απαξιωτικά ή σχόλια χυδαία, σεξιστικά, ρατσιστικά και θρησκευτικού μίσους, σχόλια με μηνύματα που δεν καταλαβαίνουμε, ονομαστικές αναφορές σε απλούς πολίτες και προβοκατόρικα ή σχόλια που δεν έχουν σχέση με τη παραπάνω ανάρτηση, ΔΕΝ θα δημοσιεύονται.
Επίσης ΔΕΝ θα δημοσιεύονται σχόλια που δείχνουν φανερά ότι ο σχολιαστής δεν γνωρίζει καν το θέμα που σχολιάζει, έχει φανερά πλήρη άγνοια για το αντικείμενο της ανάρτησης και απλώς σχολιάζει για να δει το σχόλιο του να δημοσιεύεται και να αισθανθεί ο ίδιος ικανοποίηση.
Τα σχόλια και τα κείμενα των αναγνωστών εκφράζουν τους ίδιους και δεν υιοθετούνται κατά ανάγκη από το παρόν ιστολόγιο.
Παρακαλούμε τους αναγνώστες μας να διατυπώνουν τα σχόλια τους με κόσμιο τρόπο για να δημοσιευτούν.
Η Ελληνική γλώσσα είναι πολύ πλούσια για να πούμε αυτό που θέλουμε και να ασκήσουμε την κριτική μας, αποφεύγοντας όλα τα πιο πάνω που αναφέρονται.
Εάν παρ' όλα αυτά κάποιος θεωρεί ότι θίγεται από ανάρτηση ή σχόλιο στο Blog, καλείται να επικοινωνήσει μαζί μας μέσω του e-mail προς αποκατάσταση.