Περί σύγχρονης πολιτικής.

Του Νίκου Ναούμη.

Πολιτικός επιστήμονας.

Δημοτικός σύμβουλος Ξηρομέρου.

Είναι, θεωρώ, πρωτίστως σημαντικό να καθορίζει κανείς τον τρόπο του «πολιτεύεσθαι».

Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν κοινές αρχές που ισχύουν από την αρχαιότητα ήδη, θεωρώ ότι η σύγχρονη εποχή έχει αναδείξει νέους προβληματισμούς, έχει όμως υποβαθμίσει ακόμη και αυτονόητα διδάγματα, κάτι που προφανώς έχει υποβιβάσει την ίδια την αξία της πολιτικής δραστηριότητας.

Πρώτο βασικό στοιχείο μιας σύγχρονης πολιτικής σταδιοδρομίας είναι η – πάντα αναπόφευκτη και αναγκαία – ρητορική δεινότητα, η ικανότητα του λόγου. Ο λόγος δεν είναι ανούσιος στην πολιτική. Διά του λόγου επιτυγχάνεται η σωστή δράση, τουλάχιστον στα δημοκρατικά πολιτεύματα. Δεν αντικρούει ο λόγος την πράξη, αντίθετα την υποκινεί δια της πειθούς, διότι στη δημοκρατία δεν ισχύει, ούτε πρέπει να ισχύει, το μότο «ο λόγος του ισχυρότερου είναι ο επικρατέστερος». Η μοναδική ισχύς μας στη δημοκρατία είναι η δύναμη του λόγου μας. Αυτήν ο πολίτης εκθειάζει, σ’ αυτή δίνει βάση για το τι μέλει πράττεσθαι. Διαφορετικά, επικρατούν συνθήκες ολοκληρωτικών καθεστώτων, βίας, προπαγάνδας.
Φρονώ ότι η σημερινή πολιτική έχει υποβαθμίσει σε μεγάλο βαθμό το πείθεσθαι, διότι η ίδια η δημοκρατία έχει συμπτώματα παρακμής, έχει μετατραπεί, τρόπω τινά, σε ιδιότυπη ολιγαρχία. Τα τελευταία γεγονότα το έχουν αποδείξει, δυστυχώς, περίτρανα: Οι αποφάσεις παίρνονται ερήμην του λαού, οι προεκλογικές υποσχέσεις είναι μεστές από ψευδολογίες και περιττές φιοριτούρες, συνθήματα και «sound bites», που δεν προσεγγίζουν στο ελάχιστο την έννοια της λέξης «πειθώ». Όμως, ο ελληνικός πολιτισμός δόξασε το λόγο, ανήγαγε την πειθώ σε κυρίαρχο προτέρημα. Η ελληνική γλώσσα είναι τόσο πλούσια, ακριβώς διότι θεώρησε το λόγο ως στοιχείο πολιτισμικής ανωτερότητας, αντιπαραβάλλοντας αυτόν με την τυφλή βία και την απόλυτη υποταγή. Τουτέστιν, λόγος ίσον ελευθερία σκέψης και δράσης. Πολιτική δίχως αυτόν είναι πολιτική χαμηλής ποιότητας, είναι πολιτική που δεν ανήκει στη δημοκρατία.

Δεύτερο στοιχείο, ειδικότερα στην ελληνική πραγματικότητα, είναι η σύνδεση της πολιτικής δραστηριότητας με την αγάπη για την πατρίδα. Ο πατριωτισμός δεν αποτελεί αναχρονιστικό ή ακραίο στοιχείο. Αντιθέτως, είναι διαχρονικότατο και στενά συνδεδεμένο με τον ουσιαστικό και επωφελή τρόπο πολιτικής δράσης.
Όποιος δεν αγαπά την πατρίδα του, δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να την υπηρετήσει από θέσεις εξουσίας. Η ανάπτυξη ενός σύγχρονου κράτους περνά πάντα μέσα από την αγάπη για την πατρίδα. Δεν είναι ανάγκη να είμαστε σωβινιστές. Τα άκρα οδηγούν πάντοτε σε αντίστοιχα ακραίες πράξεις. Είναι ανάγκη όμως να είμαστε πατριώτες. Όποτε η Ελλάδα κατόρθωσε να σηματοδοτήσει τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων, αλλά και της Ευρώπης, το έκανε επειδή είχε στο τιμόνι της ηγέτες με πατριωτικό φρόνημα. Όποτε η Ελλάδα αναπτύχθηκε, όχι μόνο οικονομικά ή στρατιωτικά αλλά και πολιτισμικά, συνέβη όταν σπουδαίοι άνθρωποι έβαζαν πρώτα απ’ όλα εκείνη κι ύστερα τα προσωπικά τους συμφέροντα. Εννοείται, δε ότι σε καμία περίπτωση τέτοιοι ηγέτες δεν έσκυψαν το κεφάλι σε ξένες δυνάμεις, ούτε υποδούλωσαν ή έβλαψαν με τη θέλησή τους τη χώρα. Μπορεί σήμερα να ακούμε ότι τέτοιοι ηγέτες εξέλιπαν. Προσωπικά δεν το πιστεύω. Αντίθετα, φρονώ ότι πολλοί είναι αυτοί που θέλουν να μας κάνουν να πιστεύουμε κάτι τέτοιο. Υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που η πολιτική τους δράση είναι στενά συνδεδεμένη με την ευημερία της πατρίδας μας. Μπορεί να μην τους δίνεται ο λόγος συχνά, μπορεί οι ίδιοι να μη θέλουν να απαξιώνουν το πατριωτικό τους φρόνημα με γελοίους διαξιφισμούς στα ακόμη πιο γελοία ΜΜΕ. Υπάρχουν, όμως. Κι είναι στο χέρι όλων μας να τους αναδεικνύουμε. Στη δημοκρατία όλες οι απόψεις έχουν δύναμη. Αρκεί να πιστεύουμε πρώτα απ’ όλα εμείς, οι πολίτες, στη δύναμη αυτή. Η πιο δυνατή άποψη σε μια δημοκρατία είναι πάντα η αγάπη για την πατρίδα.

Τρίτο στοιχείο είναι ο απόλυτος διαχωρισμός της πολιτικής ζωής σε στεγανά ιδεολογικά και «πτέρυγες»: δεξιές, κεντρώες, αριστερές. Οπωσδήποτε, ιδεολογικές διαφοροποιήσεις υπήρχαν, υπάρχουν και πάντα θα υπάρχουν. Δεν είμαι απ’ αυτούς που πιστεύουν πως η ιδεολογία πέθανε. Είμαι, όμως απ’ αυτούς που θεωρούν ότι ο απόλυτος διαχωρισμός είναι γελοίος, διχαστικός και απλοϊκός. Η πρώτη υπέρβαση, ειδικότερα στη χώρα μας, οφείλει να είναι αυτή: οι έννοιες στην πολιτική ζωή χαρακτηρίζονται από ρευστότητα και, το σημαντικότερο, ακολουθούν το σύγχρονο τρόπο ζωής. Δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς. Ό, τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στη χώρα μας είναι τρανή απόδειξη του πόσο εύκολα μπορεί κανείς να εκμεταλλευτεί την απόλυτη προσήλωση των απλών ανθρώπων και πολιτών σε συγκεκριμένες ιδεολογίες, για να τους εξαπατήσει.

Η διορατικότητα, η εντιμότητα, η σαφής γνώση των προβλημάτων του λαού, η έλλειψη αλαζονείας, και αρκετά άλλα είναι στοιχεία που οφείλουν υπάρχουν και να διέπουν τον τρόπο πολιτικής δράσης σήμερα. Πολιτικοί που δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν τις γενικότερες συνθήκες, τοπικές και διεθνείς, είναι βέβαιο ότι θα βλάψουν τη χώρα τους με την ανοησία τους και την ανικανότητά τους. Πολιτικοί που δεν είναι έντιμοι, δεν μπορούν ποτέ να είναι πατριώτες, δεν μπορούν ποτέ να υπηρετήσουν την πατρίδα τους. Πολιτικοί που είναι απομακρυσμένοι από τις αγωνίες και τα προβλήματα του λαού, δεν είναι σε θέση να πάρουν τις απαραίτητες αποφάσεις για το καλό αυτού του λαού που εκπροσωπούν. Πολιτικοί αλαζόνες είναι ικανοί μονάχα για να είναι «τραμπούκοι», «τσαμπουκάδες» και «νταβατζήδες» κι όχι για να διοικούν σοβαρά μια χώρα.

Η πολιτική δράση είναι μια δράση που ξεκινά από τα άνω προς τα κάτω. Στη δημοκρατία, όμως είναι αποτελεσματική μονάχα όταν τα κάτω δεν αφήνουν τα άνω ανεξέλεγκτα, μονάχα όταν η συμμετοχή αποτελεί όχι απλώς υποχρέωση, αλλά καθήκον. Και για τούτο, απαιτείται παιδεία πολιτική. Πρώτιστο, λοιπόν χρέος μας, όλων όσων ασχολούμαστε με την πολιτική δράση, είναι να αναπτύξουμε εκείνη την παιδεία που θα ήταν ικανή προς αυτό: να κάνει τους ανθρώπους να επιθυμούν πάρα πολύ να γίνουν τέλειοι πολίτες, να γνωρίζουν άριστα να άρχουν και να άρχονται, πάντα σε συνδυασμό με τη δικαιοσύνη. Κι αν αυτό το είπε ο Πλάτων 2500 χρόνια πριν, εξακολουθεί να ισχύει και σήμερα. Και θα εξακολουθήσει να ισχύει, όσο η ίδια η δημοκρατία θεωρεί πάντα ότι αυτός που δε μετέχει στα κοινά δε θεωρείται φιλήσυχος, αλλά άχρηστος, όπως τόνισε ο Περικλής. Θα εξακολουθήσει να ισχύει, όσο υπάρχει η δημοκρατία.