Αποστόλη Κομπλίτση - Ακαρνάνας - ''Παλιές γραφές''. «Χριστόδουλος Ακαρνάν».

Του Αποστόλη Κομπλίτση - Ακαρνάνας.

Για τον Χριστόδουλο Παμπλέκη πολλές αναφορές υπάρχουν από ιστορικές μαρτυρίες και κείμενα. Έχουν γραφτεί βιβλία τα τελευταία χρόνια που αναφέρονται στη ζωή και τη δράση του Χριστόδουλου του Ακαρνάν, όπως τον αποκαλούσαν. (Ένας από τους ιστορικούς ερευνητές είναι και ο Γιώργος Σ. Μπαρμπαρούσης από το χωριό μας).

Με βάση τις παραπάνω αναφορές θέλω σήμερα να επαναφέρω στη μνήμη σας τον Χριστόδουλο Παμπλέκη, όπως ιστορικά στοιχεία αποτυπώθηκαν στο φύλλο εφημερίδας 9 «Φωνή των Μπαμπινιωτών» το 1982 από τον συγχωριανό μας Γιώργο Στ. Τσακαλογιάννη. Πιστεύω έτσι ότι προσθέτω ακόμη περισσότερες πληροφορίες μέσα από το καλογραμμένο αυτό ποίημα του συγχωριανού μας, ο οποίος διετέλεσε και μέλος του Δ.Σ. του τότε Συλλόγου (από το προσωπικό μου αρχείο).

Χριστόδουλος Ακαρνάν

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΠΑΜΠΛΕΚΗΣ:

Ένας από τους μεγάλους λόγιους της Τουρκοκρατίας που γεννήθηκε στο χωριό μας, αλλά τόσο άγνωστος μεταξύ μας, ήταν ο Χριστόδουλος ο Ακαρνάνας.

Γεννήθηκε το 1733 στην Απάνω Χώρα. Ο πατέρας του λεγόταν Ευστάθιος Παμπλέκης. Φιλομαθής ήρθε κοντά στους δασκάλους της περιοχής και από τους ανώνυμους αυτούς πρωτεργάτες της σοφίας και της αρετής, πληροφορήθηκε σημαντικά για τα αιώνια προβλήματα και τα μυστικά της σπουδής. Και για τούτο συνέχισε ύστερα με περισσότερη διάθεση τις σπουδές σε άλλους τόπους και κοντά σε άλλους πιο σπουδαίους δασκάλους.

Έτσι, έφτασε στο Άγιον όρος. Οι βιογράφοι τον αναφέρουν σαν Χριστόδουλο Ακαρνάνα και γεννημένο σε κάποιο χωριό του Ξηρομέρου. Ο συγχωριανός μας Δημ.Τζούβαλης αναφέρει στο τόσο πολύτιμο για το χωριό μας χρονικό του: «Τόρφαν (ο) τστάθι παμπλέκ ο χσστόδολος απτναπάνω χόρα ανπσιόσ τζτέφο γατζί πίε σταγιόροσ σκολιό κέγινε μεγάλοσ άνθρωποσ».

Στο Άγιο Όρος μπήκε στην Αθωνιάδα Σχολή μαθητής του ξακουστού Ευγενίου Βουλγάρεως. Κοντά του ο Χριστόδουλος έμαθε πολλά πράγματα και μιμήθηκε στα μυστικά της ακτότητας σοφίας καθώς αυτά του αποκαλύφθηκαν από τον θεόπνευστο δάσκαλο του. Αργότερα με τα εφόδια αυτά της σοφίας αλλά και με τον ενάρετο χαρακτήρα του ο Χριστόδουλος ήρθε στη Βιέννη, όπου τον προσκάλεσαν σαν δάσκαλο στο σχολείο της Ελληνικής κοινότητας.

Δίδαξε για κάμποσο καιρό εδώ και ύστερα έφυγε στη Λειψία. Στην πόλη τούτη που ήταν μεγάλο κέντρο σπουδών ο Χριστόδουλος αφοσιώθηκε στη μελέτη της φιλοσοφίας και στη συγγραφή. Ακόμη δίδασκε και δω μερικούς νέους τα Ελληνικά γράμματα. Ήταν τον καιρό που τα διδάγματα του Γαλλικού διαφωτισμού εισχωρούσαν βαθιά στην Ευρωπαική κοινωνία.

Ο φιλομαθής Χριστόδουλος ζητώντας με πάθος να βρει τη λύση των φιλοσοφικών ερωτηματικών βρήκε στα διδάγματα αυτά κάποια λύτρωση και υπέστη βαθιά την επήρεια τους. Σε λίγο έγινε κήρυκας των υλιστικών ιδεών για τη θρησκεία και εξέδωσε το 1793 σύγγραμμα στη Λειψία στο οποίο εξέθετε τις ιδέες αυτές. Το σύγγραμμα αυτό επιγραφόταν: «Απάντησις ανωνύμου προς του αυτού άφρονας κατηγόρους επονομασθείσα περί Θεοκρατείας ότι απας ο λόγος περί τούτων στρέφει».

Τούτο έδωσε αφορμή και η Μεγάλη Εκκλησία, που από καιρό είχε πληροφορηθεί την παραπλάνηση του Χριστοδούλου, τον κήρυξε άθεο και αιρετικό. Και σαν τέτοιο ο Πατριάρχης Νεόφυτος ο Ζ’ τον αφόρισε και τον έβγαλε από την μάνδρα του Χριστιανικού του ορθόδοξου ποιμνίου.

Ένας άλλος λόγιος Έλληνας ο Γοβδέλας ο Ραψανιώτης επετέθηκε κατά των αιρετικών ιδεών του Χριστόδουλου και με ανώνυμο έργο του που εξέδωσε στη Βουδαπέστη το 1800. Με αυτό το έργο του ο Γοβδέλας εξύβρισε κατά σκαιό τρόπο και απρεπώς τον Χριστόδουλο και επισωρεύσας σειρά ύβρεων, διέσυρε βάναυσα έναν επίσημο του έθνους μας λόγιο, μη σεβόμενος τον υπό την πλάκα του τάφα κοιμώμενο Χριστόδουλο, ο οποίος αν ζούσε, θα μπορούσε κατάλληλα να αναμετρηθεί με τον υβριστή του, γιατί εν τω μεταξύ είχε πεθάνει στη Λειψία, το 1793.

Πάρα ταύτα ο Χριστόδουλος ήταν ένας από τους πιο μεγάλους λόγιους του Γένους σε εκείνη την εποχή. Η παραπλάνηση του ήταν απότοκος της μεγάλης του φιλοσοφικής ανησυχίας και της ελεύθερης σκέψης του. Φυσικά ο δυνατός άνεμος των επαναστατικών ιδεών της εποχής εκείνης επόμενο ήταν να παρασύρει μια τέτοιου είδους ιδιοσυγκρασία.

Πολλούς τότε παρέσυρε ο θριαμβεύων χείμαρρος της Γαλλικής επανάστασης και πολλές καρδιές νεωτεριστών συμπαθούσες υπέρ των κηρυχθείσων νέων ιδεών είδαν και τις θρησκευτικές εκείνες αλογίες κάτω από το πρίσμα ακαταλόγιστου ενθουσιασμού.

Τέτοιος έγινε και ο Χριστόδουλος, άνδρας διακρινόμενος περισσότερο από τους συγχρόνους του, για την ευρυμάθεια του και την Ελληνική του μόρφωση. Και πολλοί από τους σπουδαίους και τους λόγιους του καιρού δικαιολογούσαν το σφάλμα τούτο του Χριστόδουλου.

Ο Ζαβείρας λέγει ότι διατριβών στη Λειψία είδε στο δάσος του Ροζεντάλ σε μία πλατεία, μεμονωμένο το μνήμα του Χριστόδουλου, όπου ανέγνωσε της εξής επιγραφή η οποία τέθηκε από τους μαθητές:

«Εντάυθα κείται ο φιλοσοφική σπουδή και τη των όντων θεωρία, τον εαυτού βίον αφοσιώσας λογιώτατος Χριστόδουλος Ευσταθίου ο εξ ΄Ακαρνανίας γεννηθείς μεν τω έτει 1733 θανών δε τω 1793 Αυγούστου 15».

Τα πιο γνωστά συγγράμματα του είναι:

• «Περί φιλοσόφου φιλοσοφίας, φυσικών, μεταφυσικών πνευματικών και θείων», Βιέννη 1786.
• «Αληθής πολιτική», που διαιρείται σε δύο κεφάλαια. Βενετία 1781. Μεταφράστηκε από τη Γαλλική στη δική μας απλή διάλεκτο υπό του Νικολάου Γλυκού.
• «Απάντησις ανωνύμου…….», που αναφέραμε πιο πάνω. Λειψία Σαξονίας.

Είναι τούτο που έδωσε αφορμή εις τον Νεόφυτο Ζ΄ να τον αφορίσει, το δε αφοριστικό μετά σχολίων εξέδωσε στη Βούδα ανωνύμως το 1800 ο Γοβδελάς γράψας και την σατυρική Ακολουθία ετεροφθάλμου και αντιχρίστου Χριστοδούλου του εξ’ Ακαρνανίας, εκδοθείσα το 1793.