Δημοσίευμα στην Εφημερίδα των Συντακτών: Ζητούν άνωθεν παρέμβαση για τις ιχθυοκαλλιέργειες.

Πηγή: https://www.efsyn.gr

Του Τάσου Σαραντή.

14.11.24 | 06:00

Το Πανελλήνιο Δίκτυο για την Προστασία του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος από τις Βιομηχανικές Ιχθυοκαλλιέργειες, ΑΚΤΑΙΑ, απευθύνει έκκληση προς τον ίδιο τον πρωθυπουργό για την αναθεώρηση του ειδικού χωροταξικού πλαισίου που διέπει τις υδατοκαλλιέργειες, ζητώντας αυστηρότερα περιβαλλοντικά πρότυπα και την ενεργή συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών.

Επιστολή στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ζητώντας την άμεση παρέμβασή του για την προστασία των παράκτιων και νησιωτικών περιοχών από την ανεξέλεγκτη εξάπλωση των βιομηχανικών ιχθυοκαλλιεργειών, η οποία απειλεί να υποβαθμίσει το φυσικό περιβάλλον και να διαταράξει την κοινωνική και οικονομική ισορροπία αυτών των ευαίσθητων περιοχών, απηύθυνε η ΑΚΤΑΙΑ, το Πανελλήνιο Δίκτυο για την Προστασία του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος από τις Βιομηχανικές Ιχθυοκαλλιέργειες.

Η επιστολή στηρίζεται σε αξιολογήσεις ανεξάρτητων συμβουλευτικών φορέων, όπως η MacAlister Elliott & Partners (MEP), οι οποίες φέρνουν στο φως σοβαρές ελλείψεις στις υφιστάμενες Στρατηγικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) που συνοδεύουν τα σχέδια αδειοδότησης των ιχθυοκαλλιεργειών.

Οι μελέτες αυτές υπολείπονται δραματικά των διεθνών προτύπων, καλύπτοντας μόνο ένα μικρό ποσοστό των απαιτούμενων προδιαγραφών, με το περιεχόμενό τους να καλύπτει από 9% έως και 34% (κατά περίπτωση) του διεθνώς αποδεκτού περιεχομένου, καθιστώντας τις εντελώς αναξιόπιστες. Τα δε δεδομένα που χρησιμοποιούν έχουν συλλεγεί στην καλύτερη των περιπτώσεων πριν από 9 χρόνια, ενώ έχουμε και δύο περιπτώσεις με δεδομένα 30 ετών.

Κρίσιμα κενά.

Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί η πιο πρόσφατα δημοσιευμένη ΣΜΠΕ, τον Μάιο του 2024, για την περιοχή του Κορινθιακού Κόλπου, που περιλαμβάνει τη Φωκίδα και τη Βοιωτία. Η MEP επισημαίνει ότι τα δεδομένα συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν το 2015, αλλά οι συστάσεις της έκθεσης κυκλοφόρησαν 9 χρόνια αργότερα, χωρίς να έχει γίνει συλλογή επικαιροποιημένων δεδομένων (παρά το γεγονός ότι υπάρχουν υφιστάμενες ιχθυοκαλλιέργειες στην περιοχή, που συνεχίζουν να έχουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις).

Εξάλλου, διαπίστωσε κρίσιμα κενά και αδυναμίες, που έδωσαν στην έκθεση μια από τις χαμηλότερες βαθμολογίες, με μόλις το 11% των δεικτών να έχει καλυφθεί επαρκώς. Επιπλέον, πολλές περιοχές που προορίζονται για ΠΟΑΥ είναι εντός ή κατά μήκος των ορίων Ζώνης Ειδικής Προστασίας NATURA 2000, δηλαδή αποτελούν σημαντικές περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές, για παράδειγμα, οι ΠΟΑΥ Εχινάδων- Αιτωλοακαρνανίας, Αργολίδας-Αρκαδίας-Μεθάνων, Νότιου Ευβοϊκού και του επιβαρυμένου σε επικίνδυνο ήδη σημείο Αμβρακικού κόλπου.

Τα ίδια ισχύουν και στον Νότιο και Βόρειο Ευβοϊκό και στον Δίαυλο των Ωρεών, μια εξ ορισμού κλειστή θάλασσα, η οποία ήδη δέχεται πολλαπλές επιβαρύνσεις. Με το πρόσφατο Προεδρικό Διάταγμα της ιδρυθείσας ΠΟΑΥ, προβλέπεται η κατάληψη 22.700 θαλάσσιων στρεμμάτων από τις ιχθυοκαλλιέργειες (από 967 στρέμματα που είναι σήμερα), κάτι που συνεπάγεται ακόμα μεγαλύτερη επιβάρυνση για μια θάλασσα που ήδη έχει ξεπεράσει όλα τα όρια περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, όπως δείχνουν επιστημονικά δεδομένα.

Τεχνική γνώση.

Από όλες τις ΣΜΠΕ που αξιολογήθηκαν, καμία δεν αντιμετώπισε επαρκώς τις σωρευτικές επιπτώσεις πολλαπλών ιχθυοτροφείων στο περιβάλλον. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Πόρος, όπου βάσει του σχεδίου η ΠΟΑΥ θα δεσμεύσει το 25% της ακτογραμμής, ενώ στα γειτονικά Μέθανα, το 40%, καθιστώντας τον «κλειστό» θαλάσσιο χώρο του Αργοσαρωνικού απαγορευτικό όχι μόνο για τουριστικές δραστηριότητες αλλά και για οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα.

Επίσης, όλα τα διεθνή standards μελετών βιωσιμότητας οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τους και να εμπλέκουν, με μεθοδολογίες διαβούλευσης, τις τοπικές κοινωνίες. Αυτό δεν συνέβη σε καμία από τις υπό εξέταση περιπτώσεις. Ενώ είναι σχεδόν αδύνατον για τις περιοχές που έχουν επιλεγεί να γνωρίζουν πώς να ανταποκριθούν, δεδομένου ότι είτε δεν ενημερώνονται είτε, όταν ενημερώνονται, λόγω της τεχνικής γνώσης που απαιτείται, δεν προλαβαίνουν να αντιδράσουν.

Ακόμη και κοινότητες που έχουν συνειδητοποιήσει τι σχεδιάζεται και αντιτίθενται κατηγορηματικά, όπως ο Πόρος και το Ξηρόμερο, δεν έχουν ακόμη καταφέρει να σταματήσουν τις σχετικές διαδικασίες. Είναι πραγματικά οξύμωρο, αν αναλογιστεί κάνεις ότι αρχικά οι διατάξεις προέβλεπαν, ως κριτήριο για την επιλογή περιοχής χωροθέτησης, τα ιχθυοτροφεία να βρίσκονται μακριά από τουριστικές περιοχές, ενώ ο Πόρος, για παράδειγμα, εντάχθηκε στη σχετική λίστα, παρότι η οικονομία του στη διάρκεια όλου του έτους εξαρτάται κατά 80% από τον τουρισμό.

Οι έλεγχοι.

Η ΑΚΤΑΙΑ απευθύνει έκκληση για την αναθεώρηση του ειδικού χωροταξικού πλαισίου που διέπει τις υδατοκαλλιέργειες, ζητώντας αυστηρότερα περιβαλλοντικά πρότυπα και την ενεργή συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών, ώστε να διασφαλιστεί η προστασία και η ανάδειξη του φυσικού τους πλούτου. Επιπλέον, υπογραμμίζει τη σημασία τακτικών, ανεξάρτητων ελέγχων και την επιβολή υψηλών προτύπων βιωσιμότητας, με στόχο οι βιομηχανικές ιχθυοκαλλιέργειες να λειτουργούν σε ένα πλαίσιο που σέβεται το περιβάλλον και προάγει την κοινωνική συνοχή.

Και προτρέπει την κυβέρνηση να μην προχωρήσει σε ένα σχέδιο που δημιουργήθηκε πριν από 13 και πλέον χρόνια και το οποίο θα έχει δραματικές και δυνητικά μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στο περιβάλλον, τις τοπικές κοινωνίες και την οικονομία.

Σημειώνεται ότι η ΑΚΤΑΙΑ είναι ένα δίκτυο, μία ομάδα πολιτών, οργανώσεων, οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών, επιστημόνων/-ισσών και ατόμων από περισσότερες από 20 κοινότητες σε όλη την Ελλάδα που αγωνίζονται για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από την ανεξέλεγκτη επέκταση των υδατοκαλλιεργειών κυριολεκτικά πάνω στις ελληνικές ακτές.