Ζωντανό, πανέμορφο το Πάσχα στο χωριό, αλλά εμείς «ΜΕΝΟΥΜΕ ΣΠΙΤΙ». Προετοιμασίες από τα παλιά.

Γράφει ο κ. Παναγιώτης Ηλ. Χολής.

Ας πάμε λίγο πίσω και για την ακρίβεια κάποιες δεκαετίες πίσω το χρόνο. Ο τόπος είναι φυσικά το χωριό και να δούμε, όσο μπορούμε βέβαια, πως προετοιμάζονταν τα νοικοκυριά για τον ερχομό της Ανάστασης και της Κυριακής του Πάσχα. Μετά την Κυριακή των Βαΐων, άρχιζαν οι προετοιμασίες.

Από τη Μεγάλη Δευτέρα ξεκίναγαν οι εργασίες καθαρισμού και στολισμού του σπιτιού. Οι περισσότερες αυλές ήταν χωμάτινες ή πλακόστρωτες και η περίφραξη των σπιτιών με ξύλινους πασσάλους και σύρματα ή με ξερολιθιά.

Οι νοικοκυρές σκούπιζαν και έπλεναν τις αυλές, άσπριζαν με ασβέστη του τοίχους των σπιτιών, τις μάντρες, τους τενεκέδες που ήταν γεμάτοι λουλούδια (γεράνια, βασιλικά, γαρδένιες, βιγόνιες) ακόμα και τις πέτρινες πλάκες που πιθανόν να υπήρχαν στις χωμάτινες αυλές.

Έβαφαν μαζί με τους άντρες τα δωμάτια, τα παράθυρα, τις πόρτες και πολύ περισσότερο το δωμάτιο του τζακιού, το οποίο και καθάριζαν καλά και το έκλειναν μέχρι τον επόμενο χειμώνα. Ξέστρωναν τα δωμάτια με τις φλοκάτες, και τα σαίσματα, τα οποία και πήγαιναν στο ποτάμι για πλύσιμο χτυπώντας τα με τον κόπανο. Όλη η οικογένεια μικροί και μεγάλοι βοηθούσαν στις δουλειές και το έκαναν με χαρά και καρτερία, για το μεγάλο γεγονός της Ανάστασης και της Λαμπρής.

Τα σπίτια έλαμπαν και μοσχομύριζαν ασβέστη, οι αυλές και όλο το χωριό προετοιμάζονταν για τη μεγάλη γιορτή.

Κάθε βράδυ πήγαιναν στις αγρυπνίες στην Εκκλησία, όπου οι τότε πιτσιρικάδες είχαν το έθιμο του σύρματος. Ψιλό σύρμα τις κατσαρόλας, στο οποίο έβαζαν φωτιά και στη συνέχεια το έφερναν κυκλικά με το χέρι τους, το σύρμα έβγαζε σπινθήρες (τσίκες) και οι σπινθήρες αυτοί τρομοκρατούσαν τους πιστούς.

Τη Μεγάλη Πέμπτη στα 12 Ευαγγέλια και τη μεγάλη Παρασκευή οι γυναίκες, με μεγάλη συμμετοχή των νεαρών κοριτσιών, στόλιζαν τον Επιτάφιο με λουλούδια από τις αυλές των σπιτιών ή τους αγρούς- τριαντάφυλλα, μυρτιές, δάφνες, αμάραντους και άλλα αγριολούλουδα και το βράδυ στην περιφορά έκαιγαν τον Ιούδα (ένα έθιμο που κρατάει από παλιά έως σήμερα, οι νεολαίοι τις κάθε εποχής φτιάχνουν ένα αχυρένιο ομοίωμα το κρεμάνε έξω από την εκκλησία βάζουν από κάτω Φρύγανα και όταν βγαίνει ο Επιτάφιος, βάζουν φωτιά στα Φρύγανα και μαζί τους καίγεται και ο Ιούδας).

Τη Μεγάλη Πέμπτη οι γυναίκες βάφουν τα κόκκινα αυγά και οι άνδρες πήγαιναν στο λόγγο με το γαϊδουράκι, να κόψουν ξύλα (ξερά σκιζάρια) με το τσεκούρι, για το ψήσιμο του οβελία.

Τη Μεγάλη Παρασκευή δεν γίνονταν καμία εργασία στα χωράφια και γενικότερα αποφεύγονταν όλες οι βαριές δουλειές.

Την ίδια μέρα αλλά και το Μεγάλο Σάββατο οι δρόμοι οδηγούν στο κοιμητήριο, για να καλησπερίσουμε τους αγαπημένους μας, να περιποιηθούμε το «σπίτι τους» και να προσμένουμε και μια δική τους Ανάσταση.

Ο νοικοκύρης έχει ήδη παραγγείλει στο ντόπιο κτηνοτρόφο το αρνί, το οποίο μπορεί και να είναι το αντίτιμο για το λιβαδιάτικο εκτός βέβαια αν υπήρχε οικόσιτο αρνί.

Η προσμονή των ημερών, για τους γονείς περισσότερο, ήταν η επιστροφή των παιδιών τους από τις μεγάλες πόλεις που είχαν μεταναστεύσει. Με αγωνία περιμένανε τα λεωφορεία να αφιχθούν στο χωριό και να σμίξουν οι οικογένειες. Το χωριό γέμιζε από κόσμο το ίδιο και τα καφενεία.

Το Μεγάλο Σάββατο γίνονταν όλες οι ετοιμασίες για την Ανάσταση και το Πάσχα. Έσφαζαν τα αρνιά και καθάριζαν το σουβλί και τις σούβλες για τα κοκορέτσια, έπλεναν τις συκωταριές και ετοίμαζαν τα ξύλα (εκείνα τα χρόνια τα σουβλιά ήταν ξύλινα, πολύ αργότερα ήρθαν τα σιδερένια και τα μοτέρ).

Στα ξύλινα, τα οποία δεν ήταν και πολύ ευθυτενή, το αρνί γυρνούσε με μεγάλη δυσκολία. Το σουβλί γυρίζει με το χέρι και συνήθως την πλήρωνε αυτός που το ψήνει.

Την ίδια μέρα οι γυναίκες έφτιαχναν το ψωμί της Λαμπρής, το λαμπρόψωμο, ζήμωναν το καρβέλι, στη μέση σχημάτιζαν το σταυρό και περιμετρικά έβαζαν μύγδαλα ή καρύδια. Κάποιες οικογένειες έφτιαχναν και τα πασχαλιάτικα κουλούρια. Οι κτηνοτρόφοι μοίραζαν από μια μπουκάλα γάλα στους γειτόνους τους για να φτιάξουν γιαούρτι, το οποίο με μεγάλη μαεστρία ετοίμαζαν, πάλι οι νοικοκυρές, για να προσφερθεί και αυτό στο τραπέζι της Κυριακής του Πάσχα.

Όσοι έτυχε να είχαν δικό τους κρασί, επίσης έδιναν στη γειτονιά από μια μπουκάλα έτσι για το καλό της ημέρας.

Το βράδυ μετά την Ανάσταση, έχουν ετοιμασθεί μαγειρίτσες, κοκορέτσια ή πατσάς από αρνίσιες κοιλιές.

Το πρωί του Πάσχα, μια μέρα χαράς και πανηγυρικής ατμόσφαιρας ξημερώνει.

Πάσχα. Πρωί - πρωί, μπονόρα - μπονόρα.

Σε λίγο οι αυλές καπνίζουν από τις φωτιές που έχουν ανάψει και ο οβελίας, έτοιμος συνήθως στο ξύλινο σουβλί, αρχίζει το γύρισμα. Το πανηγύρι έχει στηθεί τα πρώτα τσουγκρίσματα των αυγών και οι πρώτοι μεζέδες από κοκορέτσια, φρυγαδέλια κ.λ.π βγαίνουνε, το κρασί αρχίζει να ρέει άφθονο, οι ευχές πάνε κι έρχονται και το γλέντι στην αυλή έχει αρχίσει (Χριστός Ανέστη - Αληθώς Ανέστη), αυγά κόκκινα τσουγκρίζουν κ.λ.π

Όλοι η γειτονιά μια παρέα, όλο το χωριό μια αυλή, η αγάπη και οι ευχές σκεπάζουν το χωριό, το φως της άνοιξης συναντά το φως της Ανάστασης.

Το μεσημέρι βγαίνει ο οβελίας και στρώνεται το μεγάλο τραπέζι, μουσική, γλέντι, χοροί, μέχρι το απόγευμα που χτυπά η καμπάνα για την Αγάπη.

Όλοι τότε τρέχουν στην Εκκλησία, φορώντας τα καλά τους, τα μικρά με λαμπάδες και με τα καινούργια τους ρούχα και τα άσπρα παπούτσια λαμποκοπούν από χαρά.

Πράγματι πόσο ζωντανό και πανέμορφο είναι το Πάσχα στο χωριό.

Τόσο ζωντανό που δεν ξεχνιέται και δεν ακυρώνεται.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Φέτος όμως είναι επιβεβλημένη ανάγκη όλα τα παραπάνω να τα αναβάλουμε για αργότερα. Όσο και να τα νοσταλγούμε, όσο και να μας στεναχωρούν τα μέτρα για τον αόρατο εχθρό τον ΚΟΡΟΝΟΙΟ που μας απαγορεύουν να ξαναζήσουμε το ΠΑΣΧΑ και το όλο τελετουργικό στα χωριά μας, πρέπει να μείνουμε στον τόπο της κατοικίας μας.

Δεν πρέπει να επισκεφτούμε τα χωριά μας εμείς οι ετεροδημότες και θα το κάνουμε για να προστατεύσουμε τους συγχωριανούς μας από τυχόν μετάδοση της ασθένειας.

Πρέπει να μείνουμε όλοι υγιείς, για να γιορτάσουμε αργότερα, όλοι μαζί γιατί στα ευχάριστα που θα έρθουν ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΗΨΕΙ ΚΑΝΕΙΣ.

«ΜΕΝΟΥΜΕ ΣΠΙΤΙ».

Κι ας προετοιμαστούμε για άλλη μέρα να γιορτάσουμε το δικό μας Πάσχα.