Καρασεβδάς: Το σπίτι του Ολυμπιονίκη στρατηγού που έτρεμαν οι Τούρκοι και έκανε τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας έδρα του Παναθηναϊκού.

Πηγή: https://www.ethnos.gr

Του Κώστα Ασημακόπουλου.

19.05.2024 18:32

Ο τελευταίος απόγονος της οικογένειας Καρασεβδά, Πέτρος Τριανταφυλλίδης ξενάγησε το ethnos.gr στο θρυλικό αρχοντικό της οικογένειας.

Στη λεωφόρο «Παντελή Καρασεβδά» στον Αστακό Αιτωλοκαρνανίας δεσπόζει το αρχοντικό της οικογένειας Καρασεβδά. Μία μαρμάρινη πλάκα που τοποθετήθηκε στην είσοδο του σπιτιού κατά τη διάρκεια της λαμπαδηδρομίας των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, αλλά και μία μαρμάρινη προτομή στην κεντρική πλατεία είναι το σημείο αναφοράς για την ιστορική και πανέμορφη κωμόπολη της Αιτωλοκαρνανίας και παράλληλα ενημερώνει τους επισκέπτες για την «πατημασιά» ενός τεράστιου θρύλου της ελληνικής ιστορίας, της στρατιωτικής, της πολιτικής και αθλητικής ζωής του τόπου.

Το όνομα του Παναθηναϊκού.

Στον αθλητισμό ο Παντελής Καρασεβδάς έγραψε ιστορία ως πρόεδρος του Πανελληνίου Γ.Σ. αρχικά και αργότερα του Παναθηναϊκού Α.Ο. σε δύο δύσκολες και καθοριστικές θητείες (1924-26 και 1928-30). Επί των ημερών του στις αρχές του 1924 ο αθηναϊκός σύλλογος πήρε την οριστική ονομασία του: Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος.

Εξασφάλισε τη Λεωφόρο ως έδρα.

Αυτό που ελάχιστοι γνωρίζουν είναι πως ήταν ο άνθρωπος που πάλεψε και κέρδισε σε αθλητικό και πολιτικό επίπεδο την έγκριση της παραχώρησης της έκτασης της «Περιβόλας» από τον Δήμο Αθηναίων στον Παναθηναϊκό για να χτιστεί το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας το οποίο 100 χρόνια μετά μετράει αντίστροφα λόγω της κατασκευής του νέου γηπέδου στο Βοτανικό. Και δεν ήταν μόνο αυτά τα έργα του. Αυτό έγινε στη διάρκεια των εργασιών της Δ’ Εθνοσυνέλευσης. Πέτυχε να εγκριθεί από τον Δήμο Αθηναίων η παραχώρηση του αγρού «Περιβόλα» στον Παναθηναϊκό. Η σχετική απόφαση δημοσιεύθηκε στο υπ’ αριθμ. 165/1924 Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως.

Η προτομή του Παντελή Καρασεβδά στην κεντρική πλατεία του Αστακού περιστοιχίζεται από σημαίες της Ελλάδας και της Ολυμπιακής Επιτροπής / φωτογραφίες Kώστας Ασημακόπουλος ethnos.gr

Ολυμπιονίκης και απελευθερωτής.

Χρυσός Ολυμπιονίκης στη σκοποβολή το 1896 και δεινός κολυμβητής ο Παντελής Καρασεβδάς έκανε σκληρές προπονήσεις χειμώνα - καλοκαίρι υπό της οδηγίες του γιατρού και γυμναστή Γαζή. Σπούδασε νομικές και πολιτικές επιστήμες, αποφοίτησε με άριστα από τη Σχολή Ευελπίδων, έκανε διδακτορικές σπουδές στο Παρίσι και διακρίθηκε στην πρώτη γραμμή όλων των μεγάλων μαχών του έθνους στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα πλάι στον Παύλο Μελά. Εξασφάλισε παράσημα ανδρείας για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, της Θεσσαλίας, της Σάμου, των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου αλλά και άλλων περιοχών που ήταν στα χέρια των Τούρκων και των Βουλγάρων.

O Παντελής Καρασεβδάς / φωτογραφίες Κώστας Ασημακόπουλος ethnos.gr

Ο «άγνωστος στρατιώτης».

Ο Παντελής Καρασεβδάς γεννήθηκε το 1877 στον Αστακό Αιτωλοκαρνανίας και χαρακτηρίστηκε ο «άγνωστος στρατιώτης» της Ελλάδας με τεράστιο έργο και μία ζωή αφιερωμένη στην πατρίδα και στους υψηλούς στόχους που έθετε. «Με το σουλιώτικο και το ακαρνανικό αίμα να κυλάει στις φλέβες του, την πειθαρχία και την σκληραγώγηση στο DNA του, ο Παντελής Καρασεβδάς είχε αδιαπραγμάτευτες και πρωτοπόρες θέσεις που πολλοί επιχείρησαν να καπηλευτούν. Ανήκε στην αριστερή πτέρυγα των Φιλελευθέρων. Σε κάθε ευκαιρία κατήγγειλε τον κόκκινο και τον μαύρο φασισμό. Πολέμησε τη βασιλεία και αντιτάχθηκε στο φασιστικό καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά με τεράστιο κόστος. Στο τέλος όλη η οικογένεια έχασε τα πάντα», είπε στο ethnos.gr ο νομικός Πέτρος Τριανταφυλλίδης που συνεχίζει τη βαριά παράδοση της οικογένειας.

O Παντελής Καρασεβδάς Ολυμπιονίκης στη σκοποβολή με πιστόλι Γκραντ

Το χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο.

Στις 28 Μαρτίου του 1896 και σε ηλικία 19 ετών κατέκτησε στο Καλλιμάρμαρο στάδιο το χρυσό μετάλλιο στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες, με τυφέκιο Γκραν. Λίγες ώρες μετά πήρε το χρυσό στο μαραθώνιο και ο Σπύρος Λούης. Ένα χρόνο μετά ξέσπασε η Επανάσταση της Κρήτης. Ο Παντελής Καρασεβδάς βρέθηκε στην Κρήτη. Καθοριστική ήταν η γνωριμία του με τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Βραχιόλι από σφαίρες.

Έφυγε φτωχός από την ζωή φορώντας ένα βραχιόλι από σφαίρες που είχαν τρυπήσει το κορμί του στις δεκάδες μάχες που συμμετείχε, αλλά που δεν κατάφεραν ποτέ να θρυμματίσουν το ακλόνητο πάθος του για ελευθερία και δημοκρατία. «Ως στρατιωτικός ρίχνονταν πάντα στην πρώτη γραμμή των μαχών. Είχε κληρονομήσει 17 σοβαρά τραύματα σε όλο του το σώμα. Άλλωστε και ο θάνατος του στις 14 Μαρτίου 1946 στο Αγρίνιο προήλθε από μετατραυματική συμφόρηση», είπε ο Πέτρος Τριανταφυλλίδης.

O Eλευθέριος Βενιζέλος κατέχει περίοπτη θέση στην κεντρική σάλα / φωτογραφίες Κώστας Ασημακόπουλος ethnos.gr

Ο Ντε Γκωλ και η Λεγεώνα των Ξένων.

Η φήμη του Παντελή Καρασεβδά εδραιώθηκε στην Ευρώπη λόγω της συμμετοχής του στη διαβόητη γαλλογερμανική μάχη του Βερντέν όπου έχασαν τη ζωή τους 250.000 άνθρωποι και γνώρισε προσωπικά τον στρατηγό Ντε Γκωλ. Η φήμη του, το θάρρος του και η γενναιότητα του στην πρώτη γραμμή του χάρισαν την αρχηγία του Τάγματος της Λεγεώνας των Ξένων το 1915 στην εκστρατεία των Δαρδανελίων. Έδωσε λυσσαλέες μάχες ενάντια στους Τούρκους και τραυματίστηκε σοβαρά.

Κολλητός του Βενιζέλου.

Ο Παντελής Καρασεβδάς έλαβε μέρος στην Μικρασιατική Εκστρατεία με το 5ο Ευζωνικό Σύνταγμα του Πλαστήρα, ενώ αργότερα υποστήριξε ενεργά και το Κίνημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1922. Για όλες αυτές τις διακρίσεις του έλαβε δεκάδες παράσημα και μετάλλια ανδρείας και έφτασε έως τον βαθμό του υποστρατήγου γεγονός ξεχωριστό για εν ενέργεια έφεδρο αξιωματικό.

Ενάντια στον Μεταξά.

Παράλληλα από την πρωταγωνιστική του δράση στον στρατό και στον αθλητισμό διέπρεψε στην πολιτική. Υπήρξε αρχηγός του κόμματος των Φιλελευθέρων στην Αιτωλοακαρνανία και εκλέγονταν συνεχώς βουλευτής από το 1910 μέχρι τη χούντα του Μεταξά, τον οποίο επέκρινε σφόδρα και για το λόγο αυτό απομονώθηκε από το στράτευμα.

Πολέμιος της βασιλείας.

Υπήρξε εμπνευστής του μεγάλου έργου αποξήρανσης του έλους του Λεσινίου, της αξιοποίησης της Αιτωλοκαρνανίας, υπέρμαχος της δημοκρατίας και πολέμιος της βασιλείας. Το 1924 εκφώνησε στη Βουλή τον ιστορικό του λόγο «Περί των προτερημάτων της Δημοκρατίας και των ελαττωμάτων της Βασιλείας» που προκάλεσε αίσθηση και διανεμήθηκε τυπωμένος σε όλη την Ελλάδα. Εκρηκτικός ως χαρακτήρας, ήταν μέλος της ομάδας των Αριστερών Φιλελεύθερων εντός του κόμματος και δυναμικός αντιβασιλικός.

To σπίτι του Παντελή Καρασεβδά στον Αστακό / φωτογραφίες Kώστας Ασημακόπουλος ethnos.gr

Ο ανηψιός του Παντελή Καρασεβδά.

Το ethnos.gr είχε την τιμή να περάσει το κατώφλι του θρυλικού αρχοντικού της οικογένειας του Παντελή Καρασεβδά στον Αστακό. Συνομίλησε με τον τελευταίο απόγονο της οικογένειας, το νομικό Πέτρο Τριανταφυλλίδη, ανιψιός του Παντελή Καρασεβδά. Αναφέρθηκε σε άγνωστες στιγμές της οικογένειας, αλλά και των επικών δοκιμασιών που πέρασε το σπίτι της οικογένειας μέσα από πολέμους, σεισμούς, κυκλώνες, πλιάτσικο και εγκατάλειψη.

Το εσωτερικό παρουσιάζεται για πρώτη φορά μετά την ανακατασκευή του την περίοδο 2011-13, ενώ ο Πέτρος Τριανταφυλλίδης μαζί με τη σύζυγο του θυμούνται τις πιο σημαντικές στιγμές για την οικογένεια Καρασεβδά που έχει τις ρίζες της στο Σούλι και στη μάχη του Μεσολογγίου.

Η τραπεζαρία του σπιτιού / φωτογραφίες Κώστας Ασημακόπουλος ethnos.gr

Μένει με ανοικτό το στόμα.

Η μεγάλη ξύλινη πόρτα άνοιξε και μπροστά μας ξεπρόβαλε η μεγάλη ξύλινη σκάλα που οδηγεί στον πρώτο όροφο. Οι χώροι του ισογείου φιλοξενούσαν κάποτε καταστήματα αλλά και τις αποθήκες της οικογένειας Καρασεβδά. Το μεγάλο χωλ, η εντυπωσιακή τραπεζαρία, το καθιστικό με το μεγάλο αλλά λιτό τζάκι, οι δύο μεγάλες κρεβατοκάμαρες και η ευρύχωρη κουζίνα με τους αποθηκευτικούς χώρους συνθέτουν το παζλ των 200 τ.μέτρων αφήνοντας άφωνο τον επισκέπτη. Οι τοιχογραφίες που κοσμούσαν την οροφή των δωματίων προστατεύονται με ειδική βαφή για μελλοντική αξιοποίηση. Πολύ δουλειά έχει γίνει και στη γιγάντια ξύλινη σκεπή η οποία το 1934 παρασύρθηκε από το μέγκα - κυκλώνα που χτύπησε και κατέστρεψε όλο τον Αστακό. Το 1953 το σπίτι έπαθε τεράστιες ζημιές από το διπλό σεισμό των 7 Ρίχτερ στην Κεφαλλονιά, αλλά και τα χρόνια που ακολούθησαν του Β' παγκοσμίου πολέμου, η οικεία εγκαταλείφθηκε και κόντεψε να καταρρεύσει.

Συγκλονιστικό ρεπορτάζ από τον κατεστραμμένο Αστακό ύστερα από το πέρασμα του κυκλώνα στις 18 Οκτωβρίου 1934 / ΕΘΝΟΣ 19 Οκτωβρίου 1934

Το έσωσαν τα 6,5 Ρίχτερ.

«Ο σεισμός των 6,5 Ρίχτερ στην Ανδραβίδα στις 8 Ιουνίου 2008 παραλίγο να δώσει τη χαριστική βολή στο σπίτι που βλέπετε σήμερα, αλλά ουσιαστικά το έσωσε. Εγκρίθηκαν χρηματοδοτήσεις κι έτσι μπορέσαμε μετά από μεγάλη προσπάθεια να το αναστηλώσουμε. Το 2013 καταφέραμε να ολοκληρώσουμε τις εργασίες ανακατασκευής. Περάσαμε πολλά μέχρι τότε. Κοντέψαμε να χάσουμε το σπίτι το οποίο είχε ερημώσει. Αυτό το σπίτι είναι κομμάτι της ιστορίας του Αστακού, όπως και όλα τα παλιά αρχοντικά που υπάρχουν στην πόλη», λέει ο Πέτρος Τριανταφυλλίδης.

Ο καθρέφτης που πυροβολήθηκε κατά τη διάρκεια του πλιάτσικου στον εμφύλιο / φωτογραφίες Kώστας Ασημακόπουλος ethnos.gr

Κυνηγημένος του Αλί Πασά σε Σούλι και Μεσολόγγι.

Οι ρίζες της οικογένειες είναι από το Σούλι. Ο Γιάννος Καραπάνος είχε καταγωγή από το Σούλι και πήρε μέρος κατά των Τούρκων που πολιορκούσαν το Μεσολόγγι. Τον επικήρυξε ο Αλί Πασάς για χιλιάδες γρόσια. Για να εξαφανίσει τα ίχνη του και να αποφύγει τη σύλληψη από τους Τούρκους άλλαξε το όνομα του σε Καρασεβδάς που στα ελληνικά σήμαινε «μαύρος καημός» και μετακόμισε νοτιότερα του Σουλίου, στον Αστακό όπου υπήρχαν πιο ασφαλή περάσματα προς τα γύρω νησιά. Είχε γιο τον Νίκο Καρασεβδά που έμεινε στην ιστορία ως Αναγνώστης Καρασεβδάς επειδή ήξερε να διαβάζει. «Ο Αναγνώστης παντρεύτηκε την Πηνελόπη Λαϊνά. Αυτοί θεμελίωσαν το σπίτι της οικογένειας στον Αστακό το 1867 και το 1870 οι εργασίες ολοκληρώθηκαν και κατοικήθηκε. Έκαναν τέσσερα παιδιά, τον Ηρακλή, τον Αχιλλέα, τον Ηλία, την Χρυσούλα και τον Παντελή. Ο Παντελής αφιερώθηκε στις σπουδές, στον αθλητισμό, στον στρατό και στις μάχες αλλά και στην πολιτική και έτσι δεν παντρεύτηκε. Ο Αχιλλέας Καρασεβδάς έμεινε εδώ στον Αστακό και έκανε γενικό εμπόριο. Έκανε δύο παιδιά, τον Νίκο και την Πηνελόπη που ήταν και η μητέρα μου», λέει στο ethnos.gr ο Πέτρος Τριανταφυλλίδης.

Ο τελευταίος απόγονος της οικογένειας Καρασεβδά, Πέτρος Τριανταφυλλίδης αναφέρεται στα κατορθώματα του θείου του Παντελή Καρασεβδά (φωτό) / φωτογραφίες Kώστας Ασημακόπουλος ethnos.gr

Από τον κυκλώνα στο σεισμό.

Μέσα σε λίγα χρόνια το σπίτι καταστράφηκε δύο φορές. Στις 18 Οκτωβρίου 1934 ο Αστακός χτυπήθηκε από πρωτοφανή κυκλώνα που γκρέμισε τα περισσότερα σπίτια της πόλης μεταξύ αυτών και την εκκλησία του Αγίου Νικολάου. «Η σκεπή του σπιτιού ξηλώθηκε και την πήρε ο αέρας πολύ μακριά. Η γιαγιά μου και η μητέρα μου είχαν να το λένε. Στις 15 Αυγούστου του 1953 με τον διπλό σεισμό των 7 Ρίχτερ στην Κεφαλλονιά το σπίτι έπαθε πάλι μεγάλες ζημιές. Κατέρρευσε μέρος της σκεπής. Ήμουν 5 ετών τότε. Ήταν ένας εφιάλτης».

Στο δωμάτιο που βρίσκονταν το τζάκι συγκεντρώνονταν τα μέλη της οικογένειας και οι φιλοξενούμενοι / φωτογραφίες Kώστας Ασημακόπουλος ethnos.gr

Από τη κομαντάντε στο φρουραρχείο.

Η χαριστική βολή για την οικογένεια Καρασεβδά ήρθε στον Β' παγκόσμιο πόλεμο και μετά στον εμφύλιο όπου βρέθηκε στο επίκεντρο των εξελίξεων και έγινε το πλιάτσικο: «Όταν ξέσπασε ο Β παγκόσμιος πόλεμος το μεγαλύτερο μέρος του κτιρίου επιτάχθηκε από τους Ιταλούς. Το μετέτρεψαν οι Ιταλοί σε Κομαντάντε (αρχηγείο). Μετά ήρθαν οι Γερμανοί, έδιωξαν τους Ιταλούς και το μετέτρεψαν σε Κομαντατούρ. Όταν ξεκίνησε ο εμφύλιος επιτάχθηκε ως Φρουραρχείο και ήταν ορμητήριο στις επιχειρήσεις κατά των ανταρτών».

Η κεντρική σκάλα που οδηγεί στον πρώτο όροφο στο σπίτι της οικογένειας Καρασεβδά στον Αστακό / φωτογραφίες Kώστας Ασημακόπουλος ethnos.gr

Η χαριστική βολή το πλιάτσικο.

«Κάποια μέρα οι αντάρτες έστειλαν τελεσίγραφο πως έρχονται να σκοτώσουν όσους ήταν μέσα στο σπίτι. Ήταν η καθοριστική τραγωδία. Ο Παντελής Καρασεβδάς απουσίαζε. Στο σπίτι πλέον έμενε ο παππούς μου Αχιλλέας Καρασεβδάς. Μετά το τελεσίγραφο των ανταρτών φοβήθηκε για τη ζωή του και έφυγε άρον άρον στη Λευκάδα. Έχασε όλη του την περιουσία. Πλιατσικολογήθηκαν τα κειμήλια της οικογένειας και όλες οι αποταμιεύσεις του ίδιου και της εταιρίας του. Όπως είχε εκτιμήσει εκλάπησαν τουλάχιστον 50.000 χρυσές λίρες συν ότι άλλο πολύτιμο υπήρχε. Κατέστρεψαν το σπίτι, πλιατσικολόγησαν ότι μπορούσαν να πάρουν με τα χέρια και πυροβόλησαν όλα τα βαριά έπιπλα. Μάλιστα ο καθρέφτης που βλέπετε εδώ στο καθιστικό είχε μία τρύπα στη μέση από μία σφαίρα που έριξε ένας αντάρτης. Λέγεται πως η σφαίρα εξοστρακίστηκε και τον χτύπησε με αποτέλεσμα να χάσει το μάτι του. Διατηρήσαμε πολλά χρόνια τον καθρέφτη που είχε δεχτεί τον πυροβολισμό αλλά σχετικά πρόσφατα έσπασε τελείως και αναγκαστήκαμε να τον αντικαταστήσουμε».

Φωτογραφία του Παντελή Καρασεβδά (δεξιά) και του Ελευθερίου Βενιζέλου (αριστερά) στο σπίτι της οικογένειας Καρασεβδά στον Αστακό / φωτογραφίες Kώστας Ασημακόπουλος ethnos.gr

Η καταστροφή και το τέλος.

«Ο παππούς μου καταστράφηκε οικονομικά και πέθανε από τον καημό του. Μάλιστα ο γιος του Νίκου και η κόρη του και μητέρα μου Πηνελόπη έμειναν μόνοι τους εσώκλειστοι στην Αθήνα χωρίς να μπορεί να τους παράσχει τα απαραίτητα. Στο μεταξύ τα γεγονότα επηρέασαν και τον Παντελή Καρασεβδά ο οποίος πέθανε στις 14 Μαρτίου 1946 σε ηλικία 69 ετών. Ο θάνατος του οφείλονταν σε μετατραυματική συμφόρηση από τα πολλά τραύματα που είχε από τις μάχες που είχε λάβει μέρος. Στο μεταξύ ο πατέρας μου που ήταν μεγαλωμένος στην Κωνσταντινούπολη ζήτησε σε γάμο την Πηνελόπη Καρασεβδά και όταν του είπε ο Αχιλλέας Καρασεβδάς πως δεν υπάρχει τίποτα να του δώσει για προίκα του απάντησε "δεν ζήτησα τίποτα, μόνο την Πηνελόπη" κι έτσι παντρεύτηκαν».

Το σπίτι του Παντελή Καρασεβδά στον Αστακό / φωτογραφίες Kώστας Ασημακόπουλος ethnos.gr

Τα κουμπούρια που είδε ο Μητσοτάκης.

Ο Πέτρος Τριανταφυλλίδης θυμάται επίσης κάτι που του είχε εκμυστηρευτεί ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης για τον Παντελή Καρασεβδά: «Είχα την τιμή να συνομιλήσω με τον αείμνηστο πατέρα του σημερινού πρωθυπουργού κάπου στην αρχή της δεκαετίας του ΄90. Όταν του είπα πως ο Παντελής Καρασεβδάς ήταν θείος μου, γύρισε και μου είπε "τον ενθυμούμαι τον Παντελή Καρασεβδά. Ήταν φαινόμενο. Σπάνιος άνθρωπος. Ξεχωριστός. Αψηφούσε τον κίνδυνο. Κυκλοφορούσε πάντα με δύο κουμπούρια μπροστά και δύο κουμπούρια πίσω. Όλοι έλεγαν πως εάν είχε την ευθύνη της ασφάλειας του Βενιζέλου δεν θα γινόταν εναντίον του η απόπειρα δολοφονίας του».

Ο Παντελής Καρασεβδάς κάτω δεξιά βρίσκεται μεταξύ Ολυμπιονικών

Το χαστούκι στον Άγγλο ναύαρχο.

Μία από τις πολλές ιστορίες που συνοδεύουν τη μυθιστορηματική ζωή του Παντελή Καρασεβδά εκτυλίχθηκε πάνω σε αγγλικό πλοίο που βρίσκονταν στα παράλια της Μικράς Ασίας. Ο Άγγλος κυβερνήτης και ναύαρχος αρνήθηκε το αίτημα του Καρασεβδά να ρίξει σκάλες για να περισυλλέξει τους ημιθανείς, αιμόφυρτους, καταδιωκόμενους Έλληνες, που κολυμπούσαν για να γλιτώσουν από τις σφαγές των Τούρκων και τότε ο Καρασεβδάς τον χαστούκισε. «Άπαντες πάγωσαν, η τιμωρία του Καρασεβδά θα ήταν παραδειγματική αλλά υπήρχαν αξιωματικοί που τον αναγνώρισαν ως πολεμιστή στον πόλεμο του Βερντέν αλλά και ως διοικητή της Λεγεώνας των Ξένων και όταν ενημέρωσαν τον ναύαρχο αυτός έδωσε εντολή και κατέβηκαν οι σκάλες».