Σπύρος Δ. Ζαβογιάννης: «Το μυστήριο του θανάτου. Η νομοτέλεια της ανθρωπίνης υπάρξεως».

Έχουμε την χαρά και την τιμή σήμερα στο Blog μας να φιλοξενούμε άλλο ένα κείμενο, του συμπατριώτη και προσωπικού μας φίλου Μυτικιώτη κ. Σπύρου Δ. Ζαβογιάννη. Θέμα του κειμένου, μία γενική σύντομη τοποθέτηση για την ιστορική του μελέτη «Το μυστήριο του θανάτου. Η νομοτέλεια της ανθρωπίνης υπάρξεως».

Ο Σπύρος Ζαβογιάννης, ένας απλός λαϊκός άνθρωπος, ιστοριοδίφης εδώ και πολλά χρόνια, ο οποίος δηλώνει ότι δεν διεκδικεί τον τίτλο του ειδικού, με τον μοναδικό και ξεχωριστό τρόπο έκφρασης που διαθέτει, γράφει και περιγράφει πολύ εκφραστικά και γλαφυρά, καταφέρνοντας με ένα τρόπο μαγικό να σε μεταφέρει στην εποχή για την οποία εξιστορεί.
Ένας άνθρωπος παθιασμένος με την τοπική ιστορία, που έχει αφιερώσει πολλά χρόνια από την ζωή του, ασχολούμενος, μελετώντας και κυρίως γράφοντας χιλιάδες σελίδες με την παλιά του γραφομηχανή, για θέματα της τοπικής μας ιστορίας αλλά και για γενικότερα φιλοσοφικά θέματα και προβληματισμούς.
Στο σπίτι του, όπου και να κοιτάξεις, το μάτι σου θα πέσει σε πάκους δακτυλογραφημένων σελίδων από τον ίδιο, με αναφορά σε κάποιο συγκεκριμένο ιστορικό ή φιλοσοφικό θέμα.

Πραγματικά αξίζει και σας προτείνουμε να αναγνώσετε το παρακάτω κείμενο.....

Του Σπύρου Δ. Ζαβογιάννη.

Ο Θεός εδημιούργησε τον άνθρωπο ως την κορωνίδα της Δημιουργίας, να άρχει της κτίσεως, αν και αυτό το αμφισβητούν κάποιοι σκεπτικιστές των θεολογικών πραγμάτων. Τον επροίκησε με λογικήν, αλλά και με πάρα πολλά πλεονεκτήματα, να μπορεί να διανοείται να προβαίνει σε κάποιες διαπιστώσεις να καταλήγει σε κάποια συμπεράσματα επί παντός επιστητού, αλλά και να προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει τα μεγάλα των Μυστηρίων, τα οποία τον απασχολούν διαχρονικά.

Αυτές οι προβληματικές αγκαλιάζουν το σύνολο όλων των ανθρώπων και όλων των Γενεών, κυρίως από τότε που ο άνθρωπος εισήλθε στην σφαίρα του πολιτισμού.

Είναι πολλά τα μυστήρια για τα οποία ο άνθρωπος επιζητεί να δώσει κάποιες λύσεις, αν και κατανοεί το ανέφικτο του εγχειρήματός του. Γιατί ο χώρος αυτών των μυστηρίων αυτών καθ' εαυτών, είναι αποκρυμμένος από την ανθρώπινη λογική και προσέγγιση, αλλά η φύση του ανθρώπου είναι έτσι δημιουργηθείσα από τον Θεό, συνεχώς να προβληματίζεται, να θέτει ερωτήματα και να επιζητεί απαντήσεις, είτε αυτές είναι καταστάλαγμα εμπειριών και πάρα πολλών προβληματισμών, πολλές φορές πολυδιατυπωμένες. Ποτέ δεν παραιτείται της ελπίδος, το να μπορέσει να ξεπεράσει την μοίρα του και να κατακτήσει την αιωνιότητα την οποία επιζητεί, και την οποία πάντα την έχει στο πίσω μέρος του μυαλού του. Φοβάται τον θάνατο.

Ένα από τα μεγάλα των Μυστηρίων που κατατρέχουν την ανθρώπινη ύπαρξη είναι κι αυτό το Μυστήριο του Θανάτου, ο φοβερός και αμείλικτος διώκτης του ανθρώπου, ο οποίος κρατώντας στα χέρια του το δρεπάνι, θερίζει και κατακόπτει κάθε ανθρώπινη ύπαρξη, μη δείχνοντας έλεος και συμπόνια σε κανέναν, αδιαφορώντας για το τι προβλήματα θα δημιουργήσει με την αφαίρεση ζωών στους ανθρώπους.

Και για τούτο ο θάνατος είναι δημιούργημα του Διαβόλου και όχι του Θεού, ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο να είναι αιώνιος δεν τον έπλασε θνητό, αλλά αθάνατο.

Ο φθόνος όμως του αντικειμένου και υπεραιρόμενου Δαίμονος που εμίσησε το τέλειο αυτό του Θεού Δημιούργημα τον ήθελε θνητό. Ο Θεός σεβόμενος ακόμα και την ελευθερία του Διαβόλου, του επέτρεψε να πραγματοποιήσει το «έγκλημά» του, φυσικά και κατόπιν συνεργίας της ανθρώπινης ελευθερίας, την οποία πάντα ο Θεός σεβάστηκε και ποτέ δεν παραβίασε, αν και γνώριζε το αποτέλεσμα της ανθρώπινης ελευθερίας. Ο άρχων του κόσμου τούτου ο αρχέκακος Δαίμονας είναι ο Κοσμοκράτορας του κόσμου τούτου όπως ο ίδιος ο Κύριος διατύπωσε, ο Θεός όμως είναι ο Παντοκράτορας, και δεν θα επέτρεπε σε τούτα τα κακοποιά πνεύματα να χαλάσουν αυτό το στολίδι της Δημιουργίας του, όπως είχαν τη πρόθεση να χαλάσουν και να καταστρέφουν ολόκληρη την Δημιουργία, που ο ίδιος ο Θεός οραματίστηκε και εδημιούργησε και συνεχίζει να προνοεί και να φροντίζει για το στολίδι του τον κόσμον ολόκληρον. Εάν σταματήσει να προνοεί και να ενδιαφέρεται, ο κόσμος θα καταστραφεί και θα οδηγηθεί σε απώλεια. Αυτό δεν το ήθελε ποτέ ο Θεός, επιτρέπει ο Θεός τον Διάβολο να επενεργεί επί του ανθρώπου και να τον θέτει σε δοκιμασία, όσο αυτός του το επιτρέπει…

Επί τούτων των Μεγάλων Μυστηρίων, που οι γενιές παρ' όλες τις πνευματικές και άλλες προσπάθειες δεν μπόρεσαν να εξιχνιάσουν όσο κι αν ο άνθρωπος βαδίζει στην σφαίρα του πολιτισμού, και απέκτησε πολλές των γνώσεων σε τεχνικό, τεχνολογικό και πνευματικό πεδίο, εφεύρε πλήθος νέων επιστημών, δεν μπόρεσε να κατανοήσει κάποιες παραμέτρους αυτών των Μυστηρίων, πόρρω απέχει το να δώσει λύσεις, και θέλουμε να πιστεύουμε ότι αυτό δεν θα μπορέσει να βρει την λύση του και στο μέλλον. Αν και κάποιοι επιστήμονες που κινούνται στην σφαίρα της αθεΐας, διατείνονται ότι ο θάνατος είναι ασθένεια και θα τον νικήσει η επιστήμη, αν κι αυτό θεωρείται εκ των πραγμάτων ανέφικτο, γιατί ο θάνατος είναι ένα εκ των μεγάλων Μυστηρίων, η πολυπλοκότητά του και η πολυμέρεια του καθιστούν το Μυστήριο απλησίαστο και απαγορευτικό για τον άνθρωπο ως αναφορά την λύση... Το Μέγα αυτό Μυστήριο μπορεί να βρει την λύση του και να κατανοηθεί πλήρως από τον άνθρωπο, μόνο με την τήρηση των θείων εντολών.

Νομίζουμε ότι το Μυστήριο αυτό του Θεού έχει άμεση σχέση με το νόημα της ζωής του ανθρώπου, το οποίο οι περισσότεροι άνθρωποι το αγνοούμε.

Η διερεύνηση ακριβώς σχετίζεται με την σκοπιμότητα της ζωής και φυσικά με τον προορισμό του ανθρώπου, θα μας δώσει τις σωστές απαντήσεις περί του μεγάλου Αυτού Μυστηρίου, το οποίο μπορούμε να το πλησιάσουμε μόνο με τον συνεχή πνευματικό αγώνα, τότε και μόνο τότε θα μπορέσουμε να βρεθούμε στην σωστή οδό της διερεύνησης και κατανόησης του Μεγάλου Μυστηρίου και οπωσδήποτε θα ξεπεράσουμε και τον φόβο του θανάτου, ο οποίος όπου κάνει την εμφάνιση του κατατρομάζει τον άνθρωπο, τότε το νόημα το πραγματικό της ζωής επεκτείνεται και πέραν του τάφου, γιατί ο άνθρωπος δεν είναι αυτό που φαίνεται, αλλά αυτό που δεν φαίνεται και εδώ υπονοείται ότι αναφέρεται στο ψυχικό μέρος του ανθρώπου, όπου αυτός είναι ο κύριος άνθρωπος, το σώμα θεωρείται υποβοηθητικό της ψυχικής λειτουργίας.

Το Μυστήριο αυτό για τον βιωματικό πνευματικό άνθρωπο, δεν θεωρείται και τόσο φοβερό και τόσο πολύπλοκο για τους ανθρώπους αυτούς.

Ο πνευματοφόρος άνθρωπος, είναι αυτός που δεν τον φοβίζει ο θάνατος, τον προκαλεί μάλιστα, γιατί με τον συνεχή πνευματικό του αγώνα καταφέρνει να προγευτεί τα χαρίσματα της Βασιλείας του Θεού, κάτι που θεωρείται απρόσιτο και ακατανόητο για τον άνθρωπο της καθημερινότητας.

Η μελέτη αυτή του Μυστηρίου του θανάτου, διαγράφει μια διαχρονική πορεία και πολλοί άνθρωποι προβληματίζονται πάνω σε αυτό το μεγάλο Μυστήριο, και καταλήγουν κάθε φορά σε διάφορα συμπεράσματα και διαπιστώσεις, πάντα στροβιλιζόμενοι στις ίδιες αφετηρίες. Βλέποντας και διαπιστώνοντας το ανέφικτο των όλων προσπαθειών τους, δεν σταματάνε να προβληματίζονται πάνω σε αυτή την προβληματική.

Όλη αυτή προσπάθεια έλαβε νέες διαστάσεις στα κλασικά χρόνια, με την ανάπτυξη των φιλοσοφικών αναζητήσεων, που δεν ήτανε τίποτε άλλο κατά τον Πλάτωνα, παρά μελέτη θανάτου. Διατυπώθηκαν αυτά τα χρόνια πολλές φιλοσοφικές θεωρίες, αλλά και αναπτύχθηκαν πάρα πολλά φιλοσοφικά ρεύματα, πολλές φορές αντιτιθέμενα μεταξύ τους. Στην κλασική Αθήνα η φιλοσοφία είχε αποκτήσει μία πρωταρχική σημασία, εθεωρείτο η επιστήμη των επιστημών, η πανάκεια. Αυτή η φιλοσοφική διερεύνηση του θανάτου, είχε αγκαλιάσει και πάρα πολλές περιοχές της τότε Ελλάδας. Ιδρύθηκαν λοιπόν διάφορες σχολές φιλοσοφίας και προβληματισμού, που θα έφεραν τον τίτλο «Μυστήρια», αφού προσπαθούσαν να πλησιάσουν ακριβώς το Μυστήριο του θανάτου μέσω των φιλοσοφικών προσεγγίσεων.

Τα κέντρα αυτά θα κάνουν την εμφάνισή τους και όχι τυχαία στην Ελευσίνα , και θα λάβουν τον χαρακτηριστικό τίτλο «Ελευσίνια Μυστήρια». Τα «Δελφικά Μυστήρια» στους Δελφούς και τα «Καβείρια Μυστήρια» στην νήσο Σαμοθράκη. Έχουν μία πολύχρονη λειτουργία, όπου εδώ θήτευαν άνθρωποι με μοναδικές φιλοσοφικές αναζητήσεις και ανησυχίες.

Για όλες αυτές τις αναπτυχθείσες κατά καιρούς διδασκαλίες δεν διαθέτουμε την ανάλογη πληροφόρηση, δεν κατάφερε να διασωθεί σχεδόν τίποτε από όλες αυτές τις φιλοσοφικές προσεγγίσεις, σώθηκαν ελάχιστα επιγραμματικά ψήγματα. Ήταν μυστική η διδασκαλία των διαφόρων εδώ θητευόντων διδασκάλων και φιλοσοφικών προσεγγίσεων ως αναφορά τα μεγάλα νοήματα της ζωής. Η όλη φιλοσοφία των κέντρων αυτών ήτανε αποκρυφιστική και απαγορεύονταν στους εδώ θητεύοντες να αποκαλύψουν το παραμικρό από τα τεκταινόμενα εντός αυτών των κέντρων. Έχουμε λοιπόν σε τούτα τα σημαντικά κέντρα υψηλής φιλοσοφίας, μία απέραντη σιωπή.

Οι εισερχόμενοι μυημένοι έπρεπε να περάσουν από την βάσανο των ειδικών για να εισέλθουν, και έπρεπε συν τω χρόνω καθυποβαλλόμενοι, να αποκτήσουν την εσωτερική αναγέννηση και αυτή δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί παρά μόνο με ένα συνεχή πνευματικό αγώνα, με καθαρμούς, ιερουργίες και προσευχές, με θυσιαστικές τελετές, απευθυνόμενες στον προστάτη Θεό του κέντρου μελέτης των Μυστηρίων.

Στα Ελευσίνια υπάρχει και ένας χαρακτηριστικός φιλοσοφικός συμβολισμός. Η κόρη της θεάς Δήμητρας, της πανάρχαιας αυτής θεότητας της Γαίας, της κόρης του Κρόνου και της Ρέας, αδελφής του Διός, και μητέρας της Περσεφόνης.

Η κόρη της Περσεφόνη, ηρπάγει από τον Πλούτωνα αδελφό του Διός στα κατασκότεινα βασίλεια του Άδη τα αραχνιασμένα, όπως αναφέρεται στην Οδύσσεια του Ομήρου. Κατά την αρχή της Ανοίξεως, η Περσεφόνη εγκαταλείπει τον κάτω κόσμο και ανεβαίνει στη Γη, και έτσι έχουμε την ανανέωση της φύσεως και αυτής της ζωής. Μήπως η κατάργηση του θανάτου θα συνέβαλε ακριβώς στην ανανέωση της ζωής, αν και αυτό ενέχει πάρα πολύ προβληματισμό και σκεπτικισμό.

Σε αυτά τα κέντρα μελέτης του Μυστηρίου του θανάτου, οπωσδήποτε υπήρχαν πάρα πολλοί συμβολισμοί, όπου εδώ δεν μπορούμε να αναφερθούμε, γιατί αυτή η εισαγωγή αυτής της μελέτης, έχει περιορισμένο χαρακτήρα και δεν πρέπει να πλατιάζει, γιατί θα γίνει κουραστική για τους αναγνώστες.

Αν είχαμε τις διδασκαλίες που κατά καιρούς αναπτύχθηκαν στα κέντρα αυτά μελέτης του θανάτου, πολύ θα είχαμε ωφεληθεί και θα είχαμε αποκτήσει μία άλλη προσέγγιση γι' αυτό το Μυστήριο.

Δεν θα σταματήσει αυτή η προσπάθεια διερεύνησης όλων των Μυστηρίων και στα Ελληνιστικά χρόνια, όπου εδώ έχουμε την ανάπτυξη πέρα των φιλοσοφικών και άλλων πνευματικών αναζητήσεων και την ανάπτυξη της επιστημονικής ιατρικής από το Θεό της ιατρικής Ασκληπιό, το γιο του Απόλλωνα, ο οποίος κατάφερε να απαλλάξει την τότε ασκούμενη ιατρική από μυστηριακές τελετές από διάφορες προλήψεις, πάρα πολλά μυθολογικά δρώμενα και εγκαθίδρυσε την επιστημονική ιατρική. Είχε δε τόσο πολύ προχωρήσει στην θεραπεία των διαφόρων ασθενειών, ακόμα και με την εφαρμοζόμενη επιστημονική φαρμακολογία, η οποία κι αυτή εκτείνεται σε τεράστιο βάθος προβληματισμού και αναζητήσεων. Κατάφερε με τις μεθόδους που εφάρμοζε, να αναστήσει κάποιο ασθενή. Τότε ο πρώτος των θεών Δίας, τον κατακεραύνωσε και τον σκότωσε, αφού του εξαπέλυσε κάποιο κεραυνό, γιατί είχε εισέλθει στα δικά του χωράφια. Δηλαδή ο θάνατος όπως και ο ίδιος ο λαός διατείνεται, βρίσκεται στα χέρια του Θεού. Επιτρέπει στον αρχέκακο Δαίμονα, που η παρουσία του είναι διαχρονική, να κτυπάει με τα φαρμακερά βέλη του τον κάθε άνθρωπο και να τον οδηγεί βίαια στον άλλο κόσμο, ή στον κόσμο της Κολάσεως, όπως αναφέρεται ο Όμηρος. Ο Περιφλεγένδων, ο ποταμός της φωτιάς, οδηγεί τις αμαρτωλές ψυχές στην μακάβρια κόλαση, αντίθετα οι δίκαιοι οδηγούνται σε ένα άλλο κόσμο, στο κόσμο της τρυφής και της αιωνίου χαράς.

Παρ' όλη λοιπόν αυτή την διαχρονική ανθρώπινη προσπάθεια, την ανάπτυξη και την πρόοδο όλων των επιστημονικών κλάδων, αλλά και αυτών των πνευματικών επιστημών, δεν κατάφερε η ανθρώπινη λογική να δώσει μία απάντηση στο πολύπλοκο αυτό Μυστήριο, θεωρούμε ότι αυτή η απάντηση θα είναι δύσκολο να δοθεί και στο μέλλον.

Ο Θάνατος αποκτάει για τους βιοματικούς Χριστιανούς μία άλλη διάσταση και γενικά για όλους τους ανθρώπους με την εγκαθίδρυση του Χριστιανισμού, αποκτάει η ζωή ένα άλλο νόημα και αυτό γίνεται περισσότερο κατανοητό από τους πιστούς στο Θεό ανθρώπους. Οι Πατέρες της εκκλησίας, αλλά και οι θεολογούντες, δίνουν μία άλλη προοπτική επέκεινα της παρούσας ζωής, και μάλιστα μπορούμε να ισχυριστούμε ότι επιδιώκουν τον θάνατο το θεωρούν κέρδος να φύγουν από τούτο τον κόσμο και να βρεθούν στα άνω Βασίλεια, που κατά τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό να χαιρόμαστε πάντοτε.

Ο Κύριος όταν αντίκρισε νεκρό τον φίλο του Λάζαρο, εδάκρυσε και μετά εσιώπησε, γιατί δεν ξεστόμισε κάτι ο Θεός για τούτο το μέγα Μυστήριο. Μήπως ο θάνατος είναι μία σιωπή του ανθρώπου, μία μόνιμη σιωπή, έτσι πρέπει να τον αντιμετωπίζουμε, αυτό είναι ένα ζητούμενο για τον σημερινό άνθρωπο, ο οποίος διαθέτει μία πολυμέρεια να κινείται σε πολλά επίπεδα γνώσεων και προβληματισμών.

Μήπως εμείς με την εν γένει βιωτή μας, με την επί της γης παρουσία μας, επιλέγουμε, λόγω των πολλών μας ανομημάτων τον τρόπο που θα αποβιώσουμε, τον τρόπο που θ' αναχωρήσουμε από τούτο τον κόσμο. Αυτό είναι ένα ζήτημα και αγγίζει μία άλλη προοπτική, είναι μία δύσκολη πνευματική προσέγγιση, την οποία κάποτε θα προσπαθήσουμε να την προσεγγίσουμε. Το γεγονός αυτό έχει να κάνει φυσικά με την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου, το αυτεξούσιο του είναι η μεγάλη καινοτομία του Θεού προς τον άνθρωπο.

Το Μυστήριο του θανάτου μπορούμε να ισχυριστούμε ότι έχει προεκτάσεις θρησκευτικές, ψυχολογικές, πνευματικές, κοινωνικές, κοινωνιολογικές και ανθρωπιστικές, είναι λοιπόν ένα τεράστιο σε έκταση θέμα, το οποίο απαιτεί μια δυνατή γραφίδα για να το πλησιάσει και να αναφερθεί σε κάποιες προσεγγίσεις, πρέπει όμως να διαθέτει πνευματικότητα, ασχολούμενος με αυτό το μέγα Μυστήριο.

Μπορούμε να φανταστούμε τι θα μπορούσε να συμβεί στο κόσμο, η λύση αυτού του Μυστηρίου, αν και αυτό βρίσκεται πολύ απόμακρο. Αυτή είναι μία άλλη προσέγγιση, μία μελέτη την οποία κάποτε θα την επιχειρήσουμε. Όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι η μελέτη αυτού του τεράστιου κεφαλαίου, μας ανοίγει συνεχώς νέα υποκεφάλαια, τα οποία μπορούμε να τα χαρακτηρίσουμε αρκετά σημαντικά.

Η ύπαρξή μας θα έχει συνέχεια στην αιωνιότητα, γιατί ο σκώληκας εις τον λάκκο θα καταφάγει το ανθρώπινο σώμα, αλλά δεν μπορεί να αφανίσει την αρετή και τις καλές πράξεις που θα τον συνοδεύουν στην Άνω Ιερουσαλήμ, και για τούτο έχουμε την μακαρία ελπίδα.

Ο θάνατος προέρχεται από την ζωή και το αντίθετο, είναι κι αυτό το κεφάλαιο μία άλλη φιλοσοφική και πνευματική προσέγγιση.

Δεν θα μπορούσε ο άνθρωπος ο καθημερινός με τις παρούσες συνθήκες και τα σημερινά δεδομένα να είναι αιώνιος. Η αιωνιότητα του ανθρώπου αν ποτέ επιτευχθεί, απαιτεί όπως τονίσαμε μια άλλη πνευματική προσέγγιση, ένα άλλο πνευματικό κόσμο, που υπαιτιότητα της ανθρώπινης βουλήσεως ήθελε ο Θεός δημιουργήσει.

Ο Απόστολος Παύλος τονίζει μετ' επιτάσεως ότι ο θάνατος υπάρχει ινά μη το κακό αιώνιο γένηται.

Συμπυκνώνουμε το νόημα του κεφαλαίου αυτού, που εκφράζεται δια του στόματος του μεγαλύτερου των φιλοσόφων όλων των εποχών, του Σωκράτους, ενώπιον του δικαστηρίου της Ηλιαίας των πεντακοσίων δικαστών, μετά την όλη διαδικασία της δικαστικής διερεύνησης της όλης του προσφοράς προς τον Αθηναϊκό Δήμο, απευθυνόμενος προς το δικαστήριο λέει, αφού τον είχαν καταδικάσει διά του κωνίου θάνατον.

Εγώ οδεύω για να πεθάνω, εσείς για να ζήσετε. Ποιος βαδίζει προς το καλύτερο είναι άγνωστο εις πάντας, γνωστό δε μόνον εις τον Θεόν.

Πολλά θα μπορούσαμε να γράψουμε για τούτο το μυστήριο, το οποίο είναι τεράστιο σε έκταση και πλήρες πολλών προσεγγίσεων και νοημάτων. Αλλά η περίληψη αυτού του άρθρου μας περιορίζει εδώ.

Y.Γ.: Η παρούσα μελέτη εν ήδη περιλήψεως, δεν γνωρίζουμε τι έκταση θα μπορούσε να λάβει, γιατί η ανάπτυξη αυτής της προβληματικής δεν έχει κορεσμό, είναι μελέτη πολυπλόκαμη και πολυδαίδαλη. Αποτελεί παρακολούθημα της τεράστιας μελέτης μας: «Διαχρονικοί προβληματισμοί του ανθρώπου», που λαμβάνει χώρα υπό μορφή διαλόγου στην πρώτη θέση των λουτρών της Αλυζίας.