Ο ρόλος της πανδημίας στην εκπαίδευση.

Της Δέσποινας  Λιότου.

Εκπαιδευτικός Γενικής & Ειδικής Αγωγής

Α/θμιας Εκπαίδευσης.

Κάτι περισσότερο από έναν ολόκληρο χρόνο (με μερικά διαλείμματα ενδιάμεσα) που τα σχολεία μας είναι κλειστά λόγω της πανδημίας. Κάτι παραπάνω από έναν χρόνο, που τα παιδιά έχουν μείνει εκτός εκπαίδευσης από τη νηπιακή ηλικία μέχρι την εφηβική και ενήλικη ζωή. Έναν ολόκληρο χρόνο που τα παιδιά αυτά ακόμη προσπαθούν να αντιληφθούν και να κατανοήσουν ότι πρέπει να μείνουν μακριά από το σχολείο τους, μακριά από τον φυσικό τους χώρο, μακριά από τη ΖΩΗ τους.

Ο ένας μου γιος βρίσκεται στη νηπιακή ηλικία. Του χρόνου, αν όλα πάνε καλά, πηγαίνει στο Δημοτικό. Στο Νηπιαγωγείο έχει προλάβει να φοιτήσει δια ζώσης ελάχιστα. Ξεκινώντας τη νέα του σχολική χρονιά, η χαρά ήταν τεράστια. Δέχτηκε, όπως και όλοι οι υπόλοιποι μαθητές, να φοράει μάσκα, να κρατά τις αποστάσεις (όσο τα παραπάνω ήταν δυνατά καθώς μιλάμε για παιδιά), να χρησιμοποιεί συνεχώς αντισηπτικό. Πείστηκε ότι αυτό είναι για το καλό του και συνεπώς το καλό όλων μας. Έτσι μ ΄αυτόν τον τρόπο, που θα είναι και η μοναδική του επιλογή από δω και στο εξής, δε θα στερείται τους συμμαθητές του, τις δασκάλες του, το παιχνίδι του, την όμορφη καθημερινότητά του..

Ωστόσο, κάπου στα μέσα Νοεμβρίου ανακοινώνεται το 2ο κλείσιμο των σχολείων μετά το 1ο κλείσιμο της περασμένης χρονιάς. Τον ενημερώνω μες στο Σαββατοκύριακο ότι τη Δευτέρα δεν θα πάει στο σχολείο. Με απογοήτευση και θλίψη στο πρόσωπο η ερώτηση ενός 5χρονου ήταν: «Μα γιατί να κλείσουν ξανά τα σχολεία; Αφού θα φοράμε μάσκα. Δε μου είχατε πει όλοι ότι αν φοράμε μάσκα και προσέχουμε δε θα αρρωσταίνουμε, οπότε δε θα ξανακλείσει το σχολείο;» Ειλικρινά δε θυμάμαι να είχα κάποια σοβαρή απάντηση για να δώσω…

Ξεκινάει η τηλεκπαίδευση με ό,τι αυτό συνεπάγεται….. Περνούν οι μέρες, περνάει ο καιρός κι εμείς περιμένουμε μήπως και ακούσουμε κάποια επίσημη ανακοίνωση για το άνοιγμα των σχολείων, μετρώντας τις μέρες σαν να είναι μήνες! Τελικά η ‘πολυπόθητη’ ανακοίνωση ήρθε για τις 11 Ιανουαρίου 2021, δηλαδή 2 ολόκληρους μήνες αργότερα. Η χαρά μας απερίγραπτη, όπως φυσικά όλων των παιδιών και όλων των γονιών της χώρας. Δυστυχώς η χαρά αυτή δεν κρατάει για πολύ. Δευτέρα 15 Μαρτίου το βράδυ ετοιμάζουμε τα πράγματά μας για το σχολείο. Την ίδια ώρα ενημερωνόμαστε από τα ΜΜΕ ότι την επομένη, δηλαδή την Τρίτη 16 Μαρτίου, τα σχολεία κλείνουν για 3η φορά. Το ανακοινώνω στον γιο μου. Αυτή τη φορά δε ρωτάει τίποτα. Απλώς θυμώνει κι ύστερα αρχίζει να κλαίει απαρηγόρητα.. Κι εγώ δυστυχώς δεν μπορώ να κάνω τίποτα, γιατί πολύ απλώς δε βρίσκω κανένα επιχείρημα πια….

Και μετά από το παραπάνω προσωπικό βίωμα (το οποίο θεωρώ ότι, αν όχι όλοι, τουλάχιστον οι περισσότεροι γονείς έχουμε ζήσει όλο αυτό το διάστημα), ας μοιραστώ μαζί σας κάποιους προβληματισμούς μου, ως μάνα, ως εκπαιδευτικός, ως απλός άνθρωπος….

Έχει περάσει πάνω από ένας χρόνος με κλειστά σχολεία και ακόμη δε γνωρίζουμε μέχρι πότε θα συνεχιστεί η ίδια κατάσταση. Οι μαθητές από 4 έως 18 ετών βρίσκονται υποχρεωτικά κολλημένοι πάνω σε οθόνες κάνοντας διαδικτυακά μαθήματα. Τα μαθήματα του σχολείου, των ξένων γλωσσών, των φροντιστηριακών μαθημάτων τους και άλλα πολλά. Παράλληλα έχουν διακόψει την ενασχόληση με οποιαδήποτε εξωσχολική δραστηριότητα (αθλητική, καλλιτεχνική, κοινωνική...).

Από την άλλη μεριά, έχουμε τους «ήρωες - γονείς» (αφορά κυρίως τις μικρότερες ηλικίες), οι οποίοι έχουν εξελιχθεί σε «γονείς πολλαπλών χρήσεων». Έχουν καταστεί τεχνικοί Η/Υ, προγραμματιστές, παιδαγωγοί, καλλιτέχνες ,ψυχολόγοι… Και όλα αυτά φυσικά πρέπει να τα ασκούν παράλληλα με όλες τις υπόλοιπες υποχρεώσεις τους και στηρίζοντας εξίσου και όλα τα παιδιά τους (γιατί συνήθως υπάρχουν οικογένειες με 2, 3, 4 ή και περισσότερα παιδιά που παρακολουθούν ταυτόχρονα τηλεκπαίδευση και πιθανώς να χρειάζονται βοήθεια).

Όσον αφορά το εκπαιδευτικό κομμάτι, ως απλή εκπαιδευτικός, αναρωτιέμαι και προβληματίζομαι για πόσο χρόνο μπορεί να καταστεί ουσιαστικά χρήσιμη η τηλεκπαίδευση στη ζωή μας. Προσωπικά θεωρώ ότι αυτού του είδους η εκπαίδευση είναι σαφώς ωφέλιμη, αλλά για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αποτελεί μια μόνιμη λύση. Καταργούμε δηλαδή τη δια ζώσης εκπαίδευση γιατί μπορούμε να την αντικαταστήσουμε με διαδικτυακή και έτσι η ύλη προχωράει κανονικά και δεν υπάρχει απολύτως κανένα πρόβλημα. Μα αν προχωράει κανονικά η ύλη και όλα βαίνουν καλώς, όπως ακούμε συνεχώς από τους αρμοδίους, γιατί χρειάζεται η παράταση του σχολικού έτους; Επίσης, έχουμε ακούσει κατά καιρούς ανακοινώσεις για τους χιλιάδες μαθητές που παρακολουθούν σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Για τους χιλιάδες μαθητές που δεν παρακολουθούν σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση,  δεν έχουμε ακούσει μέχρι στιγμής καμία ανακοίνωση. Και σίγουρα είναι πολλοί αυτοί οι μαθητές. Και το αξιοσημείωτο είναι ότι οι περισσότεροι από αυτούς απολάμβαναν επιπλέον στον χώρο του σχολείου ένα περιβάλλον ανεμελιάς και ευχαρίστησης, την οποία δεν είχαν ποτέ στο σπίτι τους. Αυτά τα παιδιά λοιπόν έχουν στερηθεί, εκτός από το δικαίωμά τους στη μόρφωση, ακόμη και το ελάχιστο το οποίο κέρδιζαν από το σχολικό τους περιβάλλον, δηλαδή τη χαρά, την ξεγνοιασιά και την προσωρινή ανακούφιση από τα ποικίλα προβλήματα του οικογενειακού τους περιβάλλοντος.

Από την άλλη πλευρά, οι μαθητές που έχουν τη δυνατότητα της τηλεκπαίδευσης έχουν ελάχιστα οφέλη. Η διαδικτυακή εκπαίδευση είναι σχετικά αποτελεσματική κυρίως σε μαθητές οι οποίοι θεωρούνται «δυνατοί». Οι υπόλοιποι που παρουσιάζουν δυσκολίες μέσα στη φυσική τάξη, είναι εύκολο να φανταστεί κανείς τις δυσκολίες που παρουσιάζουν σε μια διαδικτυακή τάξη. Συνεπώς, ενώ όλοι εμείς οι εκπαιδευτικοί προσπαθούμε με κάθε τρόπο για την άμβλυνση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων, την ίδια στιγμή έρχεται η μακρόχρονη τηλεκπαίδευση, που δυσκολεύει το έργο μας και οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην αύξηση της σχολικής αποτυχίας.

Συμπερασματικά, προκύπτει ότι κανενός είδους εκπαίδευση δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη δια ζώσης. Και αναρωτιέμαι…. Έχουμε συνειδητοποιήσει τις κοινωνικές προεκτάσεις αυτής της κατάστασης που ζούμε; Μια ολόκληρη γενιά για έναν ολόκληρο χρόνο στερείται το δικαίωμά της για πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση και μόρφωση. Στερείται την ουσιαστική επικοινωνία και αλληλεπίδραση με συνομηλίκους, με εκπαιδευτικούς και γενικότερα με τον «έξω κόσμο». Έχει διακόψει την επαφή της με τους ανθρώπους, τις κοινωνικές ομάδες και την ενασχόλησή της με δραστηριότητες, που συνέβαλλαν καθοριστικά στην ολοκληρωμένη και πολύπλευρη ανάπτυξή της. Γιατί, μετά από την οικογένεια, πρώτο το σχολείο και ύστερα η αλληλεπίδραση με την κοινωνία είναι οι παράγοντες που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη ψυχικά υγιών ανθρώπων, ενεργών πολιτών, με κριτική σκέψη, αυτοεκτίμηση, συναισθηματική νοημοσύνη και ενσυναίσθηση….

Αντί λοιπόν να διαφυλάξουμε και να προστατεύσουμε με οποιονδήποτε τρόπο και μέσο όλα τα παραπάνω, κάνουμε τα πάντα για να συμβεί το αντίθετο, επιβάλλοντας την πλήρη αποξένωση, την απαιδευσία, την αδράνεια. Αλήθεια μετά από την επιρροή όλων αυτών αναρωτιέμαι…. Ποιο άραγε θα είναι το μέλλον μας μετά την πανδημία; Ποιο θα είναι το μέλλον των παιδιών μας και ποιο το μέλλον της κοινωνίας μας γενικότερα;

Με εκτίμηση