Πηγή: https://www.omorfizoi.gr
Του Στράτου Σπανουδάκη.
Ειδικά όταν ακούμε για μία μη αποδεκτή πράξη ή ακόμα και κάποια βίαιη συμπεριφορά, είναι συνηθισμένο να ακούγονται φράσεις του τύπου “Πως το έκανε αυτό, μορφωμένος άνθρωπος;” Εκφράζεται έτσι μια δυσκολία αποδοχής αρνητικών κοινωνικών πράξεων, από τους ακαδημαϊκά καταρτισμένους πολίτες.
Αρχικά, αυτή η σκέψη μοιάζει λογική αλλά στη πραγματικότητα η συσχέτιση της, δείχνει να είναι εσφαλμένη. Πάμε να δούμε το γιατί. Αυτή η σκέψη, μπορεί να ακουστεί στη καθημερινότητα από τον κάθε άνθρωπο και πιθανότατα προέρχεται από τις προηγούμενες γενιές. Τότε που ακόμα και η βασική εκπαίδευση, δεν ήταν κάτι δεδομένο για όλους. Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που η εκπαίδευση των παιδιών ολοκληρώνοντάς στο Δημοτικό, μιας και για βιοποριστικούς λόγους, χρειάζονταν να δουλέψουν όλα τα μέλη την οικογένειας.
Ο γενικός ορισμός της Παιδείας, είναι θεωρητικά άρρηκτα συνδεδεμένος με την σχολική εκπαίδευση. Θεωρείται λοιπόν, πως τα άτομα που δεν έχουν ολοκληρώσει όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, δεν έχουν λάβει και τη πλήρη Παιδεία. Εδώ υπάρχει το πρώτο λογικό σφάλμα που κάνουμε συχνά, καθώς ταυτίζουμε την σχολική μόρφωση με την Παιδεία.
Στο Λεξικό Κοινωνικών Επιστημών της UNESCO, η Παιδεία ορίζεται ως “η πνευματική και ηθική αγωγή των νέων. Η διάπλαση των διανοητικών δυνάμεων και του χαρακτήρα, ιδιαίτερα με την παροχή συστηματικής μόρφωσης στα σχολεία και στα άλλα Εκπαιδευτικά ιδρύματα”.
Ο Κορνήλιος Καστοριάδης αναφέρει ότι: o κεντρικός λόγος της Παιδείας σε μια δημοκρατική κοινωνία είναι αναμφισβήτητος. […]
Η παιδεία αρχίζει με τη γέννηση του ανθρώπου και τελειώνει με τον θάνατό του. Τέλος, ο Αριστοτέλης, αναφέρει πως “Η Παιδεία και η αρετή, οδηγούν τον άνθρωπο σε ζωή τίμια”.
Ο ορισμός της Παιδείας, όπως φαίνεται και από τις παραπάνω αναφορές, είναι δύσκολο να χωρέσει σε αυστηρά πλαίσια, καθώς είναι μία έννοια άυλη, πολυπαραγοντική και σύνθετη. Εμείς ας ορίσουμε την Παιδεία, σαν την εκπαίδευση του ανθρώπου, όσον αφορά την ακαδημαϊκή μόρφωση, καθώς και την καλλιέργεια των κοινωνικών, πολιτισμικών και ηθικών αρετών.
Κρίνοντας από την κατάσταση στη σημερινή Ελλάδα, δυστυχώς δεν υπάρχει ιδιαίτερη μέριμνα για σχολικά μαθήματα που να εκπαιδεύουν κοινωνικά και αντιληπτικά τους μαθητές. Η εκπαίδευση βασίζεται κυρίως στην εκμάθηση μαθηματικής λογικής, ακαδημαϊκής γνώσης και θεωρίας, που πολύ συχνά οδηγεί στην αποστήθιση. Προσθέτει μεν αναγκαία και βασική μάθηση αλλά όχι βιωματική και εμπειρική γνώση, κοινωνικών δομών και συμπεριφοράς.
Πρόσφατο αρνητικό παράδειγμα, είναι η αντικατάσταση του μαθήματος της Κοινωνιολογίας στη Γ’ Λυκείου με το μάθημα των Λατινικών, από το ακαδημαϊκό έτος 2021-22.
Σίγουρα ο χώρος του σχολείου, είναι αυτός που το παιδί μαθαίνει να πειθαρχεί, να βρίσκει ρόλους και κατευθύνσεις και να δημιουργεί νέους κοινωνικούς δεσμούς, αλλά αυτά πιστεύω γίνονται κυρίως, λόγω της δομής του σχολείου και όχι λόγω της εκπαίδευσης.
Το δεύτερο λογικό σφάλμα, είναι ο συσχέτιση της αυξημένης ακαδημαϊκής γνώσης (πανεπιστήμιο, μεταπτυχιακό, διδακτορικό) με αντίστοιχα αυξημένα επίπεδα Παιδείας. Όπως έχω γράψει και σε προηγούμενο άρθρο: Η ισοτιμία στη διαφορετικότητα, οι κοινωνικές δεξιότητες, που ανήκουν στην συναισθηματική νοημοσύνη (EQ), δεν έχουν υποχρεωτική συσχέτιση με την ακαδημαϊκή γνώση (IQ).
Όλες οι παραπάνω ικανότητες, μπορούν να συνυπάρχουν σε έναν άνθρωπο, αλλά δεν υπάρχει επίσημη και δεδομένη σύνδεση τους. Για παράδειγμα ένας σπουδαστής με υψηλό βαθμό αποφοίτησης ή με σημαντική συνεισφορά στο κομμάτι της έρευνας, δεν έχει υποχρεωτικά και αυξημένες κοινωνικές δεξιότητες. Για το λόγο αυτό, η επιμόρφωση και η εκπαίδευση του ανθρώπου, οφείλει να είναι συνολική και σφαιρική, και όχι αμιγώς ακαδημαϊκή.
Τρίτο και τελευταίο λογικό σφάλμα, είναι η σύνδεση υψηλής κοινωνικής θέσης με την Παιδεία. Σαν κοινωνία, θεωρούμε συχνά τα υψηλόβαθμα εταιρικά στελέχη, τους αρκετά πετυχημένους επαγγελματίες αλλά και τους “επώνυμους” ανθρώπους, περισσότερο άξιους, από τους υπόλοιπους.
Αυτομάτως, αυτό τους προσδίδει επιπρόσθετα θετικά χαρίσματα, που πιθανότατα να μην έχουν, όπως η κοινωνικές δεξιότητες και η Παιδεία. Αυτό προφανώς μπορεί και να ισχύει σε κάποιες περιπτώσεις, απλά δεν πρέπει να θεωρείται θέσφατο. Εμπειρικά έχει φανεί επίσης, ότι ακραίες θρησκευτικές ή πολιτικές απόψεις, ασπάζονται και άνθρωποι, με υψηλές κοινωνικές θέσεις ή/και με αυξημένη ακαδημαϊκή μόρφωση.
Αντίστοιχα, υπάρχει πληθώρα κόσμου, με μειωμένη εκπαιδευτική Παιδεία, που όμως το ήθος, η ευγένεια και η αξιοπρέπεια τους, βρίσκονται σε αρκετά υψηλό βαθμό.
Όλα τα παραπάνω λοιπόν, μας δείχνουν ότι η κοινωνική καταξίωση ή/και το αυξημένο επίπεδο μόρφωσης, δεν συμβαδίζουν υποχρεωτικά με κοινωνικές και ανθρωπιστικές αρετές και εν τέλη με τη Παιδεία ενός ανθρώπου. Διότι αυτά και άλλα τόσα χαρακτηριστικά, δεν είναι η ίδια η Παιδεία, απλά εμπεριέχονται μέσα σε αυτήν.
Τα παραπάνω δεν αναφέρονται για να αποδείξουν ότι η εκπαίδευση δεν είναι πολύτιμη, αντιθέτως. Ακόμα και η αποκλειστική γνωστική επιμόρφωση για τον κάθε άνθρωπο, είναι βοηθητική. Δε χρειάζεται όμως σε αυτές τις περιπτώσεις, αυτομάτως, αυτό να προσθέτει σε κάποιους χαρακτηριστικά που δεν έχουν. Διότι όπως αντίστοιχα μπορούμε να εξυψώσουμε κάποιον άνθρωπο που δεν γνωρίζουμε, επειδή έχει αυξημένη ακαδημαϊκή μόρφωση, ακριβώς με τον αντίστροφο τρόπο μπορούμε να υποβαθμίσουμε κάποιον άγνωστο μας, λόγω του χαμηλού του μορφωτικού επιπέδου. Και αυτό εκτός από άδικο και ρατσιστικό, είναι και βαθύτατα προσβλητικό.
Το κέντρο ή ο πυρήνας του κάθε έμφυτου χαρακτήρα δέν αλλάζει με τις επιστημονικές ή τεχνικές ή τις εμπειρικές γνώσεις.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτό που μπορει να αλλάζει είναι η αντίληψη των πραγμάτων, επιστημονικων ή τεχνικών ή κοινωνικών πραγμάτων.
Ο καλός ο χαρακτήρας δέν αφήνει το μυαλό να κάνει.σοβαρότατα αμθρώπινα λάθη
ΑπάντησηΔιαγραφήκαμιά σχέση λοιπόν η γνώση με το χαρακτήρα.
Φιλε 10.43 ξέρω γνωστούς ανθρώπους που δέν εχουν σπουδές και ειναι κύριοι σε ολα τους.
ΑπάντησηΔιαγραφήκαμια σχεση λοιπόν η μόρφωση, με τον τρόπο που φερομαστε.
Από τα πιο αξιόλογα άρθρα που έχω διαβάσει...
ΑπάντησηΔιαγραφή